34. Стандартты конфигурацялық файлдарды көшіру, қолданушыларды өшіру, тіркеу жазбаларын сөндіру командалары.

Linux қолданушысы əр күн сайын файлдарды құру, көшіру жəне жоюмен айналысады. Бұл операциялар файлдық жүйе бойынша орын ауыстыру сияқты маңызды

болып табылады. cp командасы файлдарды көшіру үшін қоданылады. Оның синтаксисі:

cp [параметрлер] <файл көзінің аты > <каталог қабылдаушысының аты >

ең көп қоданылатын параметрлердің бірі болып каталогтарды рекурсивті көшіруге

мүмкіндік беретін -R параметрі болып табылады, яғни каталогтың ішіндегі бəрін

қосқанда.

Қолданушыны өшіру келесі командамен жүзеге асады:

sudo userdel username sudo rm -r /home/username/

Тіркеу жазбаларын сөндіру командасы: userdel

ол мына түрде жүзеге асады:

userdel[параметр] LOGIN

userdel командасының параметрлері:

-f – топтарды өшіру

-h – қысқа мағлұмат немесе жұмысты аяқтау

-r – каталогтегі файлдарды өшіру.

35. Қолданушының стандартты тобын анықтау және өзгерту. /etc/passwd файлын тексеру сценарийлері.

etc/passwd (ағыл. password — пароль) — файл, қолданушы есептер жазбасының мәтіндік форматтағы тізімі. Бұл негізгі және алғашқы ОЖ-ның қолданушы құқығы туралы ақпарат көзі болып табылады. Көп версиясы бар және UNIX –жүйенің нұсқасы.

Принциптері:

Регистрациялық аты

қолданушы идентификаторы(UID)

қолданушы топтары UNIX-те осы не басқа файл қолданушының құқығын беру үшін қолданылатын бір немесе бірнеше топқа тиесілі. Тотың максималды саны әртүрлі жүйе нұсқасынан, бір қолданушыдан тұрады. Топ тізімі /etc/group беріледі. /etc/passwd файлында идентификатор тобын үнсіз келсім бойынша көрсетеді. Барлық файл қолданушымен құрылған жүйеде тіркеуден соң автоматты топ нөмірін иемденеді.

Топ файлдарының жазылуы(өзгертілуі)

root:x:0:root

bin:x:1:root,

bin,daemon

daemon:x:2:root,bin,daemon

sys:x:3:root,bin,adm

<…>

httpd:x:100:httpd

cpanel:x:101:cpanel

файлдың фрагменті /etc/group /etc/group барлық жүйе топ жазу құрамында болады. Әр қатарда топтың символды атауы болады. Топ паролі-ескірген жол, қазір қолданылмайды. Онда әдетте «x» тұрады.

Топ Идентификаторы немесе GID-қолданушылардың атау тізімі, үтірмен бөлінеді.

Жазу үдгісі: bin:x:1:root,bin,daemon

Мұнда bin тобы GID=1 болады, оған root қолдануы кіреді, bin және daemon. Стандартты утилиталар:

vipw /etc/passwd файлына көшірмесі жүктей отырып, мәтін редакторын жібереді.

Useradd-жаңа есептеу жазбасы құрады.

Usermod- есептеу жазбасындағы мәліметтерді өзгертеді.

Userdel- есептеу жазбасындағыларды өшіреді.

Chfn-GECOS қатарын өзгертеді.

Chsh- жаңа командалық интерпретатор құрады.

Passwd –жаңа қолданушы паролін береді.

36. /Etc/shadow файлында әрекет мерзімі орнатылмаған жазбалар үшін және парольсіз жазбаларды іздеу. Қолданушыларды қосу және өшіру. Жаңа тіркеу жазбасын тексеру.

Топ аты – newgrp сияқты программалар тиімділігі үшін қолданылатын атау.

Шифрленген пароль – топты алмастыру кезінде newgrp командасымен қолданылады. Топ үшін пароль болмауы мүмкін.

GID – топтың сандық идентификаторы. Жүйе оны құқықтарын файлдар жəне процесстер үшін қолданады.

Бірнеше топтарды қамтитын қолданушылар – бұл жолда үтір арқылы үнсіздік бойынша басқа топ белгіленген қолданушылар көрсетіледі (/etc/passwd файлында). Қазіргі кезде passwd жəне group файлдарындағы парольдерді сақтау сенімді емес. Linux- тің жаңа нұсқаларында көлеңкелік деп аталатын файлдардың парольдері қолданылады– shadow жəне gshаdow. Бұл файлдарды оқу суперқолданушының көмегінсіз мүмкін емес болатындай етіп құқықтар тағайындалған. Көлеңкелік файлдарды қолданған кезде жүйенің дұрыс істеуі үшін бір уақытта passwd жəне group файлдарының бар болуын қажет ететінін ескеру керек. Shadow файлы қолданушылар туралы қорғалған ақпаратты сақтайды, жəне де парольдар мен есеп жазбаларының ескіру механизмін қамтамасыз етеді.

Қолданушылар тізімі – бұл жолда үнсіздік бойынша басқа топ белгіленген (/etc/passwd файлында) қолданушылар үтір арқылы көрсетіледі.

Linux-те екі түсінік бар – бір механизмнің бір бөлігі

болатын есептік жазбалар мен аутентификациялар. Қолданушылардың есептік жазбалары – бұл арнайы файлдарда сақталатын жүйе үшін қажетті ақпарат. Ақпарат Linux-та қолданушы аутентификациясы жəне оған рұқсат құқын беру үшін қолданылады. Аутентификация – бұл кіруді дəл қандай қолданушы жүзеге асырып жатырғанын Linux-ке анықтауға мүмкіндік беретін жүйелік процедура. Қолданушы туралы барлық ақпарат /etc/passwd жəне /etc/grpoup файлдарында сақталады. /etc/passwd – бұл қолданушы туралы ақпаратты сақтайтын файл