3) Ішкі суларды ластаушы көздер

Қазакстанда су заңдылыктарының құқықтары «Казахстан Республикасы су кодексінде» (1993 ж.) және нормативті кужаттарда берілген.Казақстан территориясындағы барлык сулар Казақстан Республикасының су қоры болып табылады.ҚР сумен аз қамтылған аумақка жатады. Қазақстанда 11 мың өзен (200 мың км), 48 мыңнан астам көлдер (Каспий, Арал, Балхаш, Алакөл), жср асты сулары, жалпы ауданы 2033 кв. км болатын 2724 мұздық бар. Шөл астындағы түщы су қоры Балқаш сияқты 65-тен астам көлге тең.Қазақстанда 7 су қоймасы бар, ең ірісі Бүқтырма - тереңдігі 11 м, ені 35 ш₅ ұзындығы 600 км, Қапшагай - тереңдігі 5-45 м, ені 22км, үзынды 180КМ*Каспий теңізі ~ ең үлксн тұзды көл, жалпы ауданы - 400 мың кв. км. Арал теңізі қазіргі күні 44,5 мың кв. км ауданнан тұрады. Соңғы 30 жылда Арал деңгейі 14,7 м түсті, су жағадан 100-120 метрге кетіп калды.Казақстанда барлық сулар мемлекет меншігінде.Судын ластануы деп қатты, сұйық және газ түріндегі заттардың әсерінен оның физикалық, химиялық және биологиялық касиеттерінің өзгерісін айтады. Жер асты және үстіндегі сулардың ластануын мынандай түрлерге болады:

• механикалық - механикалық қоспалардың су қүрамында көбеюі;

• химиялық- су құрамында органикалық жэне органикалык емес улы және улы емес заттардың болуы;

• бактериалдық және биюлогиялық - су құрамында әртүрлі микроағзалар мен су өсімдіктерінің болуы;

• радиоактивтік - су кұрамында радиоактивтік заттардың болуы:

-жылулық — суға жылу және атомдық электростандиялардың ысыған суларын жіберу.

Суға түсетін зиянды затгар бірнеше топтан тұрады. Физикалык қасиеті бойынша еритін, ерімейтін және коллоидты болады. Сонымен катар ластаушы заттар минералды. органикалық, бактериалды жэне биологиялық деп бөлінеді.Жануарлардан ластану — бұл физиологиялық бөлінімдср, жабысқақ заттар.Әртүрлі өнеркәсіп өндірістері суды көп көлемдс ластаушы көздерге жатады. Олар - металлургия, химия, қағаз өндіру кәсіпорындар, фабрикалар және тағы да сондай өнеркәсіп орындары.

№13 –ЕМТИХАН БИЛЕТІ

1. Гидросфераға анықтама бер

Гидросфера (гр. һуdor — су, spһаіrа — шар) — 1) жер ғаламшарының су қабығы немесе құрлықтағы (тереңдегі, топырақтағы, жер бетіндегі), мұхиттағы және атмосферадағы, яғни жер шарындағы барлық сулардың жиынтығы. Оны мұхиттар мен теңіздердің суы, құрлық сулары — өзендер, көлдер, бөгендер, мұздықтар, сондай-ақ литосфераның жоғарғы бөлігіне сіңетін жер асты суы, атмосферадағы ылғал құрайды. Гидросфера жер бетінің шамамен 71%-ын алып жатыр. Гидросфераның шамамен 94%-ын мұхиттар мен теңіздер құраса, 4%-ы жер асты суларының, шамамен 2%-мұздықтар мен қарлардың (негізінен Арктика, Антарктида мен Гренландия), 0,4%-құрлықтардағы жер үсті суларының (өзен, көл, батпақ) үлесіне тиеді. Оның жалпы көлемі 1370,3 млн км³, бұл планета көлемінің 1/800 бөлігін ғана құрайды. Шөгінді (тұнба) таужыныстардың басым көпшілігі Гидросфера мен литосфераның жапсарында қалыптасады. ^[1] Аздаған мөлшердегі су атмосфера мен тірі ағзаларда шоғырланған. Су массаларының барлық нысандары су айналымы барысында бір түрден екінші түрге өтеді; 2) жердің теңіз, мұхит, көл, өзен, мұздықтар мен жер асты суларынан тұратын қабығы, солардың жиынтығы. Гидросфераның орташа қалындығы 3,8 км-ге жетеді. Мұхиттың ең терең тұсы 11 км-ден асады (Тұнық мұхиттағы Мариан ойысы — 11022 м