18 Халықаралық әуе қатынастары туралы Варшава, Гвадралхар конвенцияларының мәнін ашып көрсетіңіз

Әуе транспорты. Транспорттың бұл түрі маңызды болып келеді. Бірақ әуетасымалдау тарифтері автокөлік пен теміржол тарифтеріне қарағанда әлдеқайда жоғары. Транспорттың бұл түрі жылдамдылық пен алыс нарықтарға жету үшін өте қолайлы. Ауа арқылы жиі жеткізілетін жүктерге- тез бұзылатын азық-түліктер (жас балық, гүлдер)және қымбат бағалы бұйымдар (құралдар, зергерлік бұйымдар). Фирмалар әуе транспортын пайдалануда орамаға жұмсалатын шығындарды үнемдеуге, қыртыс сандарын азайтуға болады деп сендіреді.

Халықаралық әуе хабарлары. Әуе көлігі бойынша халықаралық келісімге Варшавада 1929 жылы қол қойылған, халықаралық әуе тасымалына қатысты, кейбір ережелерді үйлестіру үшін конвенция және келесі хаттамалармен толықтырылған: 1955 жылғы Гаагалық, 1971жылғы Гватемальдық, 1975 жылғы Монреальдық келісімдер қатысты. Оған әлемнің көптеген елдері қатысады.

Варшава конвенциясы үнемі әуе хабарларында қолданылады. Келісімшарттың құқықтық негізі әуе тасымалдары туралы тұрақты емес (чартерлік) хабарлары 1961 жылғы халықаралық әуе тасымалдауға қатысты, кейбір ережелерді үйлестіру туралы Гвадалахар конвенциясы ережелері болып табылады.

Әуе транспортындағы сыртқы саудлық жүктер шет елге тасымалдану шетке шығару және тасымалдау келісімшарты негізінде іске асырылады. Жүк тасымалы үшін тікұшақтарды тасымалданушы жүктердің көлеміне байланысты алдын-ала брондап қою керек. Халықаралық үлгідегі жүктік жүкұжат келісімшарттың жасалғандығын куәландыратын құжат. Жүкқұжатты рәсімдеу 1929 ж Варшавада халықаралық әуе тасымалына қатысты қол қойылған бірнеше заңдардың үндестіру конвенциясына регламенттелген. Бұл құжат «Варшава конвенциясы» деген атқа ие болды.

1955 жылы Гаагада Варшава конвенциясы қайта қаралды. Бұл конвенция1961 ж әуе тасымалы туралы заңға тіркелді, ал 1967 ж 1 маусымында күшіне енді.

Әуе транспортымен жүк тасымалдау халықаралық үлгідегі жүктің құжаты өзіндік бір кешенді береді, ол 12 данадан (сонын ішінде 3 түпнұсқадан) тұрады. Бірінші данада «тасымалдаушы үшін» мөр басылады. Ол жүк жіберушімен қол ойылып,тасымалдаушыда қалады. Екінші дана жүк қабылдаушыға арналған және ол жүкпен бірге жіберіледі.

Оған жүк жіберуші мен тасымалдаушы қолы қойылады. Үшінші дана тасымалдаушымен қол қойылады және тасымалға жүк жетіп, оны қабылдаған кезде жүк жіберушіге қайтадан жіберіледі. Қалған 9 данасы бұл жүктің жеткізілгенін айқындайтын нұсқалар. Олар тасымалдау үдерісіне қатысатын әр қатысушыға, соның ішінде аэропорт, тауарды сатқан агент және басқа да мүдделі тұлғаларға беріледі. Түзету енгізілген халықаралық үлгідегі жүк құжатын әуе транспорттары қабылдамайды.

Әуе жүк құжаты тауар таратушы құжат болып саналмайды. Бірақ соңғы жылдары халықаралық тәжірибеде сырт көз үшін теңіз коносаменті және оның иесіне тауарды басқаруға құқық беретін ұқсас қолданылатын экспедиторлық ФБЛ коносаменті жиі қолданады.

19 Инкотермс-2000. Тауаржеткізудіңбазистікшарттарын көрсетіңіз

Халықаралық сауда палатасы (ХСП) 1936 жылы жеткізудің базистік шарттарын үйлестіру үшін “Сауда терминдерінің түсінігі бойынша Халықаралық ережелерді” шығарды. (“Инкотермс”). Ары қарай олар жаңа редакцияда 1953, 1967, 1976, 1980 және 1990-2000 жылдары шығарылды. Бұл жаңа тасымалдаудың пайда болуына негізделген, мысалы, тиеудің (түсірудің) көлденең әдісін қолданумен паромды кеме және тіркемені қолданумен контейнерлі тасымалдау.Қазіргі уақытта барлық терминдері 4 топқа бөлінетін “Инкотермс 1990” пайдаланылады. Бірінші топ – сатушы өз тауарларын өз ғимаратында сатып алушыға тікелей ұсынады (“Е” тобының терминдері); екінші топ – сатушы өз тауарларын тасымалдаушы орналастыруымен, сатып алушының қамтамасыз етуімен ұсынуға міндеттенеді (“F”тобының терминдері); үшінші топ “С” – сатушы тауарының бұзылуын және кездейсоқ апаттың тәуекелінсіз тасымалдау шартын жасауға міндеттенеді; төртінші топ “Д” –сатушы белгіленген елге тауарларды жеткізу кезіне дейін барлық тәуекелді және шығынды өзіне алады. Базистік шарттар тікелей немесе аралас тасымалдауда қолданылады. “Инкотермс” тек қана шарттарда оған сілтеме жасалғанда пайдаланылады. Сондықтан Халықаралық ережелер факультативті сипат алады, оны қолдану толық көлемде немесе келіскен жақтармен белгілі бөлігі анықталады. “Инкотермс” ережелерімен шарттың жағдайлары сәйкес келмегенде, келісімшарт жағдайлары басымдық алады. “Инкотермс” ережелерінде қарастырылған кез келген жағдай, реттелген ережелердің сұрақтары бойынша басқа жағдайларды екі жақ шартта қарастырса, қолдана алмайды, сондықтан мақсатқа сай түсініспеушілік болмас үшін, “Инкотермс” – 1990 келісімшарты осы шартты түсіндіруде күшіне енеді. “Инкотермсте” тауардың жекеменшіктігіне өту кезеңінің ережелері болмайды.Бұл ереже шартта арнайы қаралуы керек. Ресейлік ішкі сауда ұйымдары шетелдің фирмаларымен шарт жасасқанда “Инкотермс” белсенді пайдаланылады. Одан басқа, кейбір мемлекетпен бізде тауар жеткізудің екіжақты Жалпы шарттары келісілген, онда жеткізудің базистік шарттарына жөн сілтеу бар. “Инкотермс” сияқты, олар кепілдемелік және екі жақ та олардың ұсынысын бақылауға тиіс емес. “Инкотермс” халықаралық саудасында қазіргі практикада әлемдік нарықта құрылған сауданың ережелері мен таралған сату дәстүріне көбірек сай, жеке терминдер түсінігінде ұсынылумен кең қолданылды және белгілі мойындалды. Жеткізудің базистік шарттары көлік құралына байланысты жүктің жағдайына қарай бас әріптермен белгіленеді. “Инкотермс – 2000” 13 түрлі жеткізудің базис шарттарының түрлеріне түсінік береді және анықтайды.