100. Психиатриялық стационарға заңсыз орналастыру.

Аталған жағдайда орын алған қылмыс Адам құқықтары мен бостандығына қарсы қылмыстар түріне жатады.Психиатриялық стационарға орналастырудың негізі ж.е тәртібі Қ.Р.-ң «Психиатриялық көмек көрсету ж.е. азаматтарға ондай көмек көрсетуге байланысты кепілдіктер туралы» арнаулы заңында көрсетілген.Сау адамды психиатриялық стационарға орналастыру заңсыз болып танылады. Қылмыстың Тікелей обьектісі- адамның бостандығын реттейтін қоғамдық қатынастар. Обьективтік жағынан қылмыс адамды психиатриялық стационарға заңсыз орнаалстыру немесе заңсыз ұстау арқылы сараланады.Заңда көрсетілмеген негіздер бойынша немеесе жалған құжаттар жасау жолымен сау адамды психиатриялық стационарға орналастыру осы мекемелерге заңсыз орналастыру деп танылады. Емдеу мерзімі өткен немесе сауыққан адамды шығарудан бас тарту психиатриялық стационарда заңсыз ұстау деп табылады.Қылмыс Формальды қылмыс құрамына жатады. Ал адамды психиатриялық стационарға заңсыз орналастырған уақыттан бастап аяқталған деп танылады. Субьективтік жағынан қылмыс тікелей қасақаналдықпен істеледі. Қылмыстық ниет- пайдакүнемдік, кек алу, жек көру, қызғаныш,т.б. Қылмыстың субьектісі- заңсыз психиатриялық стационарға орналастыруға не заңсыз ұстауға шешім қабылдаған адамдар. (дәрігер-психиатр, емдеуші дәрігер не жалған құжат дайындаған психиатр- дәрігер, сондай-ақ қаулы шығарған судья.)Басқа 16-ға толған адамдар осы қылмыстың ұйымдастырушысы, айдап салушысы, көмектесушісі болуы мүмкін. Дәл сол әрекет, егер ол;

а) пайдакүнемдiк ниетпен жасалса;

б) адам өзiнiң қызмет бабын пайдаланып жасаса;

в) абайсызда жәбiрленушiнiң өлiмiне не өзге ауыр зардаптарға әкеп соқса –осы қылмыстың ауырлататын түрлеріне жатады. Абайсызда жәбң өлімге душар болуы заңсыз психиатриялық стационарға орналасқанына ыза болған адамның өзін өзі өлтіруі немесе басқа есі ауысқан аурулардың жабылып өлтіруісалдарынан орын алуы мүмкін.Өзге де ауыр зардаптарға жәбң ауыр, орта дене жарақатын алуы, өзінің немеесе туыстарының психиатриялық ауруға шалдығуы т.с.с. жатады.

101. Адамды саудаға салу.

Адамды саудаға салу қылмысы Адам құқықтары мен бостандығына қарсы қылмыстар түріне жатады..

Қылмыстың тікелей обьектісі- адамдардың бостандығы мен еркі, қосымша тікелей обьектісі – жәбірленушінің ар-намысы, адамгершілігі. Қылмыс обьективтік жағынан адамды сатып алу-сату, не оған қатысты өзге де мәмілелер жасау, сол сияқты оны пайдалану не азғырып көндіру, тасу, беру, жасыру, сондай-ақ пайдалану мақсатында өзге де әрекеттер жасау арқылы сараланады. Қылмыс белсенді әрекет арқылы және әртүрлі тәсілдерді қолданумен: адамды пайдалану мақсатында біреуден сатып алу не оны басқа біреуге сату, сол адамға қатысты әртүрлі мәмілелер жасау, оны пайдалану, саудаа салынған адамды біреуге уақытша беру, пайдалану үшін үнемі көлікпен бірге алып жүру, көпшіліктен жасырып ұстау, жәбірленушіні азғырып алдау, әртүрлі айла арқылы жүзеге асырады. Қылмыс құрамы формальдық, ол жоғарыда көрсетілген іс-әрекеттердің біреуін жасаған сәттен аяқталған деп танылады. Қылмыс субьективтік жағынан тікелей қасақаналықпен, пайдакүнемдік мақсатпен істеледі. Қылмыстың субьектісі- 16-ға толған кез келген адам, лауазымы адамдарлдың қызмет өкілеттігін пайдаланып осы құрамдағы қылмыстан басқа іс-әрекеттер жасауы қылмыстардың жиынтығын құрайды. Нақ сол әрекеттер:

а) алдын ала сөз байласуы бойынша адамдар тобымен;

б) бірнеше рет;

в) өмір мен денсаулыққа қауіпті күш қолданып немесе оны қолданамын деп қорқыту арқылы;

г) қару немесе қару ретінде пайдаланылатын заттарды қолданып;

д) кінәліге жүктілік жағдайында екендігі көрінеу белгілі әйелге қатысты;

е) екі немесе одан да көп адамға қатысты;

ж) ауыстырып салу немесе өзгедей пайдалану үшін жәбірленушінің органдарын немесе тінін алу мақсатында;

з) алдау немесе сенімге қиянат жасау жолымен;

и) адам өзінің қызметтік жағдайын пайдаланып;

к) жәбірленушінің материалдық немесе өзге де тәуелділігін пайдаланып жасалған әрекеттері осы қылмыстың ауырлататын түріне жатады.