
- •Дзяржавы на терыторыі Беларусі ў IX-XII стст. Грамадскі і палітычны лад. Службовыя асобы.
- •Права старажытных беларуских дзяржаў і яго асноўныя рысы. Адлюстраванне звычаёвага права ў пісаным заканадаўстве.
- •Міжнародныя пагадненні і васальныя дагаворы – крыніцы старажытнага беларускага права.
- •Утварэнне вкл. Фарміраванне тэрыторыі дзяржавы. Адміністрацыйна-тэрытарыяльнае уладкаванне ў XIII-XVI стст.
- •Дзяржаўны лад вкл ў XII-XVI стст. Вышэйшыя органы дзяржаўнай улады. Службовыя асобы цэнтральнай адміністрацыі.
- •Мясцовыя органы дзяржаўнай улады ў Беларусі ў XII-XVI стст.
- •Органы кіравання ў гарадах Беларусі ў XII-XVI стс. Магдэбургскае права ў гарадах Беларусі.
- •Крэўская ўнія вкл з Польшчай. Востраўскае пагадненне (гісторыка-прававая характарыстыка: прычыны заключэння, сутнасць, значэнне, наступствы).
- •Віленска-Радамская і Гарадзельская ўніі (гісторыка-прававая характарыстыка).
- •Клас феадалаў і саслоўе шляхты ў Беларусі ў XIV-XVII стст.
- •Прававое і сацыяльнае становішча сялян Беларусі. Змены ў прававым і сацыяльным становішчы сялян на працягу xvі-xvіii стст.
- •Прававое і сацыяльнае становішча гараджан Беларусі ў XIV-xviіi стст.
- •Люблінская ўнія (гісторыка-прававая характарыстыка).
- •Абласныя граматы: прычыны прыняцця, змест і значэнне.
- •Валасныя граматы: прычыны прыняцця, змест і значэнне.
- •Граматы беларускім гарадам на Магдэбургскае права (сутнасць, змест, значэнне). Крыніцы Магдэбургскага права.
- •Судзебнік Казіміра 1468 г.: крыніцы, структура, змест.
- •Статут вкл 1529 г.: крыніцы, структура, змест, значэнне
- •Статут вкл 1566 г.: прычыны распрацоўкі, важнейшыя палажэнні і асноўныя змены ў параўнанні з Статутам 1529 г.
- •Статут вкл 1588 г.: распрацоўка, прыняцце, новыя нрмы і важнейшыя палажэнні, значэнне.
- •Развіццё крымінальнага права вкл ў 15-16 стст.
- •Агульная характарыстыка грамадзянскага права вкл.
- •Асноўныя палажэнні працэсуальнага права вкл 15-17 стст.
- •Цэнтральныя судовыя установы ў вкл. Галоуны суд. (Трыбунал).
- •Замкавыя (гродскія) суды ў Беларусі.
- •Мясцовыя суды для шляхты: склад, кампетэнцыя, значэнне.
- •Суды для сялян Беларусі.
- •Дзяржаўны лад Рэчы Паспалітай. Сойн і яго дзейнасць.
- •Дзяржаўна-прававое становішча вкл ў складзе Рэчы Паспалітай.
- •Спробы правядзення рэформаў у Рэчы Паспалітай у другой палавіне 18 ст. Першы падзел Рэчы Паспалітай ў святле міжнароднага права.
- •Чатырохгадовы сойм Рэчы Паспалітай і яго заканадаўчыя акты. Канстытуцыя Рэчы Паспалітай 1791 г.
- •Таргавіцкая канфедэрацыя. Другі падзел Рэчы Паспалітай.
- •Пастанаўленне 1794 г. І трэці падзел Рэчы Паспалітай. Прычыны распаду Рэчы Паспалітай.
- •Сістэматызацыя права Беларусі ў першай палавіне 19 ст. Праект Зводу мясцовых законаў заходніх губерняў.
- •Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Беларусі ў канцы 18- пачатку 19 стст. Органы ўлады, мясцовага кіравання і суда.
- •Судовыя рэформы 1864 г. І асаблівасці яе правядзення у Беларусі.
- •Земская рэформа 1864 г. І асаблівасці яе правядзення ў Беларусі.
- •Беларусь у пачатку 20 ст. Дзейнасць беларускіх нацыянальных арганізацый. Лютаўская рэвалюцыя ў Рассіі і яе значэнне для Беларусі.
- •Спробы ажыццяўлення “права нацый на самавызначэнне” ў Беларусі. Усебеларускі з’езд (кангрэс) 1917 г.
- •Брэст-Літоўскі мірны дагавор. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі. Устаўныя граматы.
- •Першая Канстытуцыя Беларускай сср.
- •Літойска-Беларуская сср: утварэнне, дзейнасць, ліквідацыя.
- •Канстытуцыя Беларускай сср 1927 г. (прычыны прыняцця, змест). Вышэйшыя і мясцовыя органы ўлады.
- •Канстытуцыя Беларускай сср 1937 г.: прычыны прыняцця, агульная характарыстыка. Змены ў сістэме і кампетенцыі органаў дзяржаўнай улады.
- •Савецкая дзяржава і права ў перыяд Вялікай Айчыннай вайны. Нямецкі акупацыйны рэжым у Беларусі. Партызанскі рух.
- •Беларуская дзяржава і права ў пасляваенны перыяд. Змены ў дзяржаўным апараце. Пашырэнне правоў рэспублікі ў канцы 50-х – пачатку 60-х гг. Хх ст.
Органы кіравання ў гарадах Беларусі ў XII-XVI стс. Магдэбургскае права ў гарадах Беларусі.
Магдебургское право предполагало отмену подсудности мещан великокняжеской администрации. Далее предполагались изменения в области действующего права. В привилегированных городах были следующие источники права: - местные правовые обычаи;
- заимствованные немецкие законодательные сборники (Саксонский вейхбильд, Саксонское зерцало);
- происходила рецепция «немецкого права» через работы польских юристов 16 в. Бартоломея Гроицкого и Павла Щербича.
Юридические труды Гроицкого и Щербича использовали в городских судах в качестве источников, цитаты из них положены в основу множества судебных приговоров. По словам само Гроицкого, «люди скорее их поймут, чем Саксонское зерцало, которое покрылось густым слоем пыли и составлено в большом беспорядке и весьма тёмно». Главной привилегией городов с магдебургским правом было городское самоуправление. В городе создавался магистрат, включавший следующие должности и органы:
- войт (глава города, который назначался правительством из числа шляхтичей или горожан; в некоторых городах мещане выбирали двух кандидатов в войты, а правительство утверждало одну из кандидатур);
- лентвойт помогал войту в решении административных и судебных дел;
- городская рада (от 6-ти радцев в местечках, до 20-ти в крупных городах; избирались из законнорожденных, проживающих в городе богатых мещан, не выбирались нехристиане, калеки, иноземцы);
- бурмистры (2 или 4 человека; исполнительный орган рады; заведовали казной, руководили бурмистерско-радецким судом);
- городской сойм (сход жителей города; на нём заслушивались отчёты городских магистратов, вырабатывались жалобы и прошения правительству).
Главным органом городского самоуправления была рада. Она должна была предупреждать в городе раздоры, защищать вдов и сирот. К полномочиям рады относилось: устанавление цен на хлеб и другие основные товары; контроль за деятельностью рынков и гостиных дворов, ремесленных цехов; контроль за соблюдением системы мер и весов; раскладка среди горожан податей и их сбор; заведование городской казной и тюрьмой. В конце срока своих полномочий рада представляла войту и мещанам отчёт.
Создавалось два суда. Войтовско-лавничий суд (в составе войта и заседателей – лавников) судил уголовные преступления, разбирал гражданские дела между мещанами и лицами, не состоящими под городской юрисдикцией, принимал апелляции на приговоры цеховых сходок и решения другого городского суда – бурмистровско-радецкого. Бурмистровско-радецкий суд (в составе бурмистров и радцев) разбирал «речи и справы вшелякие поточные», повседневные: тяжбы горожан, претензии на недвижимое имущество, споры из-за наследства, споры по кредитным сделкам, конфликты в ремесленных цехах, дела о нарушении норм брачно-семейного права и нравственности.
Первый привилей на магдебургское право был дан великим князем Ягайлой жителям стольного города Вильно 22 марта 1387 г. До конца 16 в. магдебургское право получило 17 городов: Вильно 1387, Брест 1390, Гродно 1391, Слуцк 1441, Плоцк 1498, Браслав 1500, Волковыск 1503, Новогрудок 1511, Слоним 1531, Речица 1561, Могилёв 1577, Мозырь, Пинск, Несвиж, Кобрин и Витебск 1597.
Магдебургское право предполагало несколько групп привилегий. Во-первых, это экономические льготы горожанам: - права земельных собственников; - освобождение от внутренних таможенных сборов;
- право торговли «горелым вином»; - монополия на розничную торговлю в городских пределах.
- право устраивать ярмарки (приезжие купцы могли продавать на них товары только по установленным оптовым ценам);
Предполагались значительные привилегии в фискальной сфере: перевод горожан с натуральных повинностей на денежные, право самостоятельно раскладывать и взимать повинности, постоянная сумма годового налога с города. В результате мещане дорожили своими привилеями и по мере сил защищали свой статус как от посягательств наместников, так и от натиска внешних врагов.