20.Тримс- саудаға қатысты инвестициялық саясат саласында шаралар бойынша келісім.

(Agremeent on trade - related investment measures)- ГААТ шегіндегі келісімдердің Уругвай рауынды нәтижесінде қабылданған жаңа көпжақты құжаттардың бірі. Ұлттық режимге қарсы келетін және шетел инвестицияларына әрекет ететін, мүше мемлекеттердің белгілі бір сауда-саяси шраларды қолдануды шектейтін келісім. келісімнің мазмұны белгілі бір шараларды қамтиды, ол шаралар бойынша мүше мелекеттер ДСҰ хатшылығына осы шалалар туралы ақпарат беруі тиіс және ДСҰ туралы келісім күшіне енген сәттен бастап 2 жыл ішінде оларды жоюы тиіс. (дамушы мемлекеттер үшін көбірек уақыт беріледі) Бұл келісім халықаралық саудаға әсер ететін жағымсыз әрекеттерді болдырмау үшін, өндіріс саласында шетел инвестицияларына қатысты үкімет жұмысын реттеу үшін керек. Жалпы алғанда келісім ең алдымен трансұлттық корпорациялардың мүдделерін қорғайды. Бұл келісімнің негізгі қағидалары ретінде :

• ұлттық режимді бекіту;

• шетелде инвестицияларды жеңілдетудің сандық шектеулерін жою;

Келісім бекітітін шаралар ретінде:

міндетті сипатқа ие әкімшілік бұйрықтармен жарияланатын заңдарға сай жүзеге асырылатын атқарушы билік әрекеттері түсіндіріледі;

Келісімге қосымшада соңғы аталған міндеттемелерге сәйкес емес шаралар тізімі көрсетілген, соның ішінде ДСҰ ұйымына мүше мемлекеттер шетел инвестицияларына қатысты шектеуші шараларды қолдануға шек қойылған.

Келісім күшіне енген күннен бастап 90 күн ішінде келісімге сай келмейтін шаралар туралы тауарлар саудасы бойынша кеңесті ДСҰ мүше мелекеттердің үкіметі хабардар етуі тиіс. келісім ДСҰ мүше мемлекеттерінің ерекше топтарына дифференцияланған өтпелі периодты қарастырады. Ол период мерзімінде мүше мемлекеттер шетел инвестицияларын реттейтін ұлттық заңнаманы осы құжаттың міндеттемелеріне сай келтіруі тиіс:

• өндірісі дамыған мемлекеттер үшін 2 жыл;

• дамушы мемлекеттер үшін 5 жыл;

• артта қалған мемлекеттер үшін 7 жыл;

21. Трипс мазмұнына талдау

ДСҰ жүйесінде Интеллектуалды меншік құқығының сауда аспектілері туралы Келісім әрекет етеді (ТРИП немесе ТРИПС). Интеллектуалдық меншік- шығармашылық және ғылыми, әдеби, көркем және өзге де материалдық емес сипаттағы еңбектің өнімі. Сонымен қатар, интеллектуалдық меншік материалдық объектімен үйлесе отырып оған сапа, баға сияқты құрылымдарды қосады, нәтижесінде интеллектіалдыменшік иесіне мемлекетпен кепілдендірілген пайда әкеледі. Инт. Меншік объектілері: өнертапқыштыққа патенттер, пайдалы жобалар, тауар белгілері, қызмет көрсету белгілері, фирмаатаулары, өндіріс жобалары,ЭВМ бағдарламалары, «ноу хау», сауда кұпиялары, авторлық және аралас құқықтар.Ішкі мемлекеттік құқықта инт.меншік авторлық құқық, патенттік құқық және азаматтық және сауда құқығының өзге де нормаларымен реттеледі. Инт.меншікті қорғау адал емес бәсекелестікпен күреске тікелей байланысты.Оған, тауар туралы жалған мәлімет тарату,тауар белгісін, атауын рұқсатсыз қолдану т.б.жатады.Инт. меншік мәселелері әртүрлі халықаралық келісімдердің пәні болып табылады.Көпжақты деңгейде: 1883ж.Өндірістік меншікті қорғаутуралы Париж Конвенциясы, 1886 ж. Әдеби және көркем шығармаларды қорғау туралы Берн конвенциясы,1952ж.Авторлық құқық туралы Бүкіләлемдік Конвенция және т.б.1967 жылы инт. меншіктің Бүкіләлемдік ұйымы құрылды.Инт. меншіктің кейбір мәселелері ГАТТ мәтіндерінде көрініс тапты. IX бап тауар белгісіне арналған.. Уругвай раундының алдына инт.меншік қорғау аясында ұлттық заңнамаларды гармонизациялау мәселесі қойылды. Келіссөздер негізінде ТРИП келісімі Қабылданды.ол ДСҰның келісімдер пакетіне кірді. ТРИП инт.меншік аясында өзге мемлкете азаматтарына ұлттықрежим немесе Барынша қолайлырақ режимін көрсетуді қарастырады. Мүше мемлекеттер авторлық және аралас құқыққа, тауар белгісіне, географиялықатауларды пайдалануға, патенттергежәне т.б. қатысты аталған режимдерді көрсету міндетін өзіне алады.ТРИПтің жүзегеасырылу мәселелерімен ДСҰныңинт.меншіктің сауда құқықтары аспектісі жөнінде Кеңес айналысады.ТРИПке сәйкес мүше мемлекеттердің міндеттері: инт.меншікті қорғауға байланысты ұлттық механизмін құру; ұлттық және шетел меншігін қорғауға қатысты сәйкес заң қабылдаы; тауар фальсификациясы мен тауар белгісімен күрес аясында шаралар қабылдау, оның ішінде импорттаушы мемлекеттер шекарасында тауар шығаруды тоқтату, еркін айналымға түсіру; Интеллектуалдық меншік режиміне қатысты барлық заңдар мен заңнамалық актілер туралы ақпараттарды Кеңеске хабарлап отыру; Базовые стандарты ТРИПС: меншік авторлық құқығын қорғау мерзімі, автор қайтыс болған сәттен бастап 50 ж.,фильмдер мен суреттерге, олар жасалған сәттен бастап 50-25жыл.Авт. құқық автоматты түрде берілуі керек.Компьютерлік бағдарламалар да әдеби шығармалар мәртебесіне ие.Патент технологияның барлық саласына берілуі қажет.