1. AutoCad-та сызба файлдармен жұмыс істеу AutoCad-тағы файлдар

.dwg – AutoCAD-та жасаланатын сызбалар;

.dws – шаблон-файлдар;

.dxf – басқа программалармен деректерді алмасу үшін пайдаланатын мәтіндік немесе екілік форматтағы сурет файлдар.

AutoCAD-та жаңа сызба жасау

AutoCAD іске қосылғанда жаңа сызба жасау үшін екі тәсілмен болады:

• миллиметрлер бірлік өлшемімен үңсіз бойынша (өлшемі А3 420х297мм.) параметрлемен жаңа бос сызба немесе

• Начало работы (Startup) арнаулы диалогты терезе жүктеледі. Оны AutoCAD іске қосылған кезінде жүктету үшін командалық жолында _startup теріп және Enter басу керек. «Новое значение STARTUP <0>» хабарлама жауабына 1 еңгізу қажет.

Команда: _startup Новое значение STARTUP <0>: 1

Начало работы (Startup) терезесінде мынадай төрт батырма бар:

• Открытие чертежа (Open a Drawing) – бұрын жасалған сызбаны ашу, сонымен қатар Обзор батырма арқылы басқа орнынан сызбаны ашуға болады;

• Простейший шаблон (Start from Scratch) – британдық (футтар және дюймдар) немесе метрлік бірлік өлшемдермен жаңа сызбаны жасау;

• По шаблону (Use a Template) – шаблон көмегімен жаңа сызбаны жасау. Шаблонда дайын баптаулар бар және оны Выберите шаблон тізімнен таңдайды;

• Вызов мастера (Use a Wizard) – шеберлер көмегімен жаңа сызбаны жасау: Быстрая подготовка немесе Детальная подготовка. Шеберлер сызбаның параметрлерін таңдаумен (бірлік өлшемдері, сызбаның аймағы, бұрыштар, нөлдік бұрышы, бұрыштардың есептеу бағыттары) жаңа сызбаны дайындауға мүмкіндік береді. Жаңа сызбаны жұмыстын процесінде жасауға болады, ол үшін командалардың біреуің орындау керек:

• тез іске қосу панелде БСоздать батырманы шерту;

• құрал-саймандар панелде БСоздать батырманы шерту;

• А →Файл→Создать меню команданы орындау ;

• Ctrl + N пернелер тіркесін басу.

Командалардың біреуін орындағанан кейін экранда Создание нового чертежа (Create New Drawing) диалогты терезе пайда болады. Терезеде Начало работы терезесіндегідей батырмалары бар, бірақ Открытие чертежаактивті емес. Сызбаның бірлік өлшемдеріСызбаның бірлік өлшемдері Единицы чертежа диалогты терезеде орнатылады. Терезені Формат (Format)→Единицы (Units) меню командамен немесе командалық жолында _units команданы орындап шақыруға болады. Команда: _units Единицы чертежа терезесінде бірлік өлшемдердің мынадай параметрлер орнатылады:

• Линейные тобында бірліктің форматы (архитектуралық, оңдық, бөлшектік, инженерлік, ғалымдық) және ондық нүктеден кеін дәлдік таңдалады;

• Угловые тобында бірліктің форматы (град/мин/сек, градтар, оңдық градустар, радиандар, топографиялық бірліктер) және ондық нүктеден кеін дәлдік таңдалады.

Егер По часовой стрелке жалаушасы қосылған болса, оңда бұрыштарды есептеу үшін он бағыты сағаттың тілсызық жүру бойынша есепке алынады, үңсіз бойынша ол өшірілген;

• Масштаб вставки тобында Единицы тізімнен кірістірілген элементтерді өзгерту үшін сызбаның бірлігі таңдалады;

• Направление батырмасы Выбор направления терезені іске қосуға мүмкіндік береді.

Бұл терезеде нөлдік бұрыштың бағытың баптауға болады, осыдан бұрыштар есептеледі.Сызбаның өлшеміСызбаның өлшемін орнату үшін А → Формат (Format)→ Лимиты чертежа (Limits) меню команданы орындау қажет немесе командалық жолға _limits команданы теру керек. Содан кейін төмендегі сол жағындағы координаталар беріледі, жақшаның ішінде үңсіз бойынша 0,0 мәндері ұсынылады. Enter үңсіз бойынша мәндерді растайды. Содан кейін жоғарыдағы оң жағындағы координаталар беріледі, мұнда сызбаның ені мен биіктікті көрсетеді. А4 формат үшін 210,297, ал А3 үшін 420,297.

3. Настройка размерных параметров.

К размерным параметрам относятся величины стрелок, размещение, шрифт размерного числа и др. Эти параметры должны соответствовать действующим стандартам: ГОСТ 2.307 – 68. Различные варианты простановки размеров требуют настройки и корректировки размерных параметров.

Возникло диалоговое окно, «путешествую» по которому, можно найти настройки всех размерных параметров. Пусть, например, высота размерного шрифта (она по умолчанию 2,5 мм), стрелок и переход выносных линий за размерные оказались меньше требуемых значений в два раза. Эти параметры можно изменить одной корректировкой в диалоговом окне размерного стиля. Для этого необходимо выполнить следующие шаги:

• Modify (Изменить)/Fit (Расположение/Размещение)/UseOverallScaleof (Общий линейный масштаб/масштаб размерных элементов )/2

• Ok – покинуть окно Fit/ указать SetCurrent (сделать текущим)/Закрыть.

Внесенные корректировки будут учтены при простановке новых размеров. Для внесения их в ранее проставленные размеры выполнить редактирование размеров.

Можно так же вносить изменения в размерный стиль, настраивая его:

6. форма и размер стрелок

7. расположение текста, его высота, цвет

8. размещение размерного числа, отступ от размерной линии

9. точность единиц измерения

10. масштаб измерения

47 б

1. AutoCAD-қа кіріспе: меню жолы, интерфейстің элементтері, жұмыс істеудің жылпы әдістемесі, командалармен жұмыс.Меню жолы AutoCAD-тың меню жолында мынадай пунктілер бар:

• File (Файл) – сызба файлдармен жұмыс істеу үшін командалар: ашу, сақтау, басу, басқа форматқа экспорттау, AutoCAD-тан шығу;

• Правка (Edit, Түзету) – сызбаларды редакциялау үшін командалар: көшіру, кірістіру, қию;

• Вид (View, Көрініс) – экранда сызба түрін басқару, үш өлшемді моделдердің бейнелеу параметрлерін басқару үшін командалар;

• Вставка (Insert) – сызбаға әртүрлі элементтерді кірістіру үшін командалар;

• Формат (Format) – сызбаның шектерін және өлшем бірліктерін орнату, мәтін мәнерін және өлшемдерін, қабаттармен жұмыс істеу, линия түсін, түрін және қалыңдығын басқару үшін командалар;

• Сервис (Tools) – жүйенің және сызба параметрлерін баптау командалар;

• Рисование (Draw) – әртүрлі графикалық элементтерін сызу үшін командалар;

• Размеры (Dimension) – сызбалардың өлшемдерін түсіру үшін командалар;

• Редактировать (Modify) – графикалық объектілерді редакциялау үшін командалар; Окно (Window) – бірнеше терезелерді басқару;

• Справка (Help) – AutoCAD бойынша аңықтамалық ақпараттарды алу үшін командалар.

AutoCAD-тың интерфейс элементтері

1. Графикалық меңзер. Меңзердің түрі әртүрлі болу мүмкін, ол экранның орнынан және таңдалған командаға тәуелді. Графикалық аймақта меңзер көздеу және қиылысудан тұрады. Көздеу редакциялау барысында объектілерді таңдау үшін, ал қиылысу сызбада нүктелерді көрсету үшін пайдаланылады, сонымен қатар қиылысу әрқашанда ағымдағы координаталар жүйесінде X және Y

өстеріне паралельді.

2. Диалогты терезелер және басқару элементтер. Диалогты терезелер күрделі құрылымнан тұрады және басқару элементтер жиынтық арқылы параметрлерді беру үшін пайдаланылады: ауыстырып қосқыштар, жалаушылар, санауыштар, сырғытпалар, еңгізу өрістер, ашылатын тізімдер, алдың ала қарау өрістер.

3. AutoCAD -тың мәтіндік терезе, хаттама түрінде орындалған командаларды қарау үшін пайдаланылады. Бұл терезені F2 функционалды пернені басу арқылы шақырылады.

4. Контексті менюілер, объектіге командаларды тез орындау үшін пайдаланылады.

AutoCAD-та жұмыс істеудің жылпы әдістемесі

Командалардың негізгі принциптері және оларды шақыру:

1. AutoCAD-та барлық әрекеттер командалар көмегімен орындалады.

2. Әр команда үш тәсілмен шақыруға болады:

• Құрал-саймандар панелінде немесе құрал-саймандар таспасыда керекті батырманы тышқанның сол жақтағы батырманы шерту;

• Меню жолынан немесе шолушы менюіден таңдау;

• Командалық жолға команданың атауын еңгізу және Enter пернені басу;

3. Келесі команданы тек қана алдыңғы команда аяқталғаннан кейін пайдалануға болады.

Егер командалық жолында мынадай сұраныс болса, оңда жаңа команданы енгізуге болады: Command: немесе Команда:

Алдыңғы команданы орындаудан Esc перне арқылы тоқтатуға болады. Қайталанатын команданы Esc немесе Enter пернелер арқылы тоқтатуға болады.

AutoCAD командалармен жұмыс:

1. Кез келген тәсілмен команданы шақырыңыз. Бірінші сұраныс пайда болады.

2. Бірінші сұраныстың опциясын немесе параметрді беріңіз. Екінші сұраныс пайда болады.

3. Екінші сұраныстың опциясын немесе екінші параметрді беріңіз. Осылай ары, аяқталғанша дейін.

Ағылшын нұсқасыда командалар тек қана ағылшын тілінде еңгізіледі. Орыс нұсқасында командаларды орыс және ағылшын тілінде еңгізуге болады, бірақ ағылшын атаулардың алдыңда төменгі сызу қою керек, мысал:

Команда: _line

3. AutoCAD-та күрделі объектілерді тұрғызу: мәтіндік мәнерлер, біржолды мәтін, арнаулы таңбаларды кірістіру, көпжолды мәтін.

1. Бір жолды мәтінді сызбаға енгізу:

 Сурет салу (Draw) құралдар тақтасынан батырмасын басу;

 Бұйрық жолына DTEXT бұйрығын енгізу;

 Меню қатарынан Сурет салу→Бір жолды мәтін (Single Line Text) бұйрығынтаңдау.

Опциисы:

Justify – мәтін жолының туралау түрлерін ӛзгерту қажет болса қолданылады.Сонымен қатар жүйе қосымша параметрлерді нақтылау тізімін кӛрсетеді:

Аlign – екі берілген нүктенің арасына мәтін орналастыру қажет болса қолданылады; жүйенің қосымша сұранысы.

Сenter – кӛрсетілген нуктеге катысты мәтіндік жолды ортаға қою қажет болса қолданылады; жүйенің қосымша сұранысы.

Fit – екі берілген нүктенің арасына биіктігі бекітілген мәтін орналастыру қажет болса қолданылады, жүйенің қосымша сұранысы.

Мiddle – мәтінді кӛлденеңнен және тігінен ортаға қою қажет болса қолданылады; жүйенің қосымша сұранысы.

Right – мәтінді кӛрсетілген нүктеден оң жаққа туралау қажет болса қолданылады; жүйенің қосымша сұранысы.

Top Left, Top Center, Top Right (TL, ТС, TR) – кӛрсетілген нүкте бойынша мәтінді жоғары сол жаққа, жоғары ортасына, жоғары оң жаққа туралау қажет

болса қолданылады; жүйенің қосымша сұранысы.

Middle Left, Middle Center, Middle Right (ML, MC, MR) – кӛрсетілген нүкте бойынша мәтінді ортасымен сол жаққа, ортасымен тігінен және кӛлденеңнен,ортасымен оң жаққа туралау қажет болса қолданылады; жүйенің қосымша

сұранысы.

Bottom Left, Bottom Center, Bottom Right (BL, ВС, BR) – кӛрсетілген нүкте бойынша мәтінді тӛмен сол жаққа, тӛмен ортасына, тӛмен оң жаққа туралау қажет болса қолданылады; жүйенің қосымша сұранысы.Бір жолды мәтінге арнайы символдарды қолдану басқарушы кодтар кӛмегімен орындалады:

% % 0 – мәтін үстін сызу режимін не іске қосады, не өшіреді  % % u – мәтін астын сызу режимін не іске қосады, не өшіреді  % % d – градус дәрежесін (º) құру  % % p – плюс-минус (±) символдарын құру  % % c – шеңбер диаметрі (ø) символын құру 

2. Көп жолды мәтін сызбаға енгізу:

 Сурет салу (Draw) құралдар тақтасынан батырмасын басу;

 Бұйрық жолына МTEXT бұйрығын енгізу;

 Меню қатарынан Сурет салу→Кӛп жолды мәтін (Multi Line Text) бұйрығын таңдау. Microsoft Word мәтіндік процессорліктегі туралау мен түзету мүмкіндіктері тәрізді ұзын мәтінді толық абзацты сызбаға енгізуге мүмкіндік береді.

Multiline Text Editor сұқбаттасу терезесі тӛрт қосымшадан және Import Text батырмасынан тұрады: Character қосымшасы тӛмендегідей мәтіннің символдарын форматтау

құралдарынан тұрады:

Font – шрифты таңдау тізімін ашады;

Font Height – шрифтың биіктігін енгізетін тізімді ашады;

Bold – символды жартылай қоюландыруды орнататын батырма;

Italic – символды курсивтеуді орнататын батырма;

Underline – символдың астын сызуды орнататын батырма;

Undo – болдырмау (қайтару) батырмасы;

Stack/Unstack – бір немесе екі жолды сызықшаларды сызу батырмасы;

Text Color – символдардың түстерін таңдау тізімін ашады;

Symbol – арнайы символдарды қою тізімін ашады.

Properties қосымшасы мәтін абзацының жалпы қасиеттерін басқару құралдарынан тұрады:

Style – мәтін стилінің таңдау тізімін ашады;

Justification – мәтінді мәтіндік терезеде туралау түрлерін таңдау тізімін ашады;

Width – мәтіндік терезе жиегінің енін таңдау тізімін ашады;

Rotation – мәтіннің бұрылу бұрышын таңдау тізімін ашады;

Line Spacing қосымшасы мәтін жолдары арасындағы ара қашықтықты ӛзгертетін құралдардан тұрады:

Line Spacing – жолдар арасындағы ара қашықтықты беруді таңдау тізімін ашады;

Spacing – жолдар арасындағы ара қашықтықты таңдау тізімін ашады;

Find/Replace қосымшасы тӛмендегідей мәтіннің фрагменттерін ауыстыру жәнеіздеу тәсілдерінен тұрады:

Find – іздеу үшін енгізілген мәтінді іздеу тізімін ашады. Find батырмасы мәтін тізімінде кӛрсетілген іздеу процедурасын іске қосу үшін қолданылады.

With Replace – ауыстыру үшін енгізілген мәтін тізімін ашады;

Replace батырмасы ӛзгерту және іздеу процедурасын қосу үшін қолданылады.

Match Case – регистрді оқу немесе оқымау мүмкіндігін беретін жалауша;

Whole Word – бүтін сӛзді іздеу немесе іздемеу мүмкіндігін жарнамалайтын жалауша. Import Text батырмасы Multiline Text Editor түзету терезесінде қарапайым мәтіндік файлды ( .ТХТ немесе .RTF) импорттауға мүмкіндік береді.

48-б