1.LAN-дарды физикалық ұйымдастыру қалай жүргізіледі, туындайтын қиындықтар.

Жергілікті компьютерлік желі – ортақ міндеттерді атқаруға арналған, белгілі ережелер бойынша байланысқан өзара жақын орналасқан компьютерлер жиыны.

Жергілікті компьютерлік желінің физикалық негіздері.

Компьютерді жергілікті желіге біріктіру (бірліктен бірнеше жүздіктерге дейін) түрлі типті кабельдер көмегімен, желілік карта немесе желілік адаптер деп аталатын құрылғы арқылы жүзеге асырылады. Адаптер компьютердің аналық платасындағы кеңейту слотына қондырылады.

ЖКЖ үшін қазіргі кезде келесі ақпаратты берудің физикалық орталары қолданылады:

-  Жіңішке коаксиальды сым– ең арзан, бірақ жылдамдығы аз орта; компьютерлердің арақашықтығының ұзақтығы-150 м-ге дейін;

-  Жуан коаксиальды сым – жіңішке сымға қарағанда қымбат орта; компьютерлердің арақашықтығының ұзақтығы-500 м-ге дейін;

- Көп талшықты сым– ең қымбат нұсқа, көбінесе қуатты компьютерлерге қолданылады; компьютерлердің арақашықтық ұзақтығы 2 км-ге дейін;

- Сымсыз байланыс Wi-Fi– ауалық радио канал қолданылады; бұл өте ыңғайлы, себебі сымдарды қажет етпейді, бірақ сымды байланыстарға қарағанда қымбат.

Компьютерлерді қосуға болатын көптеген әдістер бар. Компьютерлердің түрі көбейген сайын әдістері де көбеюде. Әр қосылу – деректер үшін жаңа маршрут.

Желі топологиясы – бұл оның геометриялық пішіні немесе компьютерлердің бір-біріне қатысты физикалық орналасуы.

Желі топологиясы түрлі желілерді салыстыру және жіктеу әдісін береді. Топологияның үш негізгі типі бар (жұлдызша, сақина, жәнешина).

«Жұлдызша» топлогиясы бар желідегі барлық компьютерлер орталық компьютермен немесе концентратормен жалғастырылған. Мұндай желідегі екі компьютер арасында тікелей қосылу болмайды.

Мұндай жүйе қарапайым және тиімді, деректер пакеттері әр компьютерден концентраторға бағытталады. Концентратор өз кезегінде пакеттерді тиісті жеріне жеткізеді.

Мұндай топологияның негізгі жетістігі мынада: компьютерлер мен концентратор арасындағы жекелеген жалғағыштар істен шыққанмен, бүкіл желі жұмыс істей береді.

«Жұлдызша» топологиясының кемшілігі оның негізгі жетістігінен туындайды, егер концентратор бұзылса, онда ол бүкіл желіні түгел істен шығарады.

«Сақина» топологиясына тән бір нәрсе – жалғағыштардың соңғы нүктесі болмайтыны; деректер берілетін біртұтас сақина құраған (міндетті түрде шеңбер емес) желі тұйықталған. Мұндай сақинада бір нүктеден қозғау алған деректер ақыр аяғында желінің басына барады. Осындай ерекшеліктен деректер сақинада барлық уақытта бір бағытта қозғалады.

«Сақинаның» Жұлдызшадан» бір ерекшелігі – оған барлық желілік компьютерлер арасында үзіліссіз жол қажет, өйткені желінің бір жері істен шықса, бүкіл желі тоқтап қалады. «сақинаның» тағы бір осал жері – деректер біреулердің желілік компьютерлері арқылы өтетіндіктен де, ақпаратты бөгде ұстап қалуына мүмкіндік береді.

«Шина» топологиясы бір жеткізетін каналды, әдетте «шина» деп аталатын коаксиалды кабельді пайдаланады. Барлық желілік компьютерлер «шинаға» тікелей қосылады.

«Шина» топологиясы бар желіде деректер екі бағытта бірдей жылжиды. Кабель – шинаның екі шетінде арнайы бұқтырмалар (терминаторлар) орнатылған

2. Қажетті LAN құрылғыларын таңдау. Құрылғыларды таңдау факторларын атап көрсетіңіз. Жергілікті компьютерлік желі – ортаќ міндеттерді атќаруға арналған, белгілі ережелер бойынша байланысќан өзара жаќын орналасќан компьютерлер жиыны.

Компьютерлік желілер желгілікті (локальный) және ауќымды (глобальный) болып бөлінеді де, аппараттыќ және бағдарламалыќ ќамту ќұралдарынан жұмыс принциптері бойынша ерекшеленеді.

Жергілікті компьютерлік желі – ортаќ міндеттерді атќаруға арналған, белгілі ережелер бойынша байланысќан өзара жаќын орналасќан компьютерлер жиыны.

Компьютердің желілік аппараттыќ және бағдарламалыќ ќұралдарын ќамтамасыз ететін ережелер мен талаптар жиынтығы хаттама деп аталады.

Негізгі желілік хаттамалар - ISO (International Standard Organization)  Халыќаралыќ стандарттар ұйымымен стандартталған және барлыќ желілік ќұралдар өндірушілерімен ќамтамасыз етіледі.

Жергілікті компьютерлік желінің физикалыќ негіздері.

Компьютерді жергілікті желіге біріктіру (бірліктен бірнеше жүздіктерге дейін) түрлі типті кабельдер көмегімен, желілік карта немесе желілік адаптер деп аталатын ќұрылғы арќылы жүзеге асырылады. Адаптер компьютердің аналыќ платасындағы кеңейту слотына ќондырылады.

ЖКЖ үшін ќазіргі кезде келесі аќпаратты берудің физикалыќ орталары ќолданылады:

-  Жіңішке коаксиальды сым– ең арзан, біраќ жылдамдығы аз орта; компьютерлердің араќашыќтығының ұзаќтығы-150 м-ге дейін;

-  Жуан коаксиальды сым– жіңішке сымға ќарағанда ќымбат орта; компьютерлердің араќашыќтығының ұзаќтығы-500 м-ге дейін;

- Көпталшыќты сым– ең ќымбат нұсќа, көбінесе ќуатты компьютерлерге ќолданылады; компьютерлердің араќашыќтыќ ұзаќтығы 2 км-ге дейін;

- Сымсыз байланыс Wi-Fi– ауалыќ радиоканал ќолданылады; бұл өте ыңғайлы, себебі сымдарды ќажет етпейді, біраќ сымды байланыстарға ќарағанда ќымбат.

Компьютерлерді ќосуға болатын көптеген әдістер бар. Компьютерлердің түрі көбейген сайын әдістері де көбеюде. әр ќосылу – деректер үшін жаңа маршрут. Желі топологиясы түрлі желілерді салыстыру және жіктеу әдісін береді. Топологияның үш негізгі типі бар (жұлдызша, саќина, және шина). Дектерді беру жылдамдығымен, оның ќұрамына сәйкес өзгешеленетін деректерді бердуің түрлі технологиялары (тәсілдері) бар. Ең танымалдары: Enthernet, ARCNET және IBM token ring.

Жергілікті есептеу желілері біріңғай және иерархиялыќ болып бөлінеді.

Біріңғай желі – барлыќ компьютерлері тең ќұќылы және бірдей ќызмет орындайтын жергілікті желі. Олар желіге аз ғана – 10-15-тен көп емес компьютерлер саны біріктіру үшін ќолданылады. Жергілікті ресурстың ортаќќа айналдырылуы компьютерді пайдаланушымен, операциялыќ жүйе ќұралдарымен жасалады. Ќажет болған жағдайда ол өзін пайдаланушыға арналған парольді де белгілейді. Біріңғай желілердегі операциялыќ жүйелер аќпараттыќ ресурстардың оќылуын және редакциялануын, бөтен компьютерден программаларды ќосуға мүмкінді беретін тікелей басќарудың ќұралдарын ќамтамасыз етеді. ОЖ Windows 95-те компьютерлік жүйеніің желілік мүмкіндіктерін пайдаланатын екі программа бар. *MS Exchange программасы және *Shedulе программасы .

Иерархиялыќ жергілікті желілерде бір немесе бірнеше сервер болады. Иерархиялыќ желілердегі сервер – бөліктенетін ресурстардың тұраќты саќтау ќоймасы. Сервердің өзі тек иерархияның одан жоғары деңгейдегі сервердің клиенті бола алады. Жергілікті иерархиялыќ желілерде мәліметтерді өңдеу екі объектінің: клиент пен сервер арасына бөлінген. Үлкен иерархиялыќ желілерде желілік ОЖ ретінде Unix пайдаланылады. Орта көлемдегі желілерде ќазіргі уаќытта Windows NT желілік Ож ќойылады. Мұндайда серверде Windows NT Server деп аталатын оның серверлік бөлігі, ал жұмысшы станцияларында Windows NT Workstation клиенттік бөлігі бөлігі орнатылады немесе клиенттің программасы ретінде Windows 95 пайдаланылуы мүмкін.

3.Әртүрлі ортасы бар физикалық құрылғыларды жалғау ерекшеліктері. Физикалық құрылғылардың түрлері.

Маршрутизатор — корпоративті желіні тарату деңгейінің негізгі құрылғысы. Маршрутизаторсыз пакеттер локальді желіден кете алмас еді. Маршрутизаторлар корпоративті желілер рамкасында байланысқан кезде критикалық рөл атқарады, мəліметтерді берудің резервті жолын қамтамасыз етеді жəне Интернет желісіне қосылуды қамтамасыз етеді. Сонымен қатар маршрутизаторлар əртүрлі типтер мен хаттамаларды түрлендіру үшін де қолданылады. Мысалы, маршрутизатор Ethernet пакетінің инкапсуляциясын келесіге өзгерте алады. Маршрутизаторлар IP-адрестің желілік бөлігін пакеттерді керек жерге жеткізу үшін қолданады. Егер канал бос емес немесе байланыссыз болса, онда олар альтернативті жолды таңдайды,

Маршрутизаторлар басқа да функциялар атқарады:Тарауларды шектейді; Өшірілген аумақтарды байланыстырады;Қолданушыларды логикалық түрде бөлім жəне қосымша бойынша топтастырады;

Коммутатор (switch) немесе көпір (bridge) – бірнеше сегменттерді біріктіруге арналған құрылғы. Бұл жағдайда әртүрлі сегменттердің әрбір станция жұптары үшін біруақытта бірнеше мәліметтер алмасу үрдістерін қолдайды. Коммутаторлар мен маршрутизаторлар барлық иерархиялық үлгіде кездескенімен, коммутаторға қол жетімділік деңгейіде көбірек. Коммутаторлардың негізгі функциясы түйіндерге қосылу, яғни қолданушы

жұмыс станциясы, серверлер, IP-телефондар, веб-камералар, қол жетімділік

жəне машрутизаторлар. Бұл коммутаторлардың ұйымда маршрутизаторларға

қарағанда көбірек болатынын білдіреді. Коммутатор портарының тығыздығы — ең негізгі фактор. Корпоративті ортада, жүздеген жəне мыңдаған қолданушылар коммутаторға қосылуды қажет етеді,коммутатор 1U жəне 48 ұзындықтағы порттары 1U жəне 24 порттарға қарағанда жоғары тығыздыққа ие.

Желінің қатынастық жабдықтарына (тораптарына) келесі құрылғылар жатады:

- қайталауыш;

- коммутаторлар (көпірлер);

- маршруттауыштар;

- көмейлер (шлюздер).

Қайталауыш (repeater) – келген сигналды күшейткіш және қайта өндіретін құрылғы. Барлық қайталаушпен байланыстырылған сегменттерде әрбір уақыт мезетінде тек екі станция арасында мәліметтер алмасуы жүзеге асырылады.

Көмей (gateway) (шлюз) — әртүрлі мәліметтер алмасу хаттамаларын қолданатын әртүрлі желі объектілері арасында мәліметтер алмасын ұйымдастыруға мүмкіндік беретін құрылғы.

4. WAN-желілерінің технологиясының ұйымдастырылуы, иерархиялық құрылымның деңгейлеріЖеліні басқару жұмысын оңайландыру үшін оны бөліктерге бөліп тастайды. Жоғарғы деңгей – өзара магистральді каналдармен байланысқан федералды түйіндер. Ортаңғы деңгей – аймақтық желі құратын аймақтық деңгей. Олар федеральді түйіндермен байланысқан және Т1, Е1, B-ISDN деген сияқты жоғары немес орташа жылдамдықты каналдармен зара байланысқан. Төменгі деңгей – аймақтық түйіндермен байланысқан жергілікті түйіндер. Кіші немес орта кәсіпорындардың локальді желісі және жекелеген қолданушылар компьютерлері осы жергілікті түйіндерге қосылады. Ал ірі кәсіпорындардың корпоративтік желілері аймақтық түйінге қосылады.

WAN желісін ұйымдастырудың иерархиялық деңгейіWAN желісін ұйымдастыру оңай жұмыс емес. WAN желісін оңтайлы ұйымдастыру үшін қандай мәліметтер берілетінін, жіберуші кім алушы кім дегендерді білу керек. WAN желісі арқылы әртүрлі типтегі мәліметтер жіберіледі. Ұйымдастыру барысында бар WAN желісін өзгерту және кеңейту жүреді. Топология таңдауға географиялық жағдай, сондай ақ желі қолжетімділігі талаптары әсер етеді. Төменде WAN желіні ұйымдастырудың негізгі себебі болатын екі бастапқы фактор келтірілген:

Қосымшалардың қолжетімділігі - бір компьютерден басқа компьютерге қосымша жайлы ақпарат беріледі. Егер қосымша қолданушыға қол жетімді болмаса, онда ол қажет ететін функцияны орындамайды.

Ортақ шығындар - көбіне ақпараттық жүйелерге сәйкес бюджет миллиондаған долларлар болады.

Ортақ жағдайда WAN желісін ұйымдастыру барысында келесі кіллті факторларға көңіл бөлген жөн.

• Сыртқы физикалық талаптар

• Желі өнімділігін шектейтін факторлар

• Желілік факторлар

Ұйымдастыру процесіндегі қадамдар

• Талаптарды жинау

• Қолданушылар бірлестігінің көрінісін қолдану

• Адамдық факторды тестілеу

• Қолданушылар талаптарын талдау

• Желіні басқару программасын қамтамасыз ету

• Шамалар

• Процесті бағалау

• Салыстырмалы дерекнама

• Желі сезімталдығын тексеру

• Ұйымдастырылған желілердің топологиясы

• Желіні сәйкестендіру және желілік мүмкіндіктерді таңдау