3.Евразэс аясындағы сауда ынтымақтастығы

Еврази́йское экономи́ческое соо́бщество (ЕврАзЭС) — международная экономическая организация ряда бывших республик СССР, созданная для эффективного продвижения её участниками процесса формирования Таможенного союза и Единого экономического пространства, а также реализации других целей и задач, связанных с углублением интеграции в экономической и гуманитарной областях.^[1]

4.Нафта қызметінің халықаралық құқықтық реттелуі

НАФТА - Солтүстік Американдық Еркін Сауда жөніндегі Келісім (НАФТА, NAFTA, NorthAmericanFreeTradeAgreement) − Канада, АҚШ және Мексика арасындағы Еуропалық Одақ модельдеріне негізделген еркін сауда жөніндегі келісім. НАФТА келісімі 1994 жылдың 1 қаңтарында күшіне енеді.

Құрылымы:

• Еркін сауда жөніндегі комиссия;

• Секретариат

Нафта үш мүше елден тұратын ұйым . Орталарында экономикасының көлемі жағынан басқаларынан он еседей үлкен бір мемлекет бар. Қалған екі мемлекет соның ыңғайына байланысты жұмыс істеп отырған. НАФТА-ның жалпы өнім көлемі үлкен болады . НАФТА деп қысқартылған сөз тіркестерімен аталатын АҚШ, Ка­на­да, Мексика арасында құрылған Сол­түс­тік­америкалық еркін сауда келісімінің ұйымы 1994 жылы өз қызметін бастапты. Ұйым құрамында 406 млн. адам болған. Ұйым құрылған уақытта ол шығаратын жалпы жиын­тық өнім көлемі 10,3 трлн. доллар шамасында болады. НАФТА-ға мүше АҚШ-тың ішкі жалпы өнімі қазіргі күні шамамен алғанда 15 триллион долларды, Канаданікі 1,7 триллион долларды, Мексиканікі 1,1 триллион долларды құ­райды. Яғни АҚШ экономикасы Кана­да­нікінен 9 еседей, Мексиканікінен 15 есе­дей үлкен. НАФТА-да эконо­ми­ка­ла­ры­ның индустрияландыруы жағынан АҚШ пен Канаданың арақатынасы шамалас болса, Мексиканікі олардан едәуір тө­мен. Шикізат шылауындағы ел өзіне қарағанда өнеркәсіптік тұрғыдан едәуір дамыған елдермен бір одақ аясында біріккенде көп жағдайда соларға жем болады. Әсіресе, бастапқы кезде осылай болатындығы ақиқат. Осы ақиқат 1994 жылы АҚШ, Канада, Мексика НАФТА ая­сын­да біріккен кезде, мұнайға бай Мекси­каның алдынан шықты. Мексика бірігу үдерісінен көп зардап шекті. Біраз шығын­ға батты. НАФТА-ға бірігуге дейін әр жыл сайын экономикасы 6-7 пайыздық көрсеткішпен дамып келе жатқан ел мұнан кейін дамудың 2,2 пайыздық көрсеткішіне түсіп, өз қарқынын 3 еседей төмендетіп алды. НАФТА-ны құрудағы негізгі мақсат – іргелес отырған үш елдің арасында сауданы өрістете отырып, өзара пайдаға кенелу. Соның ішінде елдер арасындағы кедендік, төлқұжаттық кедергілерді еңсеру арқылы қызметтер мен тауарлардың қозғалысын күшейту, таза да шынайы бәсекеге қолайлы жағдай туғызу, инвестициялар тартуды жақсарту, зияткерлік меншік құқығын қор­ғау­ды қамтамасыз ету, үш елдің халық­ара­лық тұрғыдан өзара кооперациялануын бекіту, өзара алып ортақ рынок құру секілді міндеттерді алға қойған. Сонымен бұл ұйым дүниеге келіп елдер арасындағы өзара сауда кедергілері алынып тасталысымен, бәсекеге төтеп бере алмаған Мексиканың орта және шағын биз­несі көптеген күйзелісті жағдайды бастан кешір­ген. Соның салдарынан Мексика экономикасында шағын дағдарысты жағдай қалыптасқан. Жағдайды түзету үшін АҚШ Мексикаға Билл Клинтон әкімшілігінің тұсын­да 50 млрд. доллар қаржылай көмек пакетін, былайша айтқанда, жеңілдетілген несие ұсынған. Оның 20 млрд. доллары АҚШ-тың өз қаржысы болса, қалғанын Халықаралық банк пен Халықаралық валюта қорынан алған