Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
K_LM_S_ShPOR.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
308.86 Кб
Скачать

61. Шартты соттау.

Соттар ҚК-нің 63-бабында көзделген шартты түрде соттаудың, әдетте, бұрын сотталмаған, онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмыс жасаған адамдарға қолданылатындығын ескеруге тиіс. Шартты жаза ауыр қылмыс жасауға қатысқандардың кейбіріне, егер олардың негізгі қылмыскер еместігі анықталса, сонымен қатар оның жеке басына берілген мәліметтер мен қылмыс жасаған кездегі жағдайлар жаза тағайындаған кезде ҚК-нің 63-бабының ережелерін қолдануға негіз бола алған жағдайда ғана қолданылады. Егер түзеу жұмыстары, әскери қызмет бойынша шектеу, бас бостаныдығынан айыру жазасын тағайындағанда сот сотталған адамның жазаны өтелмей түзелуі мүмкін деген қорытындыға келсе, ол тағайындалған жазаны шартты деп санауға қаулы шығарады. Шартты түрде соттау қолданылған жағдайда сот жасаған қылмыстың сипаты мен қоғамға қауіптілік дәрежесін, айыптының жеке басын, соның ішінде жауаптылық пен жазаны жеңілдететін және ауырлататын мән жайларды ескереді. Шартты түрде соттау тағайындалған кезде сот сотталған адам мінез-құлқымен өзінің түзелгенін дәлелдеуге тиіс сынақ мерзімін белгілейді. Сынақ мерзімі бір жылдан үш жылға дейінгі ал кәмелетке толмағандарға алты айдан бір жылға дейінгі ұзақтықта тағайындалады. Шартты түрде сотталғандығы сынақ мерзімі кезеңінде онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмысты қайталап жасаған кезде де кәмелетке толмағандарға шартты түрде соттау қолданылуы мүмкін. Шартты түрде соттау кезінде шектеулердің және жазаның мүлікті тәркілеуден басқа қосымша түрлері қолданылуы мүмкін. Шартты түрде соттау кезінде кәмелетке толмаған балаға тәрбиелік ықпалы бар мәжбүрлеу шаралар тағайындалуы мүмкін. Сот шартты түрде соттауды тағайындағанда сотталған адамға белгілі бір міндеттерді орындауды: шартты түрде сотталған адамның тәртібін бақылауды жүзеге асыратын мамандандырылған мемлекеттік органға хабарламай тұрақты мекен-жайын, жұмысын, оқуын, өзгертпеуді, белгілі бір орындарға бармауды, маскүнемдіктен, нашарқорлықтан, уытқұмарлықтан, венерологиялық, аурудан немесе ВИЧ/ЖҚТБ-дан емделу курсын өтуді, отбасына материалдық қолдауды жүзеге асыруды жүктеуі мүмкін. Сот шартты түрде сотталған адамға оның түзелуіне мүмкіндік беретін басқа да міндеттерді орындауды жүктеуі мүмкін.

62. Жазаны өтеуден шартты мерзімінен бұрын босату.

Түзеу жұмыстары, әскери қызмет бойынша шектеу, бас бостандыған шектеу немесе бас бостандығынан айыру жазасын өтеп жүрген және сот тағайындаған жазаны толық өтеуді қажет етпейтін адамды сот құқық бұзбайтын мінез құлқы, еңбекке адал қарағаны, көркепөнерпаздар ұйымының жұмысына және тәрбиелік іс шараларға бесенді қатысқаны, қылмысымен келтірілген залалын өтеу жөнінде шаралар қолданғаны үшін сот тағайындаған жазадан шартты түрде мерзімінен бұрын босатуы мүмкін. Бұл орайда ол адам қосымша жаза өтеуден толық немесе ішінара босатылуы мүмкін.

Қылмыстық заң есі дұрыс емес күйде қоғамға қауіпті іс-әрекеттер жасаған нмесе мұндай іс-әрекеттердә есі дұрыс күйде жасаған, бірақ сот үкімі шыққанға дейін немесе жазасын өтеген кезде өз әрекеттері жөнінде өзіне есеп беру немесе өзі әрекетін басқару мүмкіндігінен айыратын психикалық аурумен ауырған, сондай-ақ дұрыстығын жоққа шығармайтын психикасының бұзылуынан зардап шеккен адамдарға медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдануды белгілейді.

Жазаны шартты түрде мерзімінен бұрын босату жазаның алға қойылған мақсатын тез әрі тиімді шешуге мүмкіндік берумен бірге, қылмыстылық пен қарсы күрес жүргізуге зор үлесін тигізеді. Жазадан шартты түрде мерзімінен бұрын босату деп сотталған адамды үлгілі мінез-құлқы және еңбекке, оқуға адал көзқарас негізінде үкім бойынша тағайындалған жазаны өтеуден мерзімінен бұрын босатып, оған сынақ мерзімі ішінде жаңадан қылмыс жасамау шартын қоюды айтамыз.

Жазадан шартты түрде – мерзімнен бұрын босату сотталған адам:

  1. Онша ауыр емес немесе ауырлығы және онша ауыр емес орташа қылмыс үшін тағайындалған жаза мерзімінің емінде үштен бірін;

  2. Ауыр қылмыс үшін тағайындалған жаза мерзімінің кемінде жартысын;

  3. Аса ауыр қылмысы үшін тағайындалған жаза мерзімінің кемінде үштен екісін өтегеннен кейін қолданылуы мүмкін.

Өлім жазасы түріндегі жаза кешірім жасау тәртібі бойынша бас бостандығынан айырумен ауыстырылған, жазасын өтеу кезінде қасақана қылмыс жасаған, сондай-ақ бұрын шртты түрде мерзімінен бұрын босатылған адамға мерзімінен бұрын – шартты түрде босату қолданылмайды.

Соседние файлы в предмете [НЕСОРТИРОВАННОЕ]