15. Өзен тасымалдары туралы Братислава келісімінің рөлі мен орнын көрсетіңіз

Дунай өзені бойынша халықаралық тасымалдауды ұйымдастыруға байланысты сұрақтар кешені, Дунай жанындағы елдердің өзен кемелерімен жасалған, Братислав келісімімен реттеледі. Олардың бірінші қатысушысы – 1955 жылы Дунай өзені бойынша жүк тасымалдау жалпы шарттары туралы Келісім – Болгария, Венгрия, Румыния, ССРО және Чехословакия кеме шаруашылығы пайда болды. 1966 жылы бұл келісімге Югославияның өзен кеме шаруашылығы қосылды, ал 1968 жылы– Австрия және ГФР. Келесі қадамда 1978 жылы Дунай өзені бойынша контейнерлерді тасудың жалпы шарттары Халықаралық келісімі жасалды. 1979 жыл осы кеме шаруашылығында халықаралық жүк тарифі туралы келісім жасалды.

Халықаралық теміржол хабарлары. Халықаралық теміржол хабарлары туралы көпжақты әмбебап келісімдеріне жүк тасымалы туралы Берн конвенциясы (қысқаша МГК) және жолаушыларды тасу туралы (МПК), бірнеше Европа елдері арасындағы өткен ғасырдың соңындағы алғаш жасалған келісімшарттар жатады. Келесіде олар бірнеше рет қаралды. Қазіргі уақытта Берн конвенциясының мәтінімен біріккен, 1980 жылғы редакциямен теміржол тасымалы туралы бірыңғай Конвенция (КОТИФ) әрекет етеді. Берн конвенциясының қатысушылары көбінесе Европа, Азия және Африка елдері.

Ресей және ТМД елдері КОТИФ ке қатыспайды, сондықтан осы елдермен теміржол хабарларында теміржолдарда Ресейде, ТМД елдерінде ұқсас халықаралық келісімдер жоқ. ССРО, соңында Ресей және шығыс европа елдері 1974 ж. халықаралық жүк хабарлары туралы өз Келісімі (ХАЖК) және халықаралық жолаушылар хабарлары туралы келісім (ХЖХК), Азия (Қытай, Солт.Корея, Монғолия, Вьетнам) елдері қатысқан келісімдері болды. 1991 ж. Келісімнен Европа елдері шықты, бірақ бұрынғы ССРО-да территориядан территорияға жүк жөнелту кезіндегі жүкқұжат формасы сақталды. Ресей Австрия, Иран, Түркиямен көлік келісімін үзген жоқ. Жүк тасымалдау батыс елдерде және қайтару ХАЖК және КОТИФ қатысушылары болып табылатын елдердің теміржол шекаралық демалыс станцияларында тасымалдау келісімшартын қайта жасаумен жүзеге асырылады.

ХАЖК жүк қабылдау тәртібін тасу және алушыға беру, тасымалдау келісімшарттарын жасау, теміржол жүкқұжаты коммерциялық деректемесі, жүк тасу мерзімі, ерекше жағдайда жүкті тасымалдау ережесі (ұзын өлшемді, ауыр салмақты, қауіпті, химиялық, тез бұзылғыш, ұсақ мақұлықтар) жасайды. .

Халықаралық әуе хабарлары. Әуе көлігі бойынша халықаралық келісімге Варшавада 1929 жылы қол қойылған, халықаралық әуе тасымалына қатысты, кейбір ережелерді үйлестіру үшін конвенция және келесі хаттамалармен толықтырылған: 1955 жылғы Гаагалық, 1971жылғы Гватемальдық, 1975 жылғы Монреальдық келісімдер қатысты. Оған әлемнің көптеген елдері қатысады.

Варшава конвенциясы үнемі әуе хабарларында қолданылады. Келісімшарттың құқықтық негізі әуе тасымалдары туралы тұрақты емес (чартерлік) хабарлары 1961 жылғы халықаралық әуе тасымалдауға қатысты, кейбір ережелерді үйлестіру туралы Гвадалахар конвенциясы ережелері болып табылады.

Халықаралық автомобиль хабарлары. Хабарлардың бұл түрі жүктерді автомобиль көліктерімен тасымалдау келісімшарты туралы Конвенциямен, (КДПГ) және қауіпті жүктерді халықаралық автомобиль көліктерімен тасу туралы Европа келісімімен реттеледі (ДОПОГ), ол 1961 және 1968 жылдары күшіне енген. Бұл келісімдердің қатысушылары көп елдерде.

Европа елдерінде халықаралық автомобиль хабарлары кеден рәсімдерін оңайлату мақсатымен 1959 жылы халықаралық жол тасымалы кітапшасын қолданумен халықаралық жүк тасымалдау кедендік конвенциясы (ХЖТ) жасалды. 1975 жылы оның жаңа редакциясы шықты.

Халықаралық аралас хабарлар. 70 жылдары халықаралық бірнеше ұйымдарда тікелей аралас тасымалдау келісімшарттары туралы келісімнің жобасын өңдеу өткізілді. Осының нәтижесінде 1980 жылы халықаралық аралас жүк тасымалдау туралы ООН Конвенциясы қабылданды.