1. Халықаралық сауда құқығының түсінігі.

Халықаралық сауда –мемлекеттер арасындағы сауда айналамының жиынтығын түсінеміз. Халықаралық сауда түсінігін сыртқы сауда ұғымынын ажырата білген дұрыс. Сыртқы сауда-бұл мемлекеттің басқа мемлекеттермен жасалған экспорт, импорт жиынтығынан тұратын сауда жасауды түсінеміз.

Халықаралық сауда құқығы ХЖекеҚ, ХЖарияҚ, ХКоммерциялықҚ, ХЭкономикалықҚ, АК, КеденҚ, БанкҚ салаларымен тығыз байланысты.

Сауда ҚҰҚЫҒЫ өзінің бастауын ХII-XIII ғғ көпестер құқығынан басталды. Сауда құқығы аясы жылжитын мүліктермен жасалатын операцияларға дейін, қызмет көрсету аясы,мүліктік және мүліктік емес құқықтарын жеке операциялық өнідіріс салалы, тасымалдау, сақттандыру және қазіргі уақыттағы кәсіпкерлік қызметтің кез келген саласын қамтиды.

Халықаралық сауда құқығы-халықаралық сауда қатынастарын реттейтін конвенциялық және жәй нормаларының жиынтығы. Субъектіліріне: Мемлекеттер, халықаралық ұйымдар, жеке және заңды тұлғалар кіреді. Объектісі болып: қызмет көрсету, мүліктік және мүліктік емес құқықтар, интеллектуалдық меншікке байланысты туындайтын қатынастар.

Қайнар көздері: халықаралық шарттар, әдет-ғұрыптар, ішкі заңнама. Реттеу әдістеріне материалдық құқықтық және коллизиялық құқықтық.

ХСҚ пәні болып дайын өнім, техника, құрал-жабдықтар, шикізат және т.б., қызмет көрсету (көлік, коммуникациялық, ғылыми-техникалық, қаржы несиелік, сақтандыру, ақпараттық есептеу, туристік және т.б.)

*Интеллектуалдық меншік авторлық құқық, патенттік құқық және т.б. жатады.

* мүліктік және мүліктік емес қатынастар.

Понятие «международное торговое право» появилось в современной науке сравнительно недавно в шестидесятых годах XX столетия. Своего рода толчком для его применения было использование данного термина в названии созданной Генеральной Ассамблеей ООН в 1966 году Комиссии ООН по международному торговому праву ЮНСИТРАЛ (United Nations Commission on International Trade Law - UNCITRAL). 

ХСаудаҚ халықаралық экономикалық құқытың саласы ретінде қарастыруға болады, мемлекеттердің экономикалық құқықтары және міндеттері туралы Хартияның ережелерінде халықаралық саудаға көңіл бөлінген. JUS COMMERCIUM- қағидасы бұл ережелерде көрсетілген, яғни кез-келген мемлекет халықаралық саудада қатыса алады. Ешқандай мемлекет дискриминацияға ұшырамау керек, сонымен қатар мемлекеттер халықаралық саудада тауар алмасуды нығайтуға , дамытуға атсалысуы керек.

2. Халықаралық сауда құқығы тарихы.

Сауда ҚҰҚЫҒЫ өзінің бастауын ХII-XIII ғғ көпестер құқығынан басталды. Сауда құқығы аясы жылжитын мүліктермен жасалатын операцияларға дейін, қызмет көрсету аясы,мүліктік және мүліктік емес құқықтарын жеке операциялық өнідіріс салалы, тасымалдау, сақтандыру және қазіргі уақыттағы кәсіпкерлік қызметтің кез келген саласын қамтиды.

Понятие «международное торговое право» появилось в современной науке сравнительно недавно в шестидесятых годах XX столетия. Своего рода толчком для его применения было использование данного термина в названии созданной Генеральной Ассамблеей ООН в 1966 году Комиссии ООН по международному торговому праву ЮНСИТРАЛ (United Nations Commission on International Trade Law - UNCITRAL). 

Ескі оқулықтарда және де батысеуропалық коммерциалистердің еңбектерінде ХСауда құқығының дамуы және пайда болуын 3 кезіңге бөледі:

1 кезең: ИТАЛИЯНДЫҚ кезең. Еуропалық сауда құқығының дамуымен байланысты. XI-XV ғғ. Италия айырықша экономикасы дамыған аймаққа жатты, жерорта теңізі мемлекеттернде делдалдық етуші рөлін атқарды. Дүниежүзілік саудадағы сол кезде ең мықты түйін болды деп айтуға болады. Италияда арнайы сауда юрисдикциялардың дамуы байқалып, теңіз әдет-ғұрыптары қалыптасты. 1419 жылы Италияда Луки Пачиолидің « Тракт о счетах и записях »деген еңбегі шығып, бухгалтерлік учеттін басын бастады.

2 кезең: Француз. Францияның жетекші держава болуымен байланысты. Яғни XV ғасырдан бастап. Сауда сословиясының саны өсіп олардың рөлі әлдеқалай күшейді. Мемлекеттік билік болжалғыштығын көрсетіп, сауда дамуына қамқоршылық пен жақтаушылық көрсетіп отырды. Сонымен қатар билік екі мақсатта және бағытта жүрді. Обогощение казны и сплочение, консолидации государства вопреки сепаратистким действиям феодальной знати.

Бұл периодта алғашқы сауда құқығының кодификациясының тәжірибелері болды. Мысалы 1807 жылы Напалеон сауда кодексі, оны Италии, Швей­царии, Бельгии мемлекеттері де қолданды. 1673 жылғы Сауда Ордонансы.

3 кезең: Германдық. XVIII-XIX ғғ үлкен сауда держава ретінде ҰЛЫБРИТАНИЯ болды, дегенмен оған халықаралық тауар айналымның басты үлесі тиесілі емес болды. Дегенмен құқықтық жүйенің ерекшелігіне байланысты сауда дамуына қосқан үлесі аз.

Германдық период деп аталуының себебі 1861 жылы Жалпы Неміс сауда кодексін қабылдауымен тікелей байланысты. Кодекс жалпы сауда айналымның территорияда ережелерін бекітті. Бұл кодекс шын мәнінде Германияның Ортақ нарығының пайда болуына және сауда-шаруашыдық қатынсатар дамуына әкелді. Мемлекеттің консолидациясын нығайтқан мықты инструмент құрал ретінде болды.

1899 жылы Япония Герман сауда кодексі негізінде өз кодексін шығарды.