3.1 Туристік орталықтары

ИЗРАЙЛЬ ТУРИЗМІ

Интенсивті дамып келе жатқан Израйль туризінің бірқатар ерекшеліктері бар. Россия мен Израйль арасындағы визалық режимін тоқтатуына байланысты, елге туристер қаптай бастайды. 2010ж 3 айлық көрсеткіш бойынша Израйлге 114мың ресейлік туристер келді. Сол себеппен Ресей АҚШ-тан кейінгі Израйль келетін елдердің арасында 2-ші орында. Бірақта туристердің көп келуі, ел қауіпсіздігін арттырады. Екінші Ливандық соғыс пен экономикалық кризис туризм саласын өркендеуі баяулады. Украина мен 2011ж 9қаңтарындағы визалық режим туристерді екі еселенеді деген болжам бар.

Орталық бюроның статистикалық мәліметі бойынша соңғы 10ж-да Израйль туризмінің сыртқы туризмі құбылиалы куйде болуы,Израйль елінің қауіпсіздігімен дуние жузінің кризисіне байланысты болып отыр. 2000ж алғашқы 9 айында туризм қарқынды өскенімен, туризм 2000ж қыркуйекте «Интифатқа» ұшырады. Ары қарай 3ж туризм кризисі болып, 2003ж туризм қайта өрледіді, Ливан соғысына дейін өсті(2006ж.). 2007-8ж туризм өз шырқауына жетті. Әлемдік экономикалық кризис 2008ж соңғы кварталында басталып, және де «Литой куміс» операциясы (2009ж), Израйль туризміне негативті әсерін келтірді. Жалпы Израйльге 2010ж туристердің жалпы саны 3.275.692 адамды құрап,2009ж ға қарағанда 22% өсті. Израйльге келетін туристердің көпшілігі Европадан- 63%, соның ішінде Россиядан 16,83%. –ші орында –Америка (оң.т және сол.т) -25%,соның ішінде 18,93%АҚШқа тиесілі. Израйльге келетін туристердің орташа шығыны (сол елдегі толеммен қосқанда ) 2010ж 1083$ құрады. Америкадан келетін туристердің орташа шығыны -1392$, Ол Эвропадада 935$, Азияда-893$, Африкалық туристер 1044$ шығынға ұшырады. Шығынның 35% қонақ уйге тиесілі, 15%-шоппинг ке кетсе, 17%транспорт, ал 17%сусын мен тағамға, 14%- басқа заттарға кетті.

2010ж Израйльдің туризмнен тусірген пайдасы – 3,7млрд $ құрап ол 2009ж қарағанда 35%(2,7млрд) өсті. 2009ж туризмнен тучскен кіріс 10% құраса, 2010ж бұл көрсеткіш 13%өсті. Алайда туризм индустриясы алмаөдың өндірістен пайда жағынан аз болып табылады.

МАХПЕЛА Үнгірі

Хевронның ең қасиетті жері- Махпела (ивр Ме;арат ха-махпела; екі жақты үнгір) Монотейстік дәстүр бойынша бұл жерде жер бетіндегі ең бірінші адамдар – адам мен Ева және Бибилялық патриархтар және олардың әйелдері – авраам мен Сарра, Исаак және Ревекка, Иахов пен Мия жатыр деседі Бүгінде бұл орынның есігі мұсылмандарғада, Еврейлергеде сиуына мұмкіндік жасаған. Үнгір жайында толық Мағлұмат жоқ.

Махпела сөзінің түп мағынасы «қабат немесе терраса» деп аударылады. Еврейлік тілде Махпела үнгірінің «Құрьят-Арба» қала торттігі аталуы төрт әулиенің жатуына байланысты. Адам және Ева , Авраем және Сарра, Исаак және Реббека, және де Иоковпен Мия.

Махпела Үнгірі Хеврон қаласының орталық болігінде орналасқан. Үнгір үстінен ежелгі монументальді дуалдар салынған биіктігі шамамен 12м.

Қалануы жылтыр тастармен (ұзындығы 7,5м) көмкерген Ирод патшалығы тұсындағы стильмен қаланған.Толмудқа сенсек Авраем мен Сарра қабірі орналасқан жағынан орталығында орналасқан, Иаков пен Мияның қабірі сол.т батысында орналасқан. Исаак пен Ревекка қабірі оң.т батысында.

ШЫҒЫС ДУАЛЫ

Шығыс дуалы (ивр.ha-котель ha-Маарови) болігі (ұзындығы 485м) Хром дуалының маңында орналасқан

Дуал Бэд 37м Ирод патшаның қолдауымен салынды. Негізгі ойы Храм дуалының жалғастыру. Бұл дуал жылтыр тастардан қаланған (отр биіктігі 1-1,2м, ұзындығы 1,5-3м)Сейсмикалық жағдайын жақсы ойластырған.

Шығыс жағын көбіне «Дуал жасы» деп атайды. Себебі;бұған 100-деген жылдар бойы еврейлердің сиынатын жері болвп табылады. Соғыстан кейін «Храмдық дуал» Иордан патщалығына өтеді. 1967ж дейін еврейлерді сиынуға жібермеді.

«Дуал жаста» еврейлердің ең қасиетті сиынатын жері болып табылды. Иерусалимдік еврейлердің сиынатын және тілетін қағазға жазып қалдыратын киелі орындары болып табылады. Ол қағазда адамдар денсаулық,байлық тілеп әр елден мыңдаған туристер ағылады.

«Дуал жасы»- Храмдық таудың жалғасы фрагменті болып сақталады. Ескі қолжазбаларды 2мың жыл бұрын құдірет иесі уәде беріп жазып кеткен. «Бұл дуал қуламайды» деген екен. Еврейлердің бұл дуалға сиынуға болмайды, себебі; бұл мұсылмандардың киелі орны деген сөздер айтылды. Кейіннен Араб-Израйль қақтығысы болды.

ҚАСИЕТТІ ҚАБЫР (Гроб гос)

Қасиетті қабір(греч.Ауіос-тафос) христиандардың ең танымал табынатын жері. Қабір шатқалда орналасқан. Бұл қабірде евонгелия бойынша Иисус Христос шегеленіп, жерленген жері. Қабір Иеруслимде орналасқан. Дәстүр бойынша қабір қалак сыртындағы шатқалда Иерусалимнің сол.т батысында орналасқан, Голгоф маңында. IVғ басында оның үстіне «Кувуклия» «Қабір құдайының ғибадатханасы» салынды. Мұны іздеуде IVғ константин патша ізжеуді бастаған.

Құдай қабірі-шатқалдан ойылып жасалған. Христос денесі тас қбірде жерленген (200х80см биіктігі 60см аяғы шығысқы, басы батысқа еврей әдісімен жерленген.)Қабір қатты бұзылған себебі; пилигримдер сеніммен тас үгітіп алып кеткен. Кейін мұндай вандолизмді тоқтату үшін ақ мрамормен көмкерген. Қазыр мұнда сақталған тек Кувуклии үнгірі (1,93х2,07м) сақталған

1. «Періштенің келуі» (грек)бұл кішкентай ғана қойма (3,4х3,9м) Кувуклияның шығыс шеткейінде орналасқан. Құдай қабіріне тек осы арқылы өтуге болады. Евонгелияға суйенсек Христосты шегелегенде Періште осы жерде отырған деседі.Аңызға сүйенсек Христостың шегеленген естірткен орхонгель Гавриил деп аталады. Ақ мраморға грек тілімен «Не іздедіндер тіріні олілерден ? Ол жоқ мұнда, Ол өлді» деп жазылған.

Кувуклия (лат. Сubiculum тыныштық) бұл үлкен емес (6х8м) қөңыраулы сағат сары түсті мрамордан жасалған.Ол өзімен бірге «Құдай қабірімен – «періштенің куелуін» қосады. Кувуклияға шығыстан кіреді, есігі ағаштанжасалған. Бірінші Кувуклия Ұлы Константин кезінде 325-335 ж салынып, 1009 ж мұсылмандар қолынан қиратылды. Кейіннен Кувуклияны 1042ж қайта византиялық патша константин Монахр салды.

Өлі теңіз

Өлі теңіз (арабша Бахр-Лут) – Таяу Шығыстағы, Иордания мен Израиль жеріндегі ағынсыз тұзды көл. Гхор тектоникалық ойысына, теңіз деңгейінен 395 м төмен (жағалауы – құрлықтағы ең төменгі жер) орналасқан. Ауданы 1050 км2, ұзындығы 76 км, ең терең жері 356 м. Өлі теңіз жағалауы шөлді, кей жерлері жартасты. Негізінен Иордан өзінің суымен толығады. Дүние жүзіндегі ең тұзды көлдердің бірі. Суының орташа тұздығы 260 – 270‰, кей жылдары 310‰-ге жетеді. Минералды тұздар өндіріледі. “Өлі теңіз” аталуы суында органик. тіршіліктің жоқтығымен түсіндіріледі.

Израиль мамандары жер шарының ең терең нүктүсі – Өлі теңіздің түбін зерттеуге кірісті. Шараның мақсаты – климаттың мөлшерден тыс жылынуы мен апаттардың құпиясын ашу. Сол үшін инженерлер мен ғалымдар теңіз деңгейінен 1200 тереңдікке түсіп, су астынан топырақ алмақ.

Экспедиция екі айға созылуы мүмкін. Жоба жетекшілерінің айтуынша, Өлі теңіздің табанындағы жер қабаты жыл сайын екі рет өсіп отырады. Яғни, ол да ағаштар тәрізді жаңаруға бейіміді. 500 мың жылға созылған мұндай геологиялық құбылыстың сыры неде?

Климаты: қысы, жазы, көктем және күз мезгілдерінде жақсы, жұмсақ ауа райы тұрады. Жылына 330 жылы күндер сәйкес келеді.

Жағалау бойымен көптеген термалды бұлақтар мен балшықтар бар.Өлі теңіз минералдар мен тұздардық көптеп орналасқан жері. Бұл организмнің жалпы сауықтырылуына және жүйкенің демалуна пайдалы.

Өлі теңіз бүкіләлемдік мұхит деңгейінен 396м төмен жатыр. Ауа бұл жерде фильтр құрап, пайдалы күн сәулелерін содан өткізеді. Сондықтан да басқа жерлермен салыстырғанда, тері күйіп кетпейді. Бұл денсаулығы нашар адамдарға өте жақсы әсерін тигізеді.

Өлі теңіз аймағанда ауа ластанудан және алергиойдтардан бос және бромның мөлшері басқа жерлермен салыстырғанда 10 – 20 есе көп. Ауыз суда селеннің өте көп концентрациясы бар. Бұл элемент ауру клеткалардың көбеуін тоқтатады. Теңіз суында 33% тұзбен минералдар бар.

Осы жерде сіз жүзіп білмесеңізде батып кетуіңіз мүмкін емес. Теңізде тұз коцентрациясы сонша көп болғандықтан тіршілікте жоқ. Алайда теңіз аты өлі болғанмен ол адамның тез жазылуына үлкен әсерін тигізеді.Өлі теңіздің пайда болуына 15000 жыл, сол уақат бойы адамға пайдасын тигізуде.

Акабадан Каракқа бара жатып сіз Маин спаға соғып кетуіңізге болады. Мадабадан 25км қашықтықта термалды бұлақтары бар керемет жер бұл – Маин спа. Үлкен Каньонның ішінде орналасқан. Ал каньонның жоғары жағынан өлі теңізге және Сат каньонына керемет панорама ашылады. Майн спа суларында кезінде Ұлы Ирод ем алған. Бұлақтың емдік әсері бар екенінін византиялық уақыттан білген. Бұлақтың суы аллергияға қарсы қолданылады. Себабі күкірттің көп мөлшері бар (580 мг/л). Оның ағза клеткаларына тигізетін әсері сонша, қартайу процесін баяулатады. Суда кальций, магний, калий және натрий қосындылары көп.

Қазіргі уақытта бұл жерде үлкен рекреациялық – сауықтыры базасы орналасқан. Бұл курортта адамдар әр түрлі аурулардан комплексті ем алады. Отель ішінде сауықтыру клиникасы бар. Бұл жерде сізге арнайы ванналар, инголяторлар, термалды және физиотерапиялар ұсыныды. Сіздің еміңізді өте тәжірибелі мамандар жүргізеді. Бұл жерде ревматизм , артрит, гайморит, ас қорыту мүшелерінің және қан айналым ауруларынан емдейді.

Эйлат

Эйлат – бұл қала Израильдің оңтүстітігінде Акаб заливінің (израиль халқы «эйлат» деп атайды) жағалауында орналасқан. Халқы – 47,6 мың адам.

Эйлат – бұл танымал курортты және туристік орта болып табылады. Су асты өміріне бай Эйлатты гығанағы шыңдаған су спортын сүйетін туристерді өзіне тартады. Эйлат шекарасының негізгі ұсынатын тамаша жері – Корольды риф болатын. 1968 жылы ЭЙлат жағалауы табиғи қорық болып бекітілді. Эйлатта салық қолданбайды. Қазіргі күні Эйлаттағы қонақүйлер фонды 10000 асып жағалады.

Массада қорғаны.

Массада қорғаны Израильдің ең атақты туристік жерлер қатарына кіреді. Бұл жер тек әдемілігімен ғана емес, сонымен қатар жергілікті ландшафт пен ежелгі заманның архитектуралық мәдени орталығы болып табылады (Ирод патша тұсында). Ирод патша «(б.з.д. 73 – 74 – б.з.д. 4) өмір сүрген, құрылысты жаны сүйетін, архитектуралық таланты болған деседі.

Мешітті тау (храмовая гора).

Мешітті тау (ивр Хор а – Бит, араб аль-Хорам аль-Құдс ош Шариф – «Қайырымды жарық») – тауы ескі Иерусалимнің оңтүстік шығысында орналасқан. Мұсылмандар мен Иудейлердің қасиетті жері болып табылады. Бұл жердің негізгі тік жартасты болып келеді. «Мешітті таудың» жалғасы мұсылмандардың қасиетті орны Аль-Аксамен және де Куббат ас-Сохра мешітімен жалғасады.

Дәстүр бойынша «Храм» (қасиеттілердің қасиеттісі) «Шертас Күмбезінде» орналасқан.

Иерусалимдік мешіт (Храм)

Иерусалимдік мешіт (ивр «Бей а - Миндаш» «Қасиеттілер үйі») еврейлердің Хғ. – б.з.д.Іғ. діни орталығы болып саналған. Бұл архитектуралық керемет «Мешітті тауда», Иерусалимде орналасқан. Және бұл жер жалғыз құдайға құрбандық шалынатын жер болған. Бұл мешіт еврейлердің зират ететін орны, және ол жылына 3-рет өткізіледі: пасха, шовуат және Суккот (күшейлер мейрамы).

Менора. Жеті жарық.

Израиль халқының символы болып «Жеті жарықты» менора болып табылады. Екі жағында зәйтүн жемісімен көшірілген. Бұл символ Рим қаласындағы тит арнасында бейнеленген. Себебі – еврейлердің ұлы көтерілісі болған, және Рим империясының патшасы Титке қарсы шыққан.

Ал-Акса мешіті

Аль-Акса мешіті (араб «тысқарыдағы мешіт») – мұсылмандардың ескі Иерусалимдегі (араб Аль-Құдс) негізгі сиынатын орны болып табылады. Исламдық мұсылмандар сиынатын Мекке мен Мадинадан кейінгі 3-ші орын алады. Мұсылмандық дерек бойынша бұл жерде Мұхаммед (ғ.с.) түнде Меккеден Иерусалимге ауысқан деседі, және оның астыңғы көтерілуі (мираж). Аль-Акса мешітінің орнында Мұхаммед (ғ.с.) барлық пайғамбарлармен сиынған. Аль-Акса және алтын күмбезді Куббат ас-Сахра. Аль-Ақса мешітін алғашқы құрылысын басқарған Умар Халиф Храм атуында салған болатын. Ал 2-ші рет Римдіктер қиратқан болатын. Ал қазіргі құрылысты Аб-аль Малик Халиф 8 ғасырда бастаған. Мешіт алғашында кішкентай сиынатын орын болды. Кейіннен Аб аль-Маликтің ұлы Аль-Валид 705 жылы жалғастырды. Кейіннен 746 жылы жер сілкінісінен кейін мешіт толық қирап, 754 жылы Аль-Мансурдың көмегімен қайта жөнделді. Туристердің көбісі Аль-Акса мешітінің күмбезі мен Куббат ас-Сахар күмбезімен шатастырады. Аль-Аксаны екінші аты «Омар мешіт» деп аталады. Себебі негізін қалаған Халиф Умар болатын.