126. Тонау.

1. Тонау, яғни бөтен мүлiктi ашық ұрлау -       үш жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге, не төрт жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.      2.Мынадай:       а) жәбiрленушiнiң өмiрi мен денсаулығына қауiптi емес күш қолданумен, не осындай күш қолданамын деп қорқыту арқылы;      б)бiрнеше рет;       в) адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша;       г) тұрғын, қызметтiк, өндiрiстiк үй-жайға не қоймаға заңсыз кiрумен жасалған тонау -       мүлкi тәркiленiп немесе онсыз үш жылдан жетi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге не дәл сол мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.       3. Мынадай:       а) ұйымдасқан топ жасаған;       б) iрi мөлшерде жасалған тонау      мүлкi тәркiленiп, алты жылдан он екi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.      Ұрлыққа,алаяқтыққа,сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иеленіп алу немесе ысырап етуге қарағанла тонау талан таражға жататын қылмыс нысандарының қауіпті түрі болып табылады.ҚЫлмыстық кодекстің 178бабында «тонау,яғни бөтен мүлікті иеленіп алу немесе ысырап етуге қарағанда тонау талан таражға жататтын қылмыс нысандарынын қауіпті түрі болып табылады. Қылмыстық кодекстін 178 бабынында тонау,яғни бөтен мүлікті ашық талан таражға салу деп көрсетілген.Тонаудың тікелей объектісі болып бөтеннің мүлкіне қолсұғу болып табылады.Сонымен бірге тонау көп объектілі қылмысқа жатады.Тонау объективті жағынан белсенді әрекет күйінде бөтеннің мүлкін ашықтан ашық талан таражға салу арқылы жүзеге асырылад.Тонаудың жиі кездесетін түрі бөтеннің мүлкін жәбірленушінің көзінше оған күш қолдану ниетінсіз тартаып алып қашу болып табылады.Тонау бөтеннің мүлкіне иелік етуімен біргн оған өзінің қалауынша толық билік етуге мүмкіндік алады.Тонаудың ауырлататын түрі жәбірленушінің өмірі мен денсаулығына қауіпті емес күш қолдану не осындай күш қолданамын деп қорқыту болып табылады.Тонаудың ауырататын түрі адамдар тобының алдын ала сөз байланысуы бойынша қылмыс істеу құрамында ұрлықтағы осыған ұқсас құрамға қарағанда өзгешеліктер бар.Тонау ұрлықтан мүлікті алу тәсіліне байланысты ажыратылады.Тонау бұзықтылықтан ажырату керек .Тонауда бөтеннің мүлкі кінәлінің пайдасына ашықтан ашық тегін алынады.Тонау күш қолданбау арқылы да істелінеді,ал қарақшылықтың объективтік жағының міндетті белгісі күш қолдану болып табылады.Тонаудың жиі кездесетін түрі бөтеннің мүлкін қасақаналықпен немесе бұзақылық ниетпен білдіру,я болмаса осы мүлікке нақты немесе болжамалы құқығын өз бетінше жүзеге асыру мақсатымен болады.

127. Қарақшылық . Қарақшылық, яғни бөтен мүлiктi ұрлау мақсатында шабуыл жасауға ұшыраған адамның өмiрi мен денсаулығына қауiптi күш көрсетумен немесе тiкелей осындай күш қолданамын деп қорқытумен ұштасқан шабуыл жасау - мүлкi тәркiленiп немесе онсыз үш жылдан жетi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.Қарақшылық талан таражға салудың ең қауіпті түрі болып табылады.Қылмыстық заңда қарақшылық яғни бөтен мүлікті талан таражға салуға шабуыл жасауға ұшыраған адамның өмірімен денсаулығына қауіпті күш көрсетуімен немесе тікелей күш қолданамын деп қорқыту ұштасқан шабуыл деп аталады.Қарақшылықтың қауіптілігі бөтеннін меншігіне қол сұғумен бірге осы қол сұғудын өте қауіпті тәсілі шабуыл жасауға ұшыраған адамнын өмірімен денсаулығана қауіпті күш қолданумен немесе тікеелей күш қолданамын деп қорқытумен ұштасқанында болып табылады.Қылмыстың бұл түрінінң қоғамға қауіптілігінің көтерінкі жағдайы оның екі бірдей объектісі меншікке және адамның өмірімен денсаулығана бір мезетте қылмыстық қол сұғуы арқылы сипатталады.Қарақшылықтың объективтік жағы адамның өмірімен денсаулығына қауіпті күш көрсетумен немесе тікелей осындай күш қолданамын деп қорқытумен ұштасқан шабуыл жасау арқылы белгіленеді.Осыған орай қарақшылықтың объективтік жағы негізінен екі әрекет арқылы шабуыл жасау және күш көрсету арқылы жүзеге асырылады.Шабуыл жасау деп кінәлі адамның жәбірленушіге кенеттен, онын қарсылығын тойтару мақсатында өте үрдіс түрде күш қолдану болып табылады.Шабуылға ашық түрде жасалған зорлық әрекеттеріннен бөтен жәбірленушіні ту сыртынан ұру, тасада тұрып оған оқ ату жәбірленушінің өміріне денсаулығына қауіп келтірген жағдайда оған қатты әсер ететін уландыратын немесе жындандыратын нәрселер беру арқылы оны есенгірететін жағдайға келтіру сияқты әрекеттерге жатады.Қарақшылықтағы күш қолдану бөтеннін мүлкіне иелік етудін құралы болып табылады.Сондықтанда күш қолдану иелік етуден бұрын жүзеге асырылады.Егер кінәлі адам жасырын түрде ұрлауды жүзеге асыру барысында меншік иесінің немесе өзгеде адамдардың тап болып күш қолданса онда оынң әрекеті қарақшылық деп сараланады.Қарақшылықтың тікелей объектісі болып меншік қатынастары саналса бандитизимнің тікелей объектісіне қоғамның қауіпсіздігін қамтамасыз ететін қатынастар жаза

128. Қорқытып алушылық. Қорқытып алушылық, яғни бөтен мүлiктi немесе мүлiкке құқықты берудi немесе күш қолданумен не бөтен мүлiктi жоюмен немесе бүлдiрумен қорқыту арқылы мүлiктiк сипаттағы басқа да iс-әрекеттер жасауды талап ету, сол сияқты жәбiрленушiнi немесе оның туыстарын масқаралайтын мәлiметтердi таратумен не жәбiрленушiнiң немесе оның жақындарының мүдделерiне елеулi зиян келтiруi мүмкiн өзге де мәлiметтердi жариялау - үш жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге, не жүз айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның үш айға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге табысының мөлшерiнде айыппұл салуға немесе онсыз төрт жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады. Заңда қорқытып алушылық, яғни бөтен мүлікті немесе мүлікке құқықты беруді немесе күш қолданумен не бқтен мүлікті жоюмен немесе бүлдірумен қорқыту арқылы мүлікті сипаттағы басқада іс әрекеттер жасауды талап ету сол сияқты жәбірленушіні немесе онын туыстарын масқаралайтынмәліметтерді таратумен жәбірленушінің немесе оның жакындарының мүдделеріне елеули зиян келтіруі мүмкін өзгеде мәліметтерді жариялауы деп белгіленген.Қорқытып алушылықтың тікелей объектісіне меншік қатынастары ғана емес немесе оның жақындарының ар намысы және олардын жеке басының бостандығы, денсаулығы жатады.Қорқытып алушылықтың жәбірленушісі болып талап етіліп отырылған мүлік иелігінде, күзетінде немесе меншігінде тұрған адам және оның жақындары танылады.Қорқытып алудын заты болып мүлік, мүлікке құқық немесе қорқытушының пайдасына жәбірленушінің мүліктік сипатындағы басқада іс әрекеттерді істеуә жатады.Қорқытып алушылықтың объективтік жағы екі түрлі жеке әрекеттен қорқыту арқылы жәбірленушіден талап етіп отырған мүлікті немесе мүлікке құқықты беруді немесе кінәлінің пайдасына мүліктік сипаттағы басқада іс әрекеттерді істеуді талап етуден тұрады.Қорқытып алушылық құрамындағы мүліктің түсінігіне кез келген қозғалатын немесе қозғалмайтын мүліктер жатады.Кінәлі адам қорқыт арқылы осы мүлікті өзіне беруді яғни өз меншігіне өткізуді талап етеді.Субъективтік жағынан қорқытып алушылық тек тікелей қасақаналықпен жүзеге асырылады және пайдакүнемдік мақсатты көздейді.Кінәлі адам бөтеннің мүлкіне ешқандай құқығы болмасада қорқыту арқылы мүлікті, мүлікке құқықты немесе өзінін пайдасына мүліктік сипаттағы басқада әрекеттерді істеуді заңсыз талап етуін сезеді және осындай қорқытулар арқылы жәбірленушіні өзінің талаптарын орындауға мәжбүрлеуді осы қылмыстың құрамы үшін кінәлі адамның қорқытуды шын мәніңде жүзеге асыратының немесе асырмайтының ешқандай манызы жоқ.Қорқытып алудын субъектісі 14 жасқа толған адам.Қорқытып алушылықтың ауырлататын түрлері күш қолдану адамдардын алдын ала сөз байласу бойынша бірнеше рет жасалып қорқытып алу болып табылады.Осы ауырлататын түрлердің соңғы екеуінің мазмұны ұрлықтың 175 бап ауырлатытың осындай түрлерімен ұқсас.

129. Алдау немесе сенімге қиянат жасау жолымен мүліктік залал келтіру.Алдау немесе сенiмге қиянат жасау жолымен меншiк иесiне немесе өзге мүлiк иеленушiге ұрлық белгiлерiнсiз мүлiктiк залал келтiру а) адамдар тобының алдын ала сөз байласу бойынша жасауы;б) бiрнеше рет;в)қызмет бабын пайдаланып жасау –төрт жүзден сегiз жүз айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде айыппұл салуға, не бiр жүз айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде айыппұл салып не онсыз үш жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге, не дәл сол мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.2.Дәл сол әрекет:а) ұйымдасқан топпен жасалғанда;б) iрi залал келтiргенде мүлкi тәркiленiп немесе онсыз бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.Алдау немесе сенімге қиянат жасау жолымен меншік иесіне немесе өзге мүлік иеленушіге талан тараж белгілерінсіз мүліктік залал келтіргені үшін қылмыстық жауаптылық 182 бапта арнайы көрсетілген осы қылмыстың тікелей объектісі меншік қатынастары болып табылады.Қылмыстың заты ақша қозғалатын немесе қозғалмайтын әр түрлі мүлік болады.Объективтік жағынан бұл қылмыс белсенді әрекет күйінде алдау және сенімге қиянат жасау арқылы жасалады.Қылмыс істелу тәсіліне қарай алайақтық құрамына көп ұқсас, бырақ алаяқтықта кінәлі адам бөтеннін меншігін заңсыз, тегін өзінің не басқанын иелігіне аударса, алдау немесе сенімге қиянат жасау жолымен мүліктік залал келтіруде кінәлі адам бөтеннің мүлкін меншік иесінен немесе өзгеде иеленушін иелігінен айырмайды.Кінәлі меншік иесіне төленуге, өтелуге тиісті нәрсерлерді істемеу арқылы өзі пайда тауып меншік иесіне залал келтіреді.Осы бапта көрсетілген қылымс құрамы немесе қзге мүлік иелунушісіне мүліктік залал келтірілген уақыттан бастап аяқталған деп саналады.Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен және пайда күнемдік мақсатпен істеледі.Кінәлі адам алдау арқылы өменшің иесіне немесе өзгеде мүлік иесіне мүліктік залал келтіретінің алдын ала біледі және дәл осындай жолмен өзіне материялдық пайда келтіруді тілейді.Алдау немесе сенімге қиянат жасау жолымен мүліктік залал келтірудің ауырлататың аса ауырлатытн құрамың белгілері ұрлықтың 177бап осындай белгілерімен сәйкес келеді, сондықтанда оны арнайы қайта қарастырудың жөні жоқ.

130. Автомобильді немесе өзге де көлік құралдарын ұрлау максатынсыз заңсыз иелену. Автомобильдi немесе өзге де көлiк құралдарын ұрлау мақсатынсыз заңсыз иелену (айдап кету) - бес жүз айлық есептiк көрсеткiштен екi мың айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның үш айға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге табысының мөлшерiнде айыппұл салуға немесе үш жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге не дәл сол мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.Бұл қлмыс құрамы көп объектілі болып табылады.Қылмыстың негізгі тікелей объектісене меншіктің нақты нысаны , ал қосымша тікелей объетісіне адманың денсаулығы жатады.Көлік қозғалысымен оларды пайдалану ережелерін бұзу объетсі осы нормамен қамтылмайды, сондақтанда автомобильді немесе өзгеде көлік құралдарын өз бетінше айдап әкету барысында кінәлінің әрекетінен Қылмыстық кодекстің 296 бабында көрсетілген зардабы орын алса, онда оның әркеті қылмыстардың жиынтығы бойынша саралануға жатады.Қылмыстың құрылымдық белгісі онын заты болып табылады.Осы қылмыс құрамының затына автомобиль және өзгеде көлік құралдыары атады.Темір жол,әуе немесе су көлігі осы көрсетілген қылмыс құралының заты болып табылмаайды,аталған көлік құралдары басқа арнаулы қылмыс құрамың заты болып табылады.Объективтік жағынан қылмыс әрекет арқылы автомобильді немесе өзгеде көлік құралдарын талан таражға салу мақсатынсыз заңсыз иелену арқылы жүзеге асырылады.Көлік құралдары кез келген тәсілмен тұрған онынан жылжыту иелік етудін аяқталғаның білдіреді.Автомобильдің немесе өзгеде көлік құралдарының кабинасын айдап әкету мақсатымен кіріп, оны оталдырмақшы және басқада әрекеттерді істеуі осы қылмыс құрамын істеуге оқталғандық деп танылады.Автомобильді немесе өзгеде көлік құралдарына иелік ету аса қажеттілік жағдайында, қылмыскерді ұстау барысында немесе ауыр науқасқа көмек көрсету үшін пайдалынылса онда бұл әрекет қылмыс деп саналмайды.185баптың 1тармағында қылмысты істегені үшін субъекті болып 16ға толған, ал қалған бөліктеріндегі қылмыс үшін14ке толған есі дұрыс адамдар танылады.Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналық арқылы жүзеге асырылады.Кінәлі адам өзінің әрекетінің қоғамға қауіптілігін және құқыққа қайшылығын сезеді және оны істеуді тілейді.Егер адам бөтеннің көлік құралына иелік етуді сезбеген жағдайда, онда ол көлікті айдап әкеткені үшін жауаптылыққа тартылмайды.

131.Заңды кәсіпкерлік қызметтке кедергі жасау.  Ұйымдық-құқықтық нысандарына немесе меншiк нысандарына қарай жеке кәсiпкердiң немесе коммерциялық ұйымның құқықтары мен заңды мүдделерiн шектеу, сол сияқты жеке кәсiпкер мен коммерциялық ұйымның дербестiгiн шектеу не оның қызметiне өзге де заңсыз араласу, егер осы әрекеттердi лауазымды адам өзiнiң қызмет бабын пайдаланып жасаса, сол сияқты заңды күшiне енген сот актiсiн бұза отырып немесе үлкен залал келтiрiп жасалса, -   үш жүзден сегiз жүз айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның үш айдан сегiз айға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерiнде айыппұл салуға, не жүз айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның екi айға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерiнде айыппұл салына отырып, бес жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыруға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге түзеу жұмыстарына, не екi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.Ұйымдық құқықтық нысандарына немесе меншік нысандарына қарай жеке кәсіпкердің немесе комерциялық ұйымның құқықтарымен заңды мүдделерін шектеу, сондайак жеке кәсіпкермен коммерциялық ұйымның дербестігін шектеу не оның қызметіне өзгеде заңсыз араласу егер осы әрекеттерді лауазымды адам өзінің қызмет бабын пайдаланып жасаса, сол сияқты заңды күшіне енген сот актісін бұза отырып немесе үлкен залал келтіріліп жасалса заңды кәсіпкерлік қызметтке кедергі жасау болып табылады.Объективтік жағынан қылмыс мына төмендегі балама әрекеттер арқылы сипатталады: ұйымдық құқықтық нысандарына нмесе меншік нысандарына қарай жеке кәсіпкердін немесе коммерциялық ұйымның құқықтарымен заңды мүдделерін шектеу,жеке кәсіпкермен коммерциялық ұйымнын дербестігін шектеу, не оның қызметіне өзгеде заңсыз араласу, сол сияқты заңды күшіне енген сот актісін бұза отырып жасалган осы қылмыс, немесе үлкен залал келтіріле отырып жасалған осы әрекеттер.Осы қылмыс 189 баптың диспозициясында көрсетілген балма әрекеттердін біреуі жасалса аяқталған деп саналады.Субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналық арқылы кінәлі адам өзінің іс әрекеті арқылы заңсыз кәсіпкерлік қызметке кедергі жасғаының сезеді, біледі және соны тілейді.Қылмыстың субъектісі арнаулы субъект, кәсіпкерлік қызметті тіркейтін, лицеензия беретін мемлекеттің огнадарды, лауазым

132.Заңсыз кәсіпкерлік . Кәсiпкерлiк қызметтi тiркеуден өтпей не рұқсат (лицензия) алу мiндеттi болған жағдайларда арнаулы рұқсатсыз (лицензиясыз) немесе лицензиялау шарттарын бұзып жүзеге асыру, сол сияқты кәсiпкерлiктiң тыйым салынған түрлерiмен шұғылдану, егер осы әрекеттер азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке iрi зиян келтiрсе, не iрi мөлшерде табыс табумен немесе iрi мөлшерде акцизделетiн тауарларды өндiрумен, сақтаумен, тасымалдаумен не өткiзумен байланысты болса -   үш жүзден бес жүз айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның үш айдан бес айға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге табысының мөлшерiнде айыппұл салуға, не жүз сексеннен екi жүз қырық сағатқа дейiнгi мерзiмге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не елу айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның бiр айға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге табысының мөлшерiнде айыппұл салына отырып не онсыз екi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.Азаматтардың кәсіпкерлік қызметін тіркеудің тәртібі ҚРның азаматтық кодексінің19 бабында көрсетілген.Осыған орай азаматтар арнайы көзделген жағдайларды қоспағанда заңды тұлға құрмайақ мемлекеттік тіркеуге тұрған уақыттан бастап кәсіпкерлік қызметпен айналысуға құқылы.Қылмыс объективтік жағынан мынандай балама әрекеттерден құралады.1.кәсіпкерлік қызметті тіркеуден өткізбей не лицензия алу міндетті болған жағдайларда арнаулы лицензиясыз немесе лицензия шарттарын бұзып жүзеге асыру шарттарын бұзып жүзеге асыру.Кәсіпкерлік қызметті тіркеуден өткізбей жүзеге асыру заңда белгіленген тіркеу тәртібін бұзып бұл әрекетті жүзеге асыру болып табылады.Лицензия алмай кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға заңда белгіленген қайсі бір кәсіпкерлік қызметті атқаруға арнаулы лицензия шарттарын бұзу жатады.Лицензия шарттарын бұзып кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға лицензияда көрсетілмеген қызметті жүргізу немесе оның жүзеге асырылу тәртібін бұзу, лицензияны бөтен адамға беру, қолдану, мерзімі өтіп кеткен лицензияны пайдалану.2.Кәсіпкерлітің тыйым салынған түрлерімен шұғылдану, осыған қарамастан кәсіпкер заң нормасын бұзып, тыйым салынған кәсіппен шұғылданады.3.Жоғарыда көрсетілген әрекеттер азаматқа, немесе мемлекеттке ірі зиян келтірсе, не ірі мөлшерде табыс табумен немесе ірі мөлшерде акцизделетің тауарларды өңдірумен, сақтау мен, тасмалдаумен немесе өткізумен байланысты болса.Субъективтік жағынан қылмыс кінәлінің қасақаналық нысаны арқылы жасалады.Қасақаналық тікелей немесе жанама болуы мүмкін.Қылмыстың субъектісі жалпы немесе арнаулы болуы мүмкін.

133.Жалған кәсіпкерлік. Жалған кәсiпкерлiк, яғни кәсiпкерлiк қызметтi жүзеге асыру ниетiнсiз жеке кәсiпкерлiк субъектiсiн құру не басқа заңды тұлғалардың өз шешiмдерiн айқындау құқығын беретiн акцияларын (қатысу үлестерiн, пайларын) сатып алу, сол сияқты оларға басшылық ету, егер жасалған барлық мәмiлелер құқыққа қарсы мақсаттарды көздеген және азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке iрi залал келтiрген жағдайда, - алты жүз елу айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға, не екi жүз айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл сала отырып не онсыз екi жылдан бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге, не дәл сол мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.Қылмыстың тікелей объектісі кәсәпкерлік немесе басқада коммерциялық әрекетті реттейтің қоғамдық қатынастар болып табылады.Қылмыстық жауаптылықтың басты шарты азаматтың, ұйымның немесе мемлекеттің құқықтарымен мүдделеріне зиян келтіру болып табылады.Объективтік жағынан осы бапта көрсетілген қылмыс құрамы; кәсіпкерлік немесе банктік қызметті жүзеге асыру ниетінсіз, несие алу, салық төлеуден босатылу, өзге де мүліктік пайда алу немесе тыйым салынған қызметті жасыру мақсатымен заңда белгіленген зардапты келтіре отырып коммерциялық ұйым құру әркеті арқылы сипатталады.Қылмыс тек әрекет арқылы жүзеге ассырылады.Жалған кәсіпкер коммерциялық ұййым құру үшін оны тіркету және оған лицензия алу үшін заңда көрсетілген барлық құжаттарды даындайды.Субъективтік жағынан қылмыс қасақаналықпен жүзеге асырылады.Қылмыстың субъективтік жағының қажетті белгісі тыйым салынған қызметті жасыру, заңсыз несие алу, салық төлөуден босатылу немесе өзгеде мүліктік пайда табу мақсаты болады.Қылмыстың субъектісі кез келген есі дұрыс, 16 ға толған азамат болады.

134.Заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге мүлікті заңдастыру. Көпе-көрiнеу заңсыз жолмен алынған ақша қаражатымен немесе өзге мүлiкпен қаржылық операциялар немесе басқа да мәмiлелер жасау, сол сияқты аталған қаражатты немесе өзге де мүлiктi кәсiпкерлiк немесе өзге де экономикалық қызметтi жүзеге асыру үшiн пайдалану - айлық есептiк көрсеткiштiң бес жүзден жетi жүзге дейiнгi мөлшерiнде айыппұл салуға, не бiр жүз айлық есептi көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде айыппұл салып не онсыз үш жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге немесе дәл сол мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.ҚКің 193 бабында көпе көрнеу заңсыз жолмен алынған ақша қаражатымен немесе өзгеде мүлікпен қаржылық операциялар немесе басқада мәмілелер жасау, сондайақ аталған қаражатты немесе өзгеде мүліктік кәсіпкерлік немесе өзгеде эканомикалық қызметті жүзеге асыру үшін пайдалану қылмысының анықтамасы көрсетілген.Заңда мұндай әрекеттер заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге мүлікті заңдастыру деп аталады.Қылмыстың тікелей объектісі эканомиқалық қызмет аясындағы ақша қаражат айналымын реттеудің қоғамдық қатынастары болып табылады.Осы қылмыс құрамының міндетті белгісі оның заты болп табылады.Қылмыстың затына ақша қаражаты немесе заңсыз жолмен алынған өзге мүліктер жатады.Қылмыстың объективтік жағы заңда белгіленген мынадай нысандар арқылы;1.ақша қаражатымен немесе өзге мүлікпен қаржылық операциялар жасау.2.басқада мәмілелер жасау.3.қаражатты немесе өзгеже мүліктік кәсіпкерлік немесе өзгеде эканомикалық қызметті жүзеге асыру үшін пайдалану.Қылмыс құрамы жағынан формальдық құрамға жатады.Қылмыс объективтік жақтың осы белгілерің біреуі жасалған уақыттан бастап аяқталған деп деп табылады.Қылмыс субъективтік жағынан тікелей қасақаналықпен истеледі.Қылмыстық ниет субъективтік жақтың қажетті белгісі болып табылмағанымен ол сөж жоқ соттың жаза тағайындау барысында есепке алынады.Қылмыстың субъектісі 16 ға толған есі дұрыс адам.

135.Көрнеу жалған жарнама беру.   Жарнама берушiнiң жарнамада тауарларға, жұмыстарға немесе қызмет көрсетуге, сондай-ақ оларды өндiрушiлерге, орындаушыларға немесе сатушыларға қатысты көрiнеу жалған ақпаратты пайдалануы пайдакүнемдiк ниетпен жасалса және iрi зиян келтiрсе, мұны бiр жыл iшiнде дәл осындай әрекет жасағаны үшiн әкiмшiлiк жаза қолданылған адам жасағанда,   екi жүзден бес жүз айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның екi айдан бес айға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерiнде айыппұл салуға, не жүз сексен сағаттан екi жүз қырық сағатқа дейiнгi мерзiмге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге түзеу жұмыстарына, не екi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге жазаланады. Жарнамада жарнама берушінің пайда күнемдік ниетпен жасаған және ірі зиян келтірген тауарлагға, жұмыстарға немесе қызмет корсетуге сондайақ оларды өңдірушілерге, орындаушыларға немесе сатушыларға қатысты көрнеу жалған ақпаратты пайдалану көрнеу жалған берді деп танылып, ол үшін ҚК ің198 бабында жауаптылық белгіленген.Объективтік Жағынан қылмыс құрамы іс әрекетпен зардаптан арасындағы себепті байланыстын болуы арқылы сипатталады.Жарнама дегеніміз тауардың құны немесе басқада да қызмет көрсутуден, оларға деген сұранысты туғызудың шарттары туралы ақпарат болып табылады.Бұл қылмыстың объективтік жағы жарнамада жарнама берушінің пайда күнемдік нниетпен тауарлар, жұмыстар немесе қызмет көрсетулерге, сондай ак оларды өңдірушілерге онындаушыларға немесе сатушыларға катысты жалған ақпаратты пайдалануы арқылы жасалады.Құрылысы жағынан қылымыс құрамы матариалдық субъективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен және пайда күнемдік мақсатпен істеледі.Қылмыстың субъектісі кәсіпкер, жарнама қызметінің жүзеге асыратын жетекші немесе оны жүзеге асырушы.

136.Жалған ақша немесе бағалы қағаздар жасау немесе сату. Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкiнiң жалған банкноттары мен мәнеттерiн, мемлекеттiк бағалы қағаздарды немесе Қазақстан Республикасының валютасындағы басқа бағалы қағаздарды не шетел валютасы мен шетел валютасындағы бағалы қағаздарды сату мақсатында жасау немесе сақтау, сол сияқты сату -   мүлкi тәркiленiп немесе онсыз бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.2. Нақ сол әрекеттер: а)адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша;  б)бiрнеше рет;в) iрi мөлшерде жасалса, - мүлкi тәркiленiп, бес жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.3. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген ұйымдасқан топ жасаған әрекеттер - мүлкi тәркiленiп сегiз жылдан он бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.Қылмыстың объектсі ҚР ның ақша қаражат жүйелері болып табылады.Қылмыстың заты ҚР сы Ұлттық банкінің банкноттарымен монеттері, мемлекеттік бағалы қағаздар ҚР ның валютасындағы басқа қағазадар, шетел валютасындағы бағалы қағаздар.Объективтік жағынан іс әрекеттер екі нысан арқылы сипатталады.Жалған ақша немесе бағалы қағаздарды дайындау, жалған ақшамен ба.алы қағаздарды сақтау, жалған ақшамен бағалы қағаздарды өткізу.Өткізу

жалған ақша немесе бағалы қағаздарды төлем құралы ретінде пайдалану, айырбастау сыйға беру атқарылған қызмет көосету ақысы ретінде төлеу әрекеттерің көрініс табуы мүмкін.Осы көрсетілген әрекеттердің біреуін істеу арқылы жалған ақша немесе бағалы қағаздардың біреуін өткізсе қылмыс тікелей тікелей қасақаналықпен және арнаулы мақсатпен істеледі.Қылмыстың субъектісі жалпы субъект.16 ға толған кез келген адам.

137. Экономикалық контрабанда.209 бабы 7 тарау Кеден одағының кедендік шекарасынан кеден бақылауын жанай н/е одан жасырын не құжаттарды н/е кедендік теңестіру қуралдарын алдап пайдалану арқылы тауарларды н/е өзге де заттарды, ҚК 250 бабында көрсетілгендерін қоспағанда не декларацияланбаумен н/е күмәнді декларациялаумен ұштасқан кедендік шекарадан өткізуге тыйым салынған н/е өткізу шектелген кедендік шекара арқылы өткізудің арнайы ережелері белгіленген тауарларды заттармен құндылықтарды ірі мөлшерде өткізу 200-500 айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде н/е сотталған адамның мүлкі тәркіленіп не оңсыз 2айдан 5 айға дейінгі кезеңдегі жалақысының н/е өзгеде табысының мөлшерінде айыппұл салуға не 1 жыл-н 2 жыға дейінгі мерзімадыді не тузеу жумыстарына не 100 айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде н/е сотталған адам-ң 1 айға дейінгі кезеңдегі жалакысының н/е өзгеде табысы-ң мөлшерінде айыппул салына отырып н/е онсыз 3 жылга дейігі мерзімге бас бостандығын шектеуге н/е дәл сол мерзімге бас бостанды-нан айыруға жазаланады.ҚР кедендік шекарасынан кеден бақылауын жанай н/е одан жасырын, не құжаттарды н/е кедендік теңестіру құралдарын алдап пайдалану арқылы тауарларды н/е өзге де заттарды оы кодкстің 250 бабында көрсетілгендерін қоспағанда, не декларациянбаланбаумен н/е күмәнді декларациялаумен ұштасқан кедендік шекарадан өткізуге тиым салынған н/е өкізудің арнайы ережелері белгіленген тауарларды заттармен құндылыктарды ірі мөлшерде өткізу ҚК 209 бабында көрсетілген эко-к контрабанданың тусінігін білдіреді экон-к контрабанданың тікелей обьектісі кеден шекарасын өткізілетін тауарлармен өзге заттарды реттейтін коғамдык катынастар.Кылмыстың зат ҚК 250 бабында көрсетілгендігі баска тауалармен өзге заттар б.т. обьективтік жагынан мына іс әрекеттерді істеумен сипатталады: экон-к контрабанда заттардың кеден шекерасынан өткізу кылмыс жасау орны-кеден одагының кедендік шекарасы:кылмыс істеу тасілдері контрабанда заттарын кеден бакылауынан жасырын,не кужаттарды н/е кедендік тендестіру куралдарын алдап пайдалану не декларацияламбаган н/е куманді дикларация алумен уштаскан кедендік шекара аркылы өткізудің арнаулы ережелері белгіленген тауарлармен кундылыктарды ірі мөлшерді өткізу Декларацияланбаган н/е кумәнді дикларацияланумен уштаскан әрекеттерге дикларарация міндетті тауарлармен кундылыктарды кеден дикларациясына енгізбеу кеден декларация сына жалган малімет енгізулер жатады. Қылмыс курылысы жағынан формальдық құрамға жатады. Жоғарыда көрсетілген заңсыз іс әрекеттер тауарларды,заттарды,құндылықтарды ірі мөлшерде контрабандалық жолмен өткізумен ұштаса қылмыс аяқталған деп танылады. Субьективтік жағынан тікелей қасақаналықпен істеледі. Қылмыстың субьектісі 16ға толған есі дұрыс адам.

138. Азаматтың салық төлеуден жалтаруы.221бабы 7 тарауДекларация табыс ету мiндеттi болып табылса да, декларацияны табыс етпеу не декларацияға кiрiстер және (немесе) шығыстар туралы көрiнеу бұрмаланған деректердi енгiзу жолымен, салық салынатын басқа да объектiлердi және (немесе) басқа да мiндеттi төлемдердi жасыру жолымен ұйымдарға салынатын салықты және (немесе) бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдердi төлеуден жалтару, егер бұл әрекет салық және (немесе) басқа да мiндеттi төлемдердi iрi мөлшерде төлемеуге әкеп соқса, - үш жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, айлық есептiк көрсеткiштiң жетi жүзден бiр мыңға дейiнгi мөлшерiнде немесе сотталған адамның үш айдан бес айға дейiнгi кезеңдегi жалақысы немесе өзге де табысы мөлшерiнде айыппұл салуға не бес жүзден бiр мың айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде айыппұл салына отырып, үш жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бiр жылдан үш жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.Қылмыстың тікелей обьектісі мем-тік бюджеттің кіріс бөлігін калыптастыру ж/е мем-тік салык салу саласын реттейтін коғамдык катынас-р.Қылмыс обьективтік жағынан әрекет н/е әрекетсіздік нысанда жузеге асырылады.әрекетсіздік салык төлеуден жалтару аркылы көрініс табады.бул салык органдарына заң б/ша міндетті б.т. белгіленген мерзімге табыстар туралы декларацияны бермеу салык салынуы тиісті мулік туралы көрінеу бұрмаланбаган деректер енгізу аркылы салык не мем-тік бюджетке төленетін өзге де төлемдерді төлеуден жалтару.не декларацияга н/е салыктарды, мем-тік бюджетке төленетін өзгеде міндетті төлемдерді есптеумен төлеуге байланысты бұрмалау аркылы жасалады.кылмыстык жазаланатын әрекет кінәлі адамның көрінеу жагынан декларациялар жасап, оған шындыкка жатпайтын деректерді мем-тік салык органына табыс етуі аркылы іске асырылады.кылмыс курамы матиральдык ж/е кыл-к жауака тартудың шарты-азам-ң ірі мөлшердегі салык төлеуден жалтаруы б.т.Кылмыстың субьективтік жағы-тікелей касаканалык.кінәлі адам салык төлеуден жалтару максатымен табыс туралы декларацияны тапсырмаудың когамга кауіптілігін угады ж/е одан туатын зардаптың болуы мумкін екенін н/е болмай коймайтынын алдын ала біледі ж/е осы зардаптардың болуын тілейді.кылмыстың субьектісі арнаулы:табыс туралы декларацияны салык органдарына тапсыруга міндетті салык төлеуші адам. Булар КР-ның азаматтары,шетелдіктер н/е азаматтыгы жоктар болуы мумкін

139. Тұтынушыларды алдау.223 бабы Тұтынушыларды алдау.меншік нысанына карамастан, тауарлар сататын н/е халыкка кызмет көрсеттетін дукендерде н/е баска кәсіп орындарда не сауда саласында кәсіпкерлер ретінде тіркелген азам-ң кем өлшемі,кем тартуы,кем санауы,тауарлардың тутынушылык касиеттері н/е сапасына катысты шатастыру н//е тутынушыларды өзгедей алдауы, егер бул іс әрекеттер елеулі мөлшерде жасалган болса-жузден 200 айлык есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде н/е сооталган адамның бір айдан 2 айга дейінгі кезендегі жалакысы н/е өзгедей табысы мөлшерінде айыппул салуга,не 180 сагаттан 240 саг дейінгі мерзімге тузеу жумыстарына не 6 айга дейінгі мерзімге камауга жазаланады.Кылмыстык тікелей обьектісі тутынушылардың муддесімен кукыгын реттейтін когамдык катынас-р.Косымша тікелей обьект-тутынушылардың матиральдык муддесі.кылмыстың заты-тауар н/е кызмет.кылмыстың обьективтік жагы тутынушыларды алдауга байланысты әрекеттерді істеумен сипатталады. Кылмыстың жасалуы орны- меншік нысанына карамастан сататын н/е халыкка кызмет көрсеттін дукендер н/е баска кәсіп орындар н/е сауда саласында кәсіпкерлік кызмет аткару орындары.кем өлшеу,кем тартуда тутынушы толык акы төлеп тауарды аз көлемде алады.мундай алдау тутынушыга тауарды тікелей өлшеп беру процесінде н/е тауарды косалкы жайдан босату кезінде жузеге асырылады.кем санау дег-тутынушыга берілетін тауарлардың н/е корсетілетін толык багасын ала отырып оны шатастырып,тагы да акы алу н/е есеп айырысуга тутынушының өзіне кайтаруга тиісті акша каражаты кем беру б.т.кылмыстың зардабы-тутынушыларга елеулі мөлшерде зиян келтіру б.т.тутынушыларга айлык есептік көрсеткіштің 6/1 бөлігін асатын сомада зиян келтіретін алдау елеулі мөлшер д.т.қылмыс курамы жагынан мати-қ.осыган орай тутынушыларды алдаудагы іс әрекетпен одан пайда болганынан зардаптың арасындагы себепті байланысты аныктаудың маңызды ерекше.субьективтік жагынан тутынушыларды алдау тек тікелей касак-кпен істеледі және пайда кунемдік максат басшылыкка алына отырып жузеге асырылады.кылмыстың субьектісі туарлар сататын н/е халыкка кызмет көрсеттетін дуниелердің,кәсіп орындардың кызметкерлері н/е сауда саласында кәсіпкерлер ретінде тіркелген адамдар,сондай-ак осындай кәсіпкерлерде шарт б/ша жалданып істейтін-сатушылар,жургізуші экспедиторлар.корсетілген субьектілердің жасы 16 толган,акылы есі дурыс болуы шарт.

140. Заңсыз сыйақы алу 224 бабы .1. Мемлекеттiк органның немесе мемлекеттiк ұйымның мемлекеттiк қызметтердi атқаруға уәкiлеттi адамы болып табылмайтын қызметкерiнiң немесе оған теңестiрiлген адамының, сол сияқты мемлекеттiк емес ұйымның басқару қызметтерiн атқармайтын қызметкерiнiң өз мiндеттерi шеңберiндегi жұмысты орындағаны немесе қызмет көрсеткенi үшiн материалдық сыйақыны, жеңiлдiктердi немесе мүлiктiк сипаттағы қызмет көрсетулердi заңсыз алуы, егер бұл әрекеттер қорқытып алумен байланысты болса, - үш жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыруға, не жүз айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның бiр айға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерiнде айыппұл салуға, не жүз жиырма сағатқа дейiнгi мерзiмге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не бiр жылға дейiнгi мерзiмге түзеу жұмыстарына, не дәл сол мерзiмге бас бостандығын шектеуге жазаланады. 2. Бiрнеше рет немесе iрi мөлшерде сыйақы алумен байланысты жасалған дәл сол әрекет - бес жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыруға, не бiр жылдан екi жылға дейiнгi мерзiмге түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, екi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге, не дәл сол мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.кылмыстың тікелей обьктісі –жумысты орындау н/е кызмет көрсету сапасы реттейтін когамдық катынастар.кылмыс обьективтік жағынан әрекет аркылы-меншік нысанына карамастан мем-тік орган-ң н/е мем/к уйымның мем-к кызметтерді аткаруга уәкілетті адамы б.табылмайтын кызметшісі н/е оган теңестірілген адам б.табылмайтын кызметкерлердің өз міндеттері шеңберіндегі жұмысты орындағаны н/е қызмет көрсеткені ушін матиралдык сиякыны,жеңілдіктерді н/е муліктік сипаттагы кызмет көрсетуді заңсыз алу аркылы жузеге асырылады Заңсыз алу дег-жумыс н/е кызмет көрсетудің белгіленген бағасынан тыс акы алуы н/е матиралдык зат алуы я болмаса клиенттің есебінен баска жеңілдіктері көруі т.б.кылмыстык курамы матиралдык.жәбірленушіге матиралдык залал келтіріле отырып заңсыз сиякы алған уакыттан бастап кылмыс аякталган деп танылады. Заңсыз сыйакы алукоркытып алумен байланыссыз болуы керек.кылмыс субьективтік жагынан тікелей касаканалыкпен,пайдакунемдік ниетпен жасалады.кылмыстың субьектісі 16-толган,есі дурыс мем-тік орган-ң н/е мем-к уйымның мем-тік кызметтерді аткаруга уәкілетті адамы болып табылмайтын кызметшісі н-е оган теңестірілген адам,сондайвк мем-к емес уйымның баскару кызметтерін аткармайтын кызметкерлері.КК кылмыс курамының ауырлататын турі КК 224 бабының 2 тармагында: бірнеше рет н-е ірі мөлшерде сиякы алумен байланысты жасалган әрекеттер деп көрсетілген.

141. Компютерлік ақпаратқа заңсыз кіру, ЭЕМ үшін зиянды бағдарламаларды жасау, пайдалану және тарату. 227 бап 8тарау  1. Заңмен қорғалатын компьютерлiк ақпаратқа, яғни машиналық сақтағыштағы, электронды есептеу машинасындағы (ЭЕМ), ЭЕМ жүйесiндегi немесе олардың желiсiндегi ақпаратқа заңсыз кiру, сол сияқты ЭЕМ-ге, ЭEM жүйесiне немесе олардың желiсiне кiре алатын адамның ЭЕМ-дi, ЭEM жүйесiн немесе олардың желiлерiн пайдалану ережелерiн бұзуы, егер бұл әрекет ақпаратты жоюға, бөгеуге, жаңартуға не көшiруге, ЭЕМ жұмысын, ЭЕМ жүйесiн немесе олардың желiсiн бұзуға әкеп соқса -екi жүзден бес жүз айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның екi айдан бес айға дейiнгi кезеңдегi жалақысы немесе өзге де табысы мөлшерiнде айыппұл салуға, не жүз жиырма сағаттан жүз сексен сағатқа дейiнгi мерзiмге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не бiр жылға дейiнгi мерзiмге түзеу жұмыстарына, не нақ осы мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады. 2. Адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша жасалған немесе ұйымдасқан топ жасаған не адам өз қызмет бабын пайдалана отырып жасаған дәл сол әрекет - бес жүзден сегiз жүз айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның бес айдан сегiз айға дейiнгi кезеңдегi жалақысы немесе өзге де табысы мөлшерiнде айыппұл салуға, не бiр жылдан екi жылға дейiнгi мерзiмге түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады. 3. Ақпаратты санкциясыз жоюға, бөгеуге, жаңартуға не көшiруге, ЭЕМ жұмысын, ЭЕМ жүйесiн немесе олардың желiсiн бұзуға көпе-көрiнеу әкелетiн ЭЕМ-ге арналған бағдарламалар жасау немесе қолда бар бағдарламаларға өзгерiстер енгiзу, сол сияқты осындай бағдарламаларды немесе осындай бағдарламалары бар машиналық сақтағыштарды пайдалану не тарату -бес жүзден бiр мың айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның бес айдан бiр жылға дейiнгi кезеңдегi жалақысы немесе өзге де табысы мөлшерiнде айыппұл салуға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге түзеу жұмыстарына, не дәл сол мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады. 4. Осы баптың үшiншi бөлiгiнде көзделген абайсыздықпен ауыр зардаптарға әкеп соққан әрекеттер - бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.кылмыстың тікелей обьектісі компьютерлік ақпаратты қорғау саласындағы қоғамдық катынастар.обьективтік жағынан кылмыс мынандай әрекеттермен сипатталады:заңмен қорғалатын компютерлік ақпаратка яғни машиналық сақтағыштағы,электорнды есептеу машинасындағы ЭЕМ,ЭЕМ жуйесіндегі н/е олардың желісіндегі акпаратка заңсыз кіру,сол сиякты ЭЕМ жуйесіне н/е олардың желііне кіре алатын адамның ЭЕМ жуйесіне н/е олардың желісін бузуга әкеліп согатын әрекеттер аркылы заңды н/е жеке тулгалардың,когамның мем/к заң коргайтын мудделеріне муліктік я болмаса баскадай зиян келтіру.Компьютерлік акапаратка заңсыз кіру деп-заңмен коргалатын акпаратты оның заңды меншік иесінің н/е оның иеленушінің руксатынсыз өз бетімен алуды айтамыз.кылмыстык обьективтік жагы/ң міндетті белгісі ҚК 227 бабының 1 тар-да көрсетілген зардаптың орын алынуы б.т.Акпаратты жою-акпарат көздерін курту файлды дискілермен баскадай машиналык жазу деректерін мулдем жою, сөйтіп акпаратты кайта калпына келтіру мумкіндігін толык істен шыгару б.т.Кылмыс компютерлік акпаратка заңсыз кіру.егер бұл әрекет акпаратты жоюға, бөгеуге, жаңартуға н/е көшіруге,ЭЕМ жұмысын,ЭЕМ жүйесін н/е олардың желісін бұзуға әкеп соққан уакытан бастап аяқталған деп танылады. Субьективтік жағынан кылмыс тек қана тікелей касканалыкпен істеледі.кылмыстык ниет пайдакунемдік н/е бұзакылык, кек алу н/е көреалмаушылык ж/е тағы баскалары болуы мумкін.227 баптардың 1 тармағында көрсетілген кылмыстың субьектісі-16 толған ,есі дурыс адам б.т.

142. Коммерциялық сатып алу. 231 бабы 8тарауға сәйкес.Коммерциялық немесе өзге ұйымда басқару қызметтерiн атқаратын адамға заңсыз ақша, бағалы қағаздар немесе басқа мүлiк беру, сондай-ақ оның өз қызмет бабын сатып алушы адамның мүддесiнде пайдалануы үшiн оған мүлiктiк сипаттағы заңсыз қызмет көрсету -бес жүзден сегiз жүз айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның бес айдан бiр жылға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерiнде айыппұл салуға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге, не үш жылға дейiн бас бостандығынан айыруға жазаланады.2. Бiрнеше рет немесе адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша немесе ұйымдасқан топпен жасалған дәл сол әрекеттер - сегiз жүзден бiр мың айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның сегiз айдан бiр жылға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерiнде айыппұл салуға, не үш жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге, не бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.3. Коммерциялық немесе өзге ұйымда басқару қызметiн атқаратын адамның заңсыз ақша, бағалы қағаздар, басқа мүлiк алуы, сондай-ақ өз қызмет бабын сатып алушы адамның мүддесiнде пайдалануы үшiн мүлiктiк сипатта көрсетiлген қызметтi пайдалануы -бiр мыңнан екi мың айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның бес айдан сегiз айға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерiнде айыппұл салуға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару құқығынан айыруға, не үш жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге, не бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.4. Осы баптың үшiншi бөлiгiнде көзделген әрекеттер, егер олар: а) адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша немесе ұйымдасқан топпен; б) бiрнеше рет; в) қорқытып алумен байланысты жасалған болса -екi мыңнан үш мың айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның бiр жылға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерiнде айыппұл салуға, не бес жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыруға, не үш жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, алты жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.қылмыстың тікелей обьектісі ҚР заңдарына қурылтайшы кужатты сай келетін коммерциялық ж/е өзге де ұйымдардың баскру акпаратының бір калыпты кызметі б.т.коммерциялық ж/е өзгеде ұйымдардың түсінігі ҚК 228 б талдау жасағанына толық тусінік берілген. Обективтик жағынан сатып алу-коммерциялық немесе өзге ұйымда басқару қызметтерін атқаратын адамға ақша, бағалы қағаздар н/е басқа мүлік беру сондай –ақ оның өз қызмет бабын сатып алушы адамның басқа мүлік беру сондай ақ онын өз қызмет бабын адамнын мүддесінде пайдалану ушін оған мүліктік сипаттағы басқадай қызмет корсетулер нақты орын алу керек; екіншіден осы көрсетілген қылмыс заттары коммерциялық ж/е өзгеде ұйымдардың баскару кызметін аткаратын адамдарына берілуі кажет;үшіншіден бұл заттар оны алушының өзінің кызмет бабын пайдалана отырып омы заттарды берушінің пайдасына белгілі 1 әрекеттерді жасауы үшін жасалуы кажет.егер коммерциялык сатып алу келісіммен жузеге асырылса, онда кінәнің әрекеті істің нақты жағдайларына карай-коммерциялык сатып алуга арандату ретінде саралануы мумкін.кылмыс формальдык курамга жатады.кылмыс заңсыз сиякының бір бөлігін берген уакыттан бастапак аякталган деп танылады.кылмысты аякталган деп тану ушін заңсыз сиякы алган субектінің оның пайдасына белгілі бір әрекеті істеуі шарт емес.кылмыс субьективтік жағынан тікелей касака-кпен ж/е арнаулы максатпен жасалады.кінәлі адам коммерциялык ж/е өзге де уйымның лауазымды адамның сатып алуы аркылы өзінің пайдасына белгілі бір әрекетті істететінін сезеді ж/е жузеге асыруды тілейді .кылмыстың субьектісі-кез келген есі дурыс жасы 16 толган адам.Обьективтік жағынан коммерциялык сатылу курамы бірнеше балама әрекеттерден куралады.коммерциялык н/е өзге де уйымды баскару кызметін аткаратын адамның заңсыз акша бағалы кағаз баска мулік алуы кінәлінің өз кызмет бабын сатып алушы адам/ң мудесіне пайдалану ушін муліктік сипатта көрсетілген кызметті пайдалануы.курылысы жағынан ҚК 231 бабының 3 тармағына көрсетілген кылмыс формальдык курамга жатады.кылмыс субьективтік жағынан тікелей касакана-кпен жасалады.кінәлі адам заңсыз сиякыны кабылдаудың қоғамға қауіптілігін сезеді. Бірак соны кабылдап отырып сиякыны берушінің пайдасына өз кызмет бабын заңға кереғар пайдаланып белгілі бір әрекеттерді н/е әрекетсіздігі істеуді тілейді ж/е счоны жузеге асырады.

143. Терроризм.233 бап.1. Жарылыс жасау, өрт қою немесе адамдардың қаза болуы, елеулi мүлiктiк зиян келтiру не қоғамға қауiптi өзге де зардаптардың туындау қаупiн төндiретiн өзге де iс-әрекеттер жасау, егер осы iс-әрекеттер қоғамдық қауiпсiздiктi бұзу, халықты үрейлендiру не Қазақстан Республикасы мемлекеттiк органдарының, шет мемлекеттiң немесе халықаралық ұйымның шешiм қабылдауына ықпал ету мақсатында жасалса, сондай-ақ аталған iс-әрекеттердi дәл сол мақсатта жасаймын деп қорқыту, - төрт жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.2. Нақ сол әрекет:а) бiрнеше рет; б) азаматтардың өмiрi мен денсаулығына нақты қауiп төндiретiн қаруды немесе қару ретiнде пайдаланылатын заттарды, жарылыс заттарын немесе жарылыс құрылғыларын қолдана отырып жасалса, -жетi жылдан он екi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.3. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген әрекеттер, егер олар:а) жаппай қырып-жоятын қаруды, радиоактивтi материалдарды қолдануға немесе қолданамын деп қорқытуға және жаппай уландыруды, эпидемия мен эпизоотияны таратуды, сондай-ақ адамдарды жаппай қырып-жоюға әкеп соғуы ықтимал өзге де iс-әрекеттердi жасауға немесе жасаймын деп қорқытуға ұштасса; б) абайсызда адам өлiмiне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса, - он жылдан он бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.4. Қоғамдық қауiпсiздiктi бұзу, халықты үрейлендiру не Қазақстан Республикасы мемлекеттiк органдарының, шет мемлекеттiң немесе халықаралық ұйымның шешiмдер қабылдауына ықпал ету мақсатында адамның өмiрiне қастандық жасау, сондай-ақ дәл сол мақсатта, оның мемлекеттiк немесе өзге де саяси қызметiн тоқтату не осындай қызметi үшiн кек алу мақсатында мемлекет немесе қоғам қайраткерiнiң өмiрiне қастандық жасау, не халықаралық қорғау аясындағы адамдарға немесе ұйымдарға, жайларға, ғимараттарға шабуыл жасаумен, адамды кепiлге алумен, жайларды, ғимараттарды, қатынас және байланыс құралдарын басып алумен, әуе немесе су көлiгiн, жылжымалы темiр жол құрамын не өзге де қоғамдық көлiктi айдап әкетумен, сол сияқты басып алумен ұштасқан адам өмiрiне қол сұғу, -он бес жылдан жиырма жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға не өлiм жазасына немесе өмiр бойы бас бостандығынан айыруға жазаланады.терроризм-казңргі дәуірдегі кылмыс түрі б.т.кылмыстың тікелей обьектісі-қоғамның қауіпсіздігі қамтамасыз ететін реттейтін қоғамдық қатынастар.азматтардың өмірі денсаулығы ,меншігі ,мүліктік н/е сезім мудделері осы қылмыстың қосымша тікелей обьектісі болады.терроризмнің обьективтік жағынан ерекше белгісі-223б диспозициясында көрсетілген зардаптардың болу қаупінін тудыруы жеткілікті б.т. кылмыстык курамы формальды б.т.субьективтік жағы/ң терроризм тек кана тікелей касаканалыкпен жасалады.кінәлі адам заңда көрсетілген әрекеттерді істеу арқылы зардаптардың болу қаупін туғызғанын н/е соны жасаймын деп қорқытуды қоғамғ қауіптілігін сезеді ж/е соны жузеге асыруды тілейді.кылмыстың субективтік жағының кажетті белгісінің заңы-қоғамдық қауіпсіздікті бұзу,халықты қорқыту не мем/к органдардың шет мем/ң н/е халкаралык уйымның шешім кабылдауына ыкпал ету арнаулы максатын косып көрсеткен.кылмыстың субьектісі 14 ке толган есі дурыс кез келген адам

144. Адамды кепілге алу.234 бап.1. Кепiлге алынған адамды босату шарты ретiнде мемлекеттi, ұйымды немесе азаматты қандай да бiр iс-әрекет жасауға немесе қандай да бiр iс-әрекет жасаудан тартынуға мәжбүр ету мақсатында адамды кепiлге немесе кепiлдiк ретiнде ұстау - үш жылдан сегiз жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.2. Дәл сол әрекеттер: а) адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша; б) бiрнеше рет; в) өмiрге немесе денсаулыққа қауiптi күш қолдана отырып; г) қаруды немесе қару ретiнде пайдаланылатын заттарды қолдана отырып; д) көрiнеу кәмелетке толмаған адамға қатысты; е) айыптыға жүктiлiк жағдайы көрiнеу мәлiм әйелге қатысты; ж) көпе-көрiнеу дәрменсiз күйдегi адамға қатысты; з) екi немесе одан да көп адамға қатысты; и) пайдакүнемдiкпен немесе жалдау арқылы жасалса - жетi жылдан он екi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады. 3. Осы баптың бiрiншi және екiншi бөлiктерiнде көзделген әрекеттердi, егер оларды ұйымдасқан топ жасаса не олар абайсызда адам өлiмiне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соқса - он жылдан он бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады. Қылмыстың тікелей обьектісі кепілге алынған адамдардың өмірі мен денсаулығынын қауіпсіздігі обьективтік жағынан қылмыс адамды кепілді алу н/е кепілдік ретінде ұстау арқылы сипатталады. Кепілге алу кез-келген құқыққа қайшы түрде, күш қолдану арқылы адамды бостандығынан айырып, қолға түсіру болып табылады. Кепілдік ретінде ұстау- адамды өз еркімен жүріп тұру мүмкіндігінен куш қолдану арқылы айырып бостандығынан айыру болып табылады. Адамды кепілге алу- формальды құрамғ жатады. Қылмыс жәбірленушінің бас бостандығынан айырылған уақытынан бастап аяқталған деп саналады.Субьективтик жағынан тікелей қасақаналықпен жасалады. Кінәлі адам адамды заңсыз кепілге алғанын ж/е кепілдік ретінде ұстап тұрғанын сезеді ж/е біледі ж/е соны тілеп әрекет істейді. Заңда қылмыстың субь-тік жағынын белгісі- қылмыстың мақсаты тікелей көрсетілген.Ол- мемлекетті ұйымды н/е азаматты қандай да бір іс әрекет жасауға мәжбүр ету б.т. Мәжбүр ету әрекет әрекетсіздік туринде жасалады. Қылмыстың субь-сі 14 ке толған, еси дурыс адам.

145. Бандитизм.237 бап. 1.Азаматтарға немесе ұйымдарға шабуыл жасау мақсатында тұрақты қарулы топ (банда) құру, сол сияқты осындай топты (банданы) басқару -мүлкi тәркiленiп немесе онсыз сегiз жылдан он бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады. 2. Тұрақты қарулы топқа (бандаға) немесе ол жасаған шабуылдарға қатысу -мүлкi тәркiленiп немесе онсыз алты жылдан он екi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.3. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген әрекеттердi адам өз қызмет бабын пайдалана отырып жасаса -мүлкi тәркiленiп немесе онсыз он жылдан он бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады. Бандитизм- аса қауіпті қылмыстардың бірі.бұл кылмыстардың жылма-жыл өріс алып көбеюде оның қоғамға аса қауіптілігі сол,банды курылымы жөнінен туракты каруланған топ бола турып аса ауыр кылмыстарды жасайды.кылмыстың тікелей обьектісі қоғамға қауіпсіздік.косымша тікелей обьектісі-адамдардың өмірі денсаулығы меншігі сондай ак баскадай мудделері.обьективтік жағынан бандитизм бірнеше әрекеттерден жиынтығы б/ша сипатталады 1азаматтарға н/е уйымдарға шабуыл жасау максатында туракты карулы топ куру 2 осындай баскару 3шісі туракты карулы топка катысу 4 бандалык топка кіретін адамдардың біреуінің болсада карулануы.каруланған банда деп 2 н/е одан көп адам/ң алдын ала келісіп азаматтарға н/е ұйымдарға бір н/е бірнеше шабуыл жасау максатында курылған каруланған,тұракты топты айтамыз.банданы кұру деп банданы жаракталып,оларды карумен жабдыктау банданың курамына мүшелер тарту банда мүшенің рөлдерін белгілеу олардың істейтін кылмыстарын жоспарлауды айтамыз.бандитизм курамы курлысы жөніннен келте кылмыс курамына жатады.сондыктан да кылмыс карулы топ курган уакыттан бастап аякталған деп танылады.шабуыл жасап деп кыл/қ нәтижеге жету үшін бандалык топтың жәбірленушіге куш колдануы н/е оны деру накты колдану каупін туғызуын айтамыз.субьективтік жағы бандитизм тікелей касака/кпен жасалады кылмыс курамы/ң субьективтік жағы/ң міндетті белгісі арнаулы максат азаматтарға н/е ұйымдарға шабуыл жасау б.т.кылмыстың субьектісі 16 толған есі дурыс адам. егер бандаға 14-16 жастың арасындағы адамдар катысса онда олар адам өлтіргені әейл зорлағаны ұрлық жасағаны яғни ҚК 15б 1тармағы кылмыстарды істегені үшін ғана жауапка тартылады.бандаға катысуы деп олардың жасаған шабуылдарына тікелей катысуы сомен бірге банданы каржыландыру жабдыктау көлікпен камтамасыз ету әрекеттерін орындау.

146. Жаппай тәртіпсіздіктер.241 бап. 1. Күш қолданумен, қиратумен, өртеумен, бұзумен, мүлiктi жоюмен, атыс қаруын, жарылыс заттарын немесе жарылыс құрылғыларын қолданумен, сол сияқты олардың өкiмет өкiлiне қарулы қарсылық көрсетумен ұласқан жаппай тәртiпсiздiктi ұйымдастыру -төрт жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.2. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген жаппай тәртiпсiздiкке қатысу -үш жылдан сегiз жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.3. Өкiмет өкiлдерiнiң заңды талаптарына белсене бағынбауға және жаппай тәртiпсiздiкке шақыру, сол сияқты азаматтарға зорлық-зомбылық жасауға шақыру - екi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге, не үш жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.Қоғамдық тәртіптікке карсы қауіпті кылмыстардың бірі жаппай тәртіпсіздіктер б.т.арамдатушылар мен ұйымдастырушылардың от жағуына еліккен тәртіпсіз элементтер ең сорақы әрекеттер жузеге асыруы мүмкін жаппай тәртіпсіздік обьектілерді киратумен өртеумен көлік коммуникациясы байланыс жүйелерін бір калыпты кызметін бұзумен мүлікті жойумен уласып мүының аты жаппай адам шығынына әкеліп соғуы мумкін ҚР ҚК б/ша жаппай тәртіпсіздіктің тікелей обьектісі қоғамдық тәртіп ал қосымша тікелей обьектісі адамдардың өмірі денсаулығы мем/тік қоғамдық жекеменшік болады обьективтік жағынан бұл кылмыс жаппай тәртіпсіздік ұйымдастыру арқылы сипатталады кирату деп-мулікті обьектілерді жойып тонап кулаткан ету әрекетерін айтамыз. Мулікті жоюға әртүрлі тәсілдерімен оларға мүлдем жарамсыз күйге келтіру жатады жаппай тәртіпсідіктер формальдық курамға жатады ҚК241б диспозициясында көрсетілген әрекеттердің біреуін істеген уакыттан бастап аякталған деп т.субективтік жағынан кылмыс тікелей касакана/кпен істеледі.кінәлі адам жаппай тәртіпсіздікті ұйымдастыратынын оның заңды көрсетілген әрекеттермен жалғасатынын сезеді ж/е оны істеуді тілейді.кылмыс субектісі 16 толган жаппай тәртіпсіздікті ұйымдастырған н/е баскарган адам.

147. Сапасыз құрылыс.245б       1. Құрылыс ұйымдары басшыларының, жұмыс жүргiзушiлердiң және құрылыстың сапасын бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдардың сапасыз салынған, аяқталмаған немесе шарттың және жобалау құжаттамасының талаптарына сәйкес келмейтiн ғимараттар мен құрылыстарды, автомобиль жолдарын, тоннельдердi, электр станцияларын, тұрғын үйлердi немесе өзге де құрылыс объектiлерiн пайдалануға тапсыруы және (немесе) пайдалануға қабылдауы, сол сияқты оларды сапасыз жөндеуi, егер бұл абайсызда адам денсаулығына ауыр немесе орташа ауыр зиян келтiруге әкеп соқса, -бес жүзден бiр мың айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның бес айдан он айға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерiнде айыппұл салуға, не екi жылға дейiнгi мерзiмге түзеу жұмыстарына, не екi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге, не үш жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, нақ сол мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.2. Абайсызда кiсi өлiмiне немесе өзге де ауыр зардаптарға әкеп соққан нақ сол әрекеттер, -мүлкi тәркiленiп, үш жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.3. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген, абайсызда екi немесе одан да көп адамның өлiмiне әкеп соқтырған әрекеттер, - мүлкi тәркiленiп, үш жылға дейiнгi мерзiмге белгiлi бiр лауазымдарды атқару немесе белгiлi бiр қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз, үш жылдан сегiз жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.Қылмыстың тікелей обьектісі кұрылыс жұмыстарын жүзеге асырудың қауіпсіздік ержелерін реттейтін қоғамдық қатынастар.кылмыстың тікелей обектісі аданың өмірі денсаулығы обьективтік жағынан бұл кылмыс кұрамы кұрылыс ұйымдары басшыларының жұмыс жүргізушілердің ж/е құрлыстың сапасын баскаруды жүзеге асыратын лауазымды ададардың сапасыз салынған аяқталмаған н/е шарттың ж/е жобалауы кұжаттамасының талаптарына сәйкес келмейтін ғимараттармен құрлыстарды автомобил жолдарын тонелдерді электростанцияларды тұрғын уйлерді н/е өзгеде құрылыс тапсыруы ж/е пайдалануы қабылдауы сол сиякты оларды сапасыз жөндеуі егер бұл абайсызда адам денсаулығына ауыр н/е орташа ауыр зиян келтірумен көрініс табады.кылмыс курамы-матиральдык кылмыс курамы бланкеттік диспозицияға негізделген.курылыс жумыстарын кауіпсіз жүзеге асыруды ережелері арнаулы нор-тивтік кукык актілермен реттеледі.кылмыс субективтік жағынан касаканалыкпен н/е абайсыздыкпен істелуі мумкін.кылмыс субектісі арнаулы курылыс ұйымдарының басшылары жумыс жүргізушілердің жаңа курылыстың сапасын бакылауды жузеге асырған лауазымды тұлғалар.

148. Радиоктивті материалдарды ұрлау немесе қорқытып алу. 248б. 1. Радиоактивтi материалдарды ұрлау немесе қорқытып алу - жетi жүзден бiр мың айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның бес айдан он айға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге табысының мөлшерiнде айыппұл салуға не бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.2. Дәл сол әрекеттер а) адамдар тобының алдын ала сөз байласуы бойынша;б) бiрнеше рет;в) адам өз қызмет бабын пайдаланып; г) өмiрге немесе денсаулыққа қауiптi емес күш қолдана отырып, не осындай күш қолданамын деп қорқыта отырып жасалса - мүлкi тәркiленiп не онсыз төрт жылдан жетi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады. 3. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген: а) өмiрге немесе денсаулыққа қауiптi күш қолдана отырып немесе осындай күш қолданамын деп қорқыта отырып; б) ұйымдасқан топ жасаған әрекеттер - в) алынып тасталды - ҚР 2002.12.21 N 363 Заңымен.мүлкi тәркiленiп, бес жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.Қылмыстың тікелей обь-тісі- бұл радиоактивті материалдардың белгіленген айналым тәртібін реттейтін қоғамдық қатынастар, қосымша тікелей обь-тісі адамның өмірі н/е меншік қат-ры болады. Осы қылмыстың затына радиоактивті материалдар жатады. Қылмыстың жәбірленушісі – радиоактивті материалдар заңды түрде өз иелігіне н/е күзетіне болған адамдар болады. Обь-тік жағынан көрсетілген қылмыс радиоактивтік материалдарды талан- таражға салу н/е қорқытып алу арқылы сипатталады. Таалан- тараж деп заңға қайшы тегін, пайдакүнемдікпен радиоактивті материалдар алып, оны өз пайдасына н/е үшінші жақтың пайдасына айналдыруды айтамыз.Қорқытып алу-яғни бөтеннің радиоактивтік материалдарын күш қолданумен не бөтен мүлікті жоюмен н/е бүлдірумен қорқыту арқылы сол сиякты жәбірленуші н/е оның жақындарын маскаралайтын мәліметтерді тартумен не жәбірленушінің н/е оның жақындарының мүдделеріне елеулі зиян келтіру мумкін өзгеде мәліметтерді жариялау арқылы талап етуі б.т.Радиоактивті материялды талант-таражға салудың құндылығы ерекше осыған орай талант таражға байланысты пайда болған қурам матер-к б.т. кылмыс радиоактивті материядарға талант тараж арқылы иелік еткен уакыттан бастап аякталған деп саналады.осы кылмыстың баска нысаны коркытып алу формальдык курамға жатады.коркытып талап ету уакытынан бастап ол кылмыс аякталған деп танылады.қылмыс субективтік жағынынан тікелей касака-кпен жузеге асырылды.кылмыстық ниет пайдакүнемдік ж/е баскадай әртүрлі болуы мүмкінкылмыстың субектісі 16 ға толған,есі дурыс адам.

149. Қаруды заңсыз жасау.252б.       1. Атыс қаруын, оның жинақтаушы бөлшектерiн заңсыз жасау немесе жөндеу, сол сияқты оқ-дәрiлердi, жарылғыш заттарды немесе жару құрылғыларын заңсыз жасау -бес жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.2. Адамдар тобы алдын ала сөз байласып жасалған немесе бiрнеше рет жасалған дәл сол әрекеттер - үш жылдан сегiз жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.3. Осы баптың бiрiншi немесе екiншi бөлiктерiнде көзделген әрекеттердi ұйымдасқан топ жасаса -бес жылдан он жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.4. Газ қаруын, суық қаруды, оның iшiнде лақтырғыш қаруды заңсыз жасау -екi жүз айлық есептiк көрсеткiштен бес жүз айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерде немесе сотталған адамның төрт айға дейiнгi кезеңдегi жалақысының немесе өзге табысының мөлшерiнде айыппұл салуға не жүз сексен сағаттан екi жүз қырық сағатқа дейiнгi мерзiмге қоғамдық жұмыстарға тартуға не екi жылға дейiнгi мерзiмге түзеу жұмыстарына, не екi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге не дәл сол мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады.Қылмыстың тікелей обектісі қару түрлерін өңдірілу және айналым саласындағы қоғамдық қауіпсіздігі.обективтік жағынан көрсетілген кылмыс атыс каруын оның бөлшектерін заңсыз жасау н/е жөндеу сондайак ок дәрілерді жарылғыш заттарды н/е жару құрылғылардың заңсыз жасау аркылы сипатталады кылмыс курамы формальдык курамға ол каруды заңсыз жасау н/е оны жөндеу әрекеттерінің біреуі істелген сәттен бастап аякталған д.т.кылмыс субективтік жағынан тікелей қасақаналыкпен істеледі.кылмыстың субектісі жалпы 16 ға толған адам.

150. Атыс қаруын ұқыпсыз сақтау.Атыс қаруын оны басқа адамның пайдалануы үшін жағдай туғызған ұқыпсыз сақтау, егер ол аур зардапт арға әкеп соқса- екі жылға дейінгі мерзімге түзеу жұмыстарына, не нақ сол мерзімге бас бостандығын шектеуге, не алты айға дейінгі мерзімге қамауға жазаланады. Атыс қаруын ұқыпсыз сақтаудың (қоғамға қауіптілігі сол ұқыпсыз қалған қаруды кез келген адам(оның ішінде ақыл есі кемдер де) пайдаланып орны толмас қайғылы қасіреттер келтірілуі мүмкін. Қылмыстың тікелей обьектісі – қарумен айналысу саласындағы қоғамдық қауіпсіздік. Қылмыстың заты заңды түрде пайдаланылуға берілген қолдануға жарамды атыс қаруы болып табылады. Суық қару осы қылмыстың затына жатпайды. Қылмыстың обьективті жағы- атыс қаруын оны басқа адамдардың пайдалануы үшін жағдай туғызған ұқыпсыз сақтау, егер ол ауыр зардаптарға әкеп соқса. Ұқыпсыз сақтауға атыс қаруын сақтаудың нормативтік актілермен белгеіленген ережелерін сондай ақ жалпы сақтық шараларының талаптарын сақтамаудан оны бөгде адамның пайдалануы үшің жағдайлар жасаулар. (Мысалы атыс қаруы моншада, есік ашық үйде, жас балалар немесе ақыл есі кем адамдар көп жүретін орындарды қалдырылуы сияқты әрекеттер) жатады. Атыс қаруын ұқыпсыз сақтау ауыр зардаптарға әкеп соққан жағдайда ғана қылмыстық жауаптылық орын алады. Қылмыс материалдық құрамға жатады. Ауыр зардаптарға ұқыпсыз қалған қаруды иеленген адамның өзін өзі атып өлтіруі немесе басқа біреуді өлтіруі, жарақаттауы, адам шығынына немесе ірі матералдық залалға әкеп соққан өрттің пайда болуы және т.б әрекеттердің орын алуы жатады. Атыс қаруын сақтау шараларын бұзумен орын алған ауыр зардаптың арасын байланыстыратын себепті байланыс болуы қажет. Қылмыс субьективті жағынан кінәнің абайсыздық нысаны арқылы істеледі қылмыстың субьектісі- он алтыға толған кез келген есі дұрыс адам.

151. Бұзақылық. Бұзақылық яғни қоғамды анық құрметттемеуін білдіретін азаматтарға қарсы күш қолданумен не оны қолданамын деп қорқытумен, сол сияқты бөтеннің мүлкін жоюмен немес бүлдірумен немесе арсыздықпен ерекшеленетін әдепсіз іс-әрекет жасаумен ұштасқан қоғамдық тәртәптә тым өрескел бұзу-екі жүз айлық есептік көрсеткішпен бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталған адамның төрт айға дейінгі кезеңдегі жалақысының немесе өзге табысының мөлшерінде айыппұл салуға, не жүз жиырма сағаттан жүз сексен сағатқа дейінгі мерзісге қоғамдық жұмыстарға тартуға не алты айдан бір жылға дейіні мерзімге түзеу жұмыстарына не іш жылқға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге, не үш айдан алты айға дейінгі мерзімге қамауға не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын айыру жазаланады. Нақ сол әрекет егер оны: адамдар тобы, алдын ала сөз байласқан адамдар тобы немесе ұйымдасқан топ жасаса, өкімет өкіліне қоғамдық тәртіпті қорғау жөніндегі міндетті атқарушы тәртіпті бұзуға тиым салушы өзге да адамға қарсылық көрсетумен байланысты болса.бірнеше рет жасаса жүз сексен сағаттан екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға не бір екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге немесе нақ осы мерзімге бас бостандығынан айруға жазаланады. Атыс қаруын, газ қаруын пышақты, кастеттерді және өзге де суық өаруды не денсаулыққа зиян келтіру ү.шін арнайы бейімделген басқа да заттарды қолданып немесе қолдану әрекеті арқалы жасалған бұзақылық- үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыру жазаланады. Қылмыстың тікелей обьектісі- қоғамдық тәртәп, ал қосымша обьектісі – адамның денсаулығы, ар намысы, меншігі болып табылады. Обьективтік жағынан- бұзақылық қоғамды анық құрметтемеуін білдіреді, азаматтарға қарсы күш қолданумен не оны қолдананмын деп қорқытумен, сол сияқты бөтеннің мүлкін жоюмен немесе бүлдіру мен не ерекше арсыздықпен ерекшеленетін әдепсіз іс әрекет жасаумен ұштасқан қоғамдық тәртіпті тым өрескел бұзушылық әрекеттер арқылы сипатталады. Азаматтардың мазасы кетіп, қорқыныш, үрей, өздерінің қауіпсіздігіне сенімсіздік пайда болады, олардың бірқалыпты еңбек ету, тынығу, салттары бұзылады, мемелекеттік немес басқадай мекемелердің, ұйымдардың кәсіпорындардың жұмысына кедергілер келтіріледі, бөтеннің мүлкі жойылады немесе бүлінеді. Қылмыстың субьектісі жалпы он алтыға және он төртке толған есі дұрыс адам. Субьективті жағынан осы қылмыс тікелей қасақаналықпен істеледі. Адам өз әрекеттері арқылы қоғамдық тәртіпті өрескел бұзып, қоғамдық көрінеу құрметтемегендігін біледі және осы әрекеттерді істеуді тілейді.

152. Тағылық. Тағылық, яғни үйлерді немесе өзге де ғимараттарды жазулармен немесе суреттермен, немесе қоғамдық адамгершілікті қорлайты өзге де іс әрекеттермен қорлау, сол сияқты көлікте немесе өзге қоғамдық орындарда мүлікті қасақана бүлдіру - жүзден бес жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталған адамның бір айдан бес айға дейінгі кезеңдегі жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерінде айыппұл салуға, не жүз жиырма сағаттан жүз сексен сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға, не алты айдан бір жылға дейінгі мерзімге түзеу жұмыстарына не төрт айға дейінгі мерзімге қамауға жазаланады. Тағылықтың обьектісі – қоғамдық тәртіп, ал қосымша тікелей обьектісі-адамгершілік нормалары болады. Обьективтік жағы - үйлерді, немесе өзге де ғимараттарды жазулермен, суреттермен немес қоғамдық адамгершілікті қорлайтын іс әрекеттермен , сол стяқты көлікте немесе өзге де қоғамдық орындарда мүлікті қасақана бүлдіру арқылы сипатталады. Тағылық қылмысы- формальдық- материалдық құрамға жатады. Субьектісі болып он төртке толған есі дұрыс кез келген адам. Субьективтік жағынан-тағылық қылмысы тікелей қасақаналықпен істеледі. Адам үйлерді, ғимараттарды, мүлікті бүлдіргенін сезеді және солай әрекет жасауды тілейді.

153. Есірткі заттарды немесе жүйкеге əсер ететін заттарды заңсыздайындау, иемденіп алу, сақтау, тасымалдау, жөнелту немесе сату. Есірткі заттарды немесе психотроптық заттарды сату мақсатынсыз психотроптық заттарды сату көп мөлшерде заңсыз иемденіп алу, тасымалдау немес сақтау- он мың айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не алпыс сағаттан екі жүз қырық сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға, не екі жылға дейінгі мерзімге түзеу жұмыстарына не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. Есірткі заттарды немесе психотропты заттарды өткізу мақсатынсыз өте ірі мөлшерде заңсыз сатып алу, тасымалдау немес сақтау-мүлкі тәркіленіп, үш жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. Есірткі заттарды немес психотроптық заттарды өткізу мақсатында заңсыз сатып алу, тасымалдау немес сақтау, дайындау, өңдеу, жөнелту не өткізі- мүлкі тәркіленіп бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. Есірткі заттарды немес психотроптық заттарды өткізу мақсатында ірі мөлшерде заңсыз сатып алу тасымалдау немесе сақтау, дайындау, өңдеу, жөнелту не өткізу- мүлкі тәркіленіп, алты жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. Есірткі заттарды немесе психотроптық заттарды өткізу, дайындау, ұқсату, жөнелту мақсатында заңсыз иемденіп алуды, тасымалдауды немесе сақтауды не өткізуді: алдын ала сөз байласқан адамдар тобы жасаса, әлде неше рет есірткі заттарға немес психотроптық заттарға қатысты өте ірі мөлшерде. Лауазымды адам қызмет бабын пайдаланан отырып, -мүлкі тәркіленіп, он жылдан он бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айруға жазаланады. Есірткі заттарды немес психотроптық заттарды өткізі, дайындау, ұқсату, заңсыз иемденіп алуды, тасымалдауды немесе сақтауды не өткізуді: ұйымдасқан топ немесе қылмыстық топ жасаса. Қылмыстың заты-есірткі заттар жіне психотроптық заттар. Есірткі заттар- адамның психикасына әсер ететін одан әрі организмді бүлдіретін, синтетикалық немес табиғи заттардың жиынтығы. Психтроптық заттар- адамның психикалық функциясына әсер ететні қауіпті заттар. Қылмыстың обьективтік жағынан көрсетілген заттарды заңсыз алғаны немес дайындағаны арқылы сипатталады. Ал қылмыстың обьектісі- кінәнәң арнайы рұқсатсыз көрсетілген заттарды өзінен жасырын жерден, уй жайдан көлік құралынан, басқа да орындардан тауп алумен байланысты кез келген қасақана әрекет. Субьективтік жағынан қылмыс тек қана тікелей қасақаналықпен істеледі. Адам есірткі немес психотроптық заттарды өткізу мақсатынсыз заңсыз алғанын және сақтағанын сезеді және сондай әрекет әстеуді тілейді. Қылмыстың субьектісі он алтыға толған, есі дұрыс кез келген адам.

154. Құрамында есірткі заттар бар өсіруге тыйым салынған өсімдіктердізаңсыз өсіру. Өсіруге тиым салынған өсімдіктерді егу немесе сораның, көкнәрдәң немес құрамында есірткі заттар бар басқа да өсімдіктердің сорттарын өсіру- бес жүзден жеті жүз айлық есептік көрсеткішке дейінгі мөлшерде немесе сотталған адамның бес айдан жеті айға дейінгі кезеңдегі жалақысының немесе өзге де табысының мөлшерінде айыппұл салуға, не екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айруға жазалананды. Нақ сол әрекеттер адамдар тобы алдын ала сөз байласып, әлде неше рет ірі мөлшерде жасалса үш жылдан сегіз жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. Қылмыстың заты болып құрамында есірткі заттар бар өсіруге тыиым салынған өсімдіктер саналады. Қылмыстың обьектісі-сораны, көкнәрдә немесе құрамында есірткі заттар бар басқа да өсімдіктерді өсіру. Обьективтік жағы- өсіруге тиым салынған өсімдіктерді егу, немесе өсіру немес сораның құрамында есірткі заттар бар басқа да өсімдіктер өсіру арқылы сипатталады. Субьективтік жағы-тікелей қасақаналықпен істелінелі. Қылмысты саралау үшін тиым салынған құрамында есірткі заттар бар өсімдіктерді өсіру мақсатының әсері болмайды. Субьектісі- кез келген он алтыға толған адам.

155. Қауіпсіздік талаптарына сай келмейтін тауарлар шығару немесе сату,орындау не қызмет көрсету. Тұтынушлар өмірінің немесе денсаулығының қауіпсіздігі талаптарына сай келмейтін тауарлар шығару немесе сату, жұмыс орындау не қызмет көрсету сол сияқты аталған тауарлардың, жұмыстың немесе қауіпсіздік талаптарына сай келетіндігін куәландыратын ресми құжатты заңсыз беру немесе пайдалану, егер бұл әрекеттер абайсызда даам өміріне зиян келтіруге әкеп соқса. Қылмыстың тікелей обьектісі-халықтың денсаулығы, қосымша тікелей обьект –тұтынушылардың мүліктік құқығы, қауіпсіздігі. Қылмыстың обьективтік жағының міндетті белгісі көрсетілген әрекеттердің адам өміріне зиян келтіру болып табылады. Қылмыс субьективті жағынан кінәлінің абайсыздық нысанында жүзеге асылады. Қылмыстың субьектісі-он алтыға толған есі дұрыс адам

156. Жезөкшелікпен айналысуға арналған притондар ұйымдастыру немесеұстау жəне жеңгетайлық. Қылмыстың заты –жезөкшелерге арналған притондар. Сондайқ пайда мақсаттағы жеңгетайлық арғылы көрініс табады.Субьективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен істеледі. Адам жезөкшеліепен айналысуға арналған притондар ұйымдастырғанын немесе ұстағанын, соған пайда күнемдік мақсатпен жеңгетайлық жасағанын сезеді, біледі және сондай әрекеттерді істеуді тілейді. Қылмыс субьектісі – он алтыға толған азамат.Ауыстырып салу не өзге де пайдалану үшін адамның мәйітінің органдарын, немесе тінін заңсыз алуы. Сол сияқты адам мәйітінің органдары мен тініне қатысты үш жылдан бес жылға дейінгі мерзімде бас бостандығынан айыруға жазаланады.

157. Порнографиялық материалдарды немесе заттарды заңсыз тарату. Порнографиялық материалдарды немесе заттарды заңсыз таратуға халықаралық құқық нормасымен тыйым салынған.Порнографиялық материалдарды немесе заттарды таратудың қоғамға қауіптілігі сол, мұндай әрекеттер жас өспірімдердің дене бітімі немесе психикалық адамгершілік жағынан дұрыс дамып жетілуіне теріс әсер етеді, жыныстық қатынастар туралы оларға керағар нанымдарды уағыздайды.Қылмыстың негізгі тікелей объектісі – қоғамдық адамгершілік, азаматтардың ары, адамгершілік қасиеттері. Қылмыстың заты – порнографиялық материалдар және заттар.Порнография – шектен шыққан әдепсіздіктер арқылы жыныстық қатынастардың көргенсіз, жүгенсіз түрлерін , астамшылдығын бейнелейтін көрініс болып табылады.Оған әдепсіз кино немесе бейне материалдар, суреттер, картиналар, альбомдар, шығармалар, бұйымдар немесе өзге заттар – аудиожазбалар, порнографиялық компактдискілер , пластинкалар жатады.Қылмыстың объективтік жағы табиғи ресурстарды пайдалану , кәсіпорындарды , құрылыстарды және өзге де объектілерді жобалау , орналастыру, салу және жаңғырту, пайдалануға беру және пайдалану,өнеркәсіп, энергетика , көлік пен байланыс объектілерін , ауыл шаруашылық мақсатындағы және мелиорация объектілерін пайдалану , қалалар мен басқа да елді мекендерді салу кезінде, әскери және ғарыш қызметіне қойылатын талаптарды сол талаптардың сақталуы үшін жауапты адамдардың бұзуы, егер бұл қоршаған ортаның едәуір ластануына, адамның денсаулығына зиян келтіруге , жануарлар мен өсімдіктер дүниесінің жаппай құрып кетуіне және өзге де ауыр зардаптарға әкеп соғуы арқылы сипатталады.Қылмыстың тікелей объектісі Шаруашылық және өзге де қызметтерге қойылатын экологиялық талаптар : табиғат объектілерін сақтау, қоршаған ортаны жақсарту, халықтың экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатын көздейтін қатынастар болып табылады.Объектілер барлық экологиялық талаптар орындалғаннан кейін ғана пайдалануға беріледі; әскери және қорғаныс объектілері, әскери жіне ғарыш қызметіне қойылатын барлдық талаптар орындалғаннан соң іске қосылады.Осы қылмыстың объективтік жағы шаруашылық жіне өзге де жұмыстарды жүргізуге қойылатын экологиялық талаптардың бұзылуы , қылмыстың зардабы және олардың арасындағы себепті байланыс арқылы көрініс табады.Қылмыс субъективті жағынан қасақаналықпен немес е абайсыздықпен істеледі. Қылмыс субъектісі – арнаулы, 16 жасқа толған,шаруашылық жіәне қзге де қызметке қойылатын экологиялық талаптарды сақталуына жауапты лауызмды немесе лауазымды емес адамдар. Қлмыстың объективтік жағынан порнографиялық материалдарды немесе заттарды тарату, жарнамалау, сондай-ақ порнографиялық сипаттағы баспа басылымдарын, кино немесе бейне материалдарды, суреттерді немесе өзге заттарды саудаға салу арқылы жүзеге асырылады.Қылмыс құрамы формальдық Қылмыстың субъективтік жағынан тікелей қасақаналық. Адам порнографиялық заттарды заңсыз дайындайтынын, тарататынын, жарнамалайтынын және сататынын сезеді , біледі және оларды жүзеге асыруды тілейді. Қылмыстың субъектісі – 16-ға толған адам.

158. Адам мəйітінің органдары мен тінін заңсыз алу. 1.

Ауыстырып салу не өзгедей пайдалану дегеніміз - адам мәйітінің органдарын немесе тінін заңсыз алу сол сияқты адам мәйітінің органдары мен тініне қатысты мәмілелер жасасу. Мұндай қылмыстар үшін үш жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.

Қылмыстың обьектісі-қоғамдық адамгершілікті реттейтін қатынастар. Қылмыстың заты-адам мәйітінің органдары мен тәні. Қылмыс обьективтік жағынан ауыстырып салу не өзге де пайдалану үшін адама мәйітінің олгандарын немес тінін заңсыз алу, сол сияқты аадам мәйітінің органдары мен тініне қатысыты мәмілелер жасасу- белсенді әрекет күйінде жүзеге асырылады. Субьективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналықпен істелінеді. Қылмыс субьектісі-он алты толған есі дұрыс адам. Адам мәйітінің органдары мен тінін алу әрекеттері адамдар тобымен, алдын ала сөз байласуы бойынша дамдар тобымен немесе ұйымдасқан топпен бірнеше рет озінің қызметтік жағдайын пайдаланып жасалғанда сы қылмыстың ауырлататын түрыне жатады.

159.Шаруашылық жəне өзге де қызметке қойылатын экологиялықталаптардың бұзылуы. Қылмыстың объективтік жағы табиғи ресурстарды пайдалану , кәсіпорындарды , құрылыстарды және өзге де объектілерді жобалау , орналастыру, салу және жаңғырту, пайдалануға беру және пайдалану,өнеркәсіп, энергетика , көлік пен байланыс объектілерін , ауыл шаруашылық мақсатындағы және мелиорация объектілерін пайдалану , қалалар мен басқа да елді мекендерді салу кезінде, әскери және ғарыш қызметіне қойылатын талаптарды сол талаптардың сақталуы үшін жауапты адамдардың бұзуы, егер бұл қоршаған ортаның едәуір ластануына, адамның денсаулығына зиян келтіруге , жануарлар мен өсімдіктер дүниесінің жаппай құрып кетуіне және өзге де ауыр зардаптарға әкеп соғуы арқылы сипатталады.Қылмыстың тікелей объектісі Шаруашылық және өзге де қызметтерге қойылатын экологиялық талаптар : табиғат объектілерін сақтау, қоршаған ортаны жақсарту, халықтың экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатын көздейтін қатынастар болып табылады.Объектілер барлық экологиялық талаптар орындалғаннан кейін ғана пайдалануға беріледі; әскери және қорғаныс объектілері, әскери жіне ғарыш қызметіне қойылатын барлдық талаптар орындалғаннан соң іске қосылады.Осы қылмыстың объективтік жағы шаруашылық жіне өзге де жұмыстарды жүргізуге қойылатын экологиялық талаптардың бұзылуы , қылмыстың зардабы және олардың арасындағы себепті байланыс арқылы көрініс табады.Қылмыс субъективті жағынан қасақаналықпен немес е абайсыздықпен істеледі.Қылмыс субъектісі – арнаулы, 16 жасқа толған,шаруашылық жіәне қзге де қызметке қойылатын экологиялық талаптарды сақталуына жауапты лауызмды немесе лауазымды емес адамдар.

160. Суларды ластау,бітеу және сарқу.(11тараудың 281бап) Жер беті немесе жер асты суларын,мұздықтарды,ауыз сумен жабдықтау көздерін ластау,бітеу ,сарқу не олардың табиғи қасиеттерін өзге де өзгерту,егер осы әрекеттер жануарлар немесе өсімдіктер дүниесіне ,балық қорына, орман немесе ауыл шаруашылығына елеулі зиян келтіруге акеп соқса қылмыс болып табылады.Суларды ластау,бітеу және сарқығаны үшін қылмыстық жауаптылық белгілеудің мақсаты су пайдалану ережелерін сақтауды қамтамасыз етеді.Судың табиғи қасиеттерін сақтауды,тіршілік етушілердің күллісіне судан болатын зиянды тойтару болып табылады.Қылмыстың объектісі суларды пайдалану және су объектілірін қорғау саласындағы қатынастар.Қылмыстың заты жер беті немесе жер асты сулары ,мұздықтар, ауыз суымен жабдықтау көздері болады.Осы қылмыстың объективті жағы :А) жер беті немесе жер асты суларын ,мұздықтарды,ауыз сумен жабдықтау көздерін ластау бітеу,сарқу не олардың табиғи қасиеттері өзге де өзгерту,б)осы әрекеттер жануарлар немесе өсімдіктер дүниесіне,балық қорына ,орман немесе ауыл шарушылығына елеулі зиян келтіруге акеп сокса,в)іс әрекетпен зардаптың арасындағы себепті байланыстығ болуы арқылы сипатталады. Қылмыстың объективті белгісінің міндетті белгісі –заңда корсетілген зардаптардың –жануарлар немесе өсімдіктер дүниесіне ,балық қорына,орман немесе ауыл шарушылығына елеулі зиян келтірудің болуы болып табылады.Яғни қылмыс құрамы материалдық .Егістіктің апатка ұшырауы :мал жайылымының жарамсыз күйге келуі ауыл шаруашылығына келтірілген елеулі зиянға жатады.Субъективтіл жағынан қылмыс қасақаналықпенде абайсыздықпенде істеледі.Қылмыстың субъектісі- жалпы,16ға толған кез келген адам .Қылмыстық кодекстың 281 бабының 2 тармағында осы құрамның ауырлататын түрі- адаммның денсаулығына зиян келтіруге немесе жануарлар немесе өсімдіктер дуниесінің жаппай құрып кетуіне ,сонда ак ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда не тотенше экологиялык жағдай аумағында жасалған дал слд әрекеттер үшін жауаптылық белгіленген.Адамның денсаулығына зиян келтіруге-жеңіл орта ауыр дене жаракатын келтірулер(,бір адамңға болса)жатады.

161.Атмосфераны ластау.Атмосферага ластайтын заттар шыгару ережелері немесе қондырғыларды, гимраттарды және озге де объектілерді пайдалану ережелерін бұзу,егер бұл әрекеттер ауаның табиғи қасиеттерінің ластануына немесе өзге де өзгеруіне әкеп соқса қылмыс болып табылады.Қылмыстың тікелей объектісі атмосфералық ауаны қорғауға байланысты қоғамдық қатынастар.Қылмыстың заты- табиғи ортаның элементті атмосфералық ауа.Объективтік жағынан қылмыс :А)атмосфераға ластайтын заттар шығару ережелерін немесе қондырғыларды, ғимараттарды және өзге де объектілерді пайдалану ережелерін бұзу,б)бұл әрекеттер ауаның табиғи қасиеттерінің ластануына немесе өзге де өзгеруіне акеп соғу,В) бұлардың арасындағы себепті байланыс арқылы сипатталады.Қылмыстың объективті жағының қажетті белгісі-ауаның табиғи қасиеттерінің ластануына Және өзге де өзгеруіне акеп соғу.\Мысалы:жылу радиациясының зиянды әсерлерінің,атмосфералық ауаның физикалық, химиялық құрамы бұзылып,ол адамдардың өмірі мен денсаулығына,жануарлармен өсімдіктер дүнесіне зиян келтіру қатерін туғызуы болып табылады.Іс әрекетпен зардаптың арасында себепті байланыс болуы қажет.Қылмыс құрамы материалдық.Қылмыстың субъективтік жағынан қасақаналықпен немесе абайсыздықпен істеледі.Қылмыстың субъектісі-лаузымды немесе жай адам.Адамның денсаулығына зиян келтіру және абайсызда кісі өліміе әкеп соккан әрекеттер осы қылмыстың ауырлататын және аса ауырлататын түрлерііне жатады.

162.Жерді бүлдіру.Жерді улау,ластау немесе улы химикаттарды,тыңайытқыштарды ,өсімдіктердің өсуін,ынталандырғыштарды және өзге де қауіпті химиялық,радиоактивті немесе биологиялық заттарды сақтау,пайдалану,тасымалдау және көму кезінде оларды ұстау ережелерін бұзу салдарынан шарушылық немесе өзге қызметтің зиянды өнімдерінен білдіру,адамның денсаулығына немесе қоршаған ортаға зиян келтіруге,жердің табиғи қасиеттерінің нашарлауына әкеп соқса қылмыс болып табылады.Қылмыстың тікеле» объектісі жерді қорғауға байланысты қоғамдық қатынастар.Қылмыстың заты өнеркәсіп,ауыл шаруашылық,жеке пайдаланушылардың жерлері,жер учаскелері.Қылмыстың объективті жағы:жерді улау,ластау немесе улы химикаттары,танайыткыштарды өсімдіктердің өсуін,ынталандырғыштарды және өзге де қауіпті химиялық,радиоактивті немесе биологиялық заттарды сақтау,пайдалану,тасымалдау және көму кезінде оларды ұстау ережелерін бұзу салдарынан шаруашылық немесе өзге де қызметтің зиянды өнімдерімен бүлдіру,адам денсаулығына немесе қоршаған ортаға зиян келтіруге,жердің табиғи қасиеттерінің нашарлауына әкеп соққан іс әрекеттер арқылы сипатталады.Объективтік жағы адамның денсаулығына немесе қоршаған ортаға зиян келтіру және іс әрекет пен келтірілген қылмыстың зардабының арасындағы себепті байланыс.Қылмыс матуриалды құрамға жатады және заңда корсетілген зардаптардың бірінің орын алған сәтінен бастап аяқталған деп табылады.Қылмыс субъективтік жағынан қасақаналықпен немесе абайсыздықпен істеледі.Қылмыстың субъективтісі 16ға толған жай немесе лауазымды адам.