11. Umask командасымен кірудің стандартты құқықтарының берілуі. Қосымша жалаудың қолданылуы.

umask – тің ағымдағы мәнін білу үшін:

$ umask

$ 0022

Umask барлық қолданушылар үшін үнсіз келісім бойынша /etc/.bashrc немесе /etc/.profile файлында орнатылады. Linux бастапқы инсталляциясының процедурасынан кейін ол 0022 (022) немесе 0002 (002). Қатарды umask көмегімен қосыңыз немесе өшіріңіз:

umask 022

Өзгертулер келесі кірген кезде өзде өзгеріске енеді.

Үнсіз келісім бойынша umask 0002 қарапайым қолданушы үшін қолданылады. Бұл маскамен үнсіз келісім бойынша рұқсат құқығы 775 – ке, файл үшін 664 – ке тең.

Суперқолданушы (root) үшін үнсіз келісім бойынша umask 0022 – ге тең. Бұл маскамен үнсіз келісім бойынша рұқсат құқығы директория үшін 775 – ке, ал файл үшін 644 – ке тең. Директория ү.шін базалық құқық деген 0777 (rwxrwxrwx) және файлдар үшін 0666 (rw-rw-rw).

022 (root қолданушы) маскасы үшін файл құқығын калай есептеуге (анықтауға) болады: Үнсіз келісім бойынша рұқсат құқығы:666 umask оқылатын мәні: 022 (-) Қорытынды құқық: 644

Қорытынды Мұндай түрде umask керекті зарядтардан қажетті құқықтарды «алып қояды»: необходимые права в нужных разрядах: 7 – толығымен барлығын, 2 – жазба құқығын, 0 үнсіз келісімді қалдырады.

USE жалаушаларының екі типі бар: глобалды и локалды.

Глобалды USE жалау бірнеше пакеттермен қолданылады және жүйелік болып табылады.

Локалды USE жалау пакеттің анық параметрінің баптаулары үшін бірлік пакетте қолданылады.

Қолжетімді глобалды USE жалауларының тізімін желіден немесе локалды түрде  /usr/portage/profiles/use.desc – тен табуға болады. Қолжетімді локалды USE жалауларының тізімін желіден немесе локалды түрде /usr/portage/profiles/use.desc – тен табуға болады.

USE жалауларын қолдану

USE жалауы USE айнымалысымен шақырылады. Қолданушыларға іздеу мен жалауды таңдауды жеңіздету үшін USE мәнін үнсіз келісім бойынша таңдаймыз. Бұл мән сіздің профиліңіздің make.defaults  файлында келтірілген.

Үнсіз келісім бойынша мәнді өзгерту үшін USE айнымалысынан кілттік сөздерді қосу немесе өшіру керек. Бұл /etc/portage/make.conf –тан USE айнымалысын анықтаумен глобалды жасалады. Осы айнымалыға керекті USE жалауын минус белгісімен белгілеу керек.

12 Chmod, chown, umask командалары. Ext2fs файлдық жүйесінің қосымша опциялары. Тіркеу жазбаларын басқару.

Linux-тегі рұқсат құқықтарын тарату үшін арналған көптеген командалар бар. Олардың ішіндегі негізгілері – бұл chmod, chown, umask.

Chmod (Change MODe – режимді өзгерту) командасы файлға рұқсат құқын өзгертеді. Бұл команданы қолдану үшін файл қожайынының рұқсат құқығы немесе root құқығы болу керек. Команда синтаксисі мындай: сhmod mode filename, мұндағы

filename – рұқсат құқықтары өзгеретін файл аты;

mode – файлға орнатылатын рұқсат құқы.

Рұқсат құқығын екі нұсқада жазуға болады – символдық жəне абсолют түрде.

Chmod командасын қолдану төмендегідей түрде болады:

u,g,o,a – қолданушы, топтар, қалған қолданушылар,сəйкесінше барлық топ рұқсат

құқықтарын орнату.

+,-,= - қосу, жою, сəйкесінше рқұсат беруді орнату.

r,w,x,X,u,g,o- оқу, жазу, орындау құқығы.

filename- құқығы өзгертілетін файл аты.

Chown (Change OWNer- қожайынды өзгерту) командасы файл қожайынын ауыстыруға мүмкіндік береді. Бұл команданы қолдану үшін ағымдағы файл қожайының немесе root құқын иемдену қажет. Команда синтаксисі оңай: chown username: groupname filename, мұндағы:

username – қолданушы аты-жаңа файл қожайынының;

groupname- топ аты- жаңа файл қожайынының;

filename- қожайыны ауысатын файл аты. Топ атын команда синтаксисінде көрсетпесе де болады, сонда тек файл қожайыны ғана өзгереді.

umask  —  POSIX ортасының функциясы, жаңа файлдар мен директорияларға арналған қолдану құқығы.

umask қолдану құқығы:

бит бойынша және унарлы толықтыру арасындағы аргумент және толық қолдану режимы арқылы.

EXT2fs жүйесінде синхронды ақпаттар жинағы орналасуы мүмкін, ол BSD жүйесіне ұқсас келеді. Mount опциясы администpатоpға барлық ақпараттың көрсетілуін , биттардың көрсетілуін, олардың модификациясы кезінде де синхронды дискке жазылуын қамтамасыз етеді. Бұл ақпараттың жазылғандағы үлкен қызмет жасауына қолданылуы мүмкін. Дегенмен көрсетілімнің нашарлауына да әкеп соғуы мүмкін..

Қолданушыны құру

 Useradd командасы қолданушыны құрады:

useradd [options] login керекті функциялар:

-c:қолданушы Комментариі

• -g: ID топтар

• -u: ID қолданушы

• -d: үй каталогы

• -s: бұлтша

• -D:үнсіздік бойынша орнатпалар

 usermod командасы қолданушыны өзгертеді:

usermod [options] username

Қолданушыны өшіру үшін userdel:

userdel[options] username

Паролді өзгерту үшін passwd.

passwd[options]user топтармен өшіру уппами

groupadd командасы топты құрады

groupadd [options] group Groupdel топты өшіру үшін қолданады.

groupdel group Топты өзгерту үшін  groupmod.

groupmod [options] group

Топтық паролді өзгерту үшін  gpasswd қолданады.

gpasswd [options] group