Reklamın əsas vasitələri

Bu vasitələr bunlardır: dövrü mətbuatda və arayış kitabçalarında reklam; çap edilmiş reklam; telereklam; radioreklam; kinoreklam; xarici reklam satış yerlərində reklam; şey reklamı; malın qəti formalaşması ilə bağlı reklam; nüfuzetmə reklamı. Reklam vasitələrinin seçilməsi bir sıra amillərdən asılıdır. Bu amillərin hər birinin ayrılıqda nəzərdən keçirək.

Dövrü mətbuatda və arayış kitabçalarında reklam vasitələri

Bu reklam vasitələri ən çox yayılmışdır. Orta hesabla bunun payına ümumi reklam xərclərinin təqribən yarısı düşür. Bunun üstünlüyü geniş oxucu kütləsinə dərhal çatdırılmasındadır. Bu növ reklam dövri mətbuatda elan və kiçik məqalə şəklində yerləşdirilir.

Reklam elanları iki cür olur: təsnifatlı və alış-verişli elanlar. Bunlardan birincisi tematik xarakter daşıyır və güzəştli qiymətlərlə ödənilir. Ikincisi alış–veriş elanı isə malın, onun tətbiqinin, satış yerinin, qiymətinin istehsal edən firmanın xarakterik cəhətlərini ətraflı və dəqiq təsviri şəklində mətbuatda yerləşdirilir.

Bundan əlavə reklam yuxarıda qeyd edildiyi kimi, arayış kitabçalarında da verilir. Burada teleqraf, ünvanlar, firma, teatr proqramları, qatar, gəmi və avia hərəkəti cədvəlləri, yol bələdçisi və bu kimi sair sahələrin sorğu kitabçaları aiddir.

Çap reklamı. Buna topoqrafik üsulla nəşr olunmuş reklam növləri aiddir. Bu inkişaf etmiş ölkələrdə reklam xərclərinin məcmu məbləğində ikinci yeri tutur. O, öncədən dəqiq müəyyənləşdirilmiş istehlakçıların dairəsi üçün nəzərdə tutulur və onların arasında müftə paylanır. Məzmununa görə çap reklamı aşağıdakı növlərdən ibarətdir: kataloqlar, reklam vərəqi və buket, reklam məktubu, yaxud poçt partoçkası, reklam qoşa vərəqi , reklam müraciətnaməsi.

Telereklam. Bu televizor reklamıdır. Müasir reklam vasitələri arasında müstəsna yer tutur. Xarici məmləkətlərin bir çoxunda onun tətbiqi 1950-ci illərin ortalarından başlayıb və həmin illərin ilk onilliyində inkişaf edərək geniş yayılmışdır. Reklamın ən bahalı növüdür. ABŞ televizoru vasitəsilə verilən 30 saniyəlik reklam 100 min dollara başa gəlir. Bu növ reklam ABŞ da, İngiltərədə, Yaponiyada və bir sıra Qərb məmləkətlərində , habelə Azərbaycan Respublikasında daha çox yayılmışdır. Televizor vasitəsilə verilən reklamın bir çox növləri vardır. Bunlara reklam elanları, ticarət reklam verilişlərini reklam reportajlarını, diapozitivlər, yaxud diapozitiv filmlər aiddir.

Radioreklam. Bu reklam heç də məmləkətlərin hamısında tətbiq edilmir. Hətta bəzi məmləkətlərdə dövlətə məxsus olan radio şəbəkəsində reklam qadağan edilmişdir. Bu hal Skandinaviya ölkələrində, Fransada, Belçikada, Danimarkada, İsveçrədə müşahidə olunur. Ingiltərə və Almaniyada radio reklamı hökumət tərəfindən ciddi məhdudlaşdırılmışdır. Hindistanda və İndoneziyada da radio verilişi şirkətə məxsus olduğundan radio reklam tətbiq edilmir. Bunların əksinə olaraq ABŞ-da, Yaponiyada , İtaliyada bu reklam geniş yeyılmışdır. Lakin Amerika məmləkətlərində, Yunanıstanda da radioreklama heç də az yer verilməmişdir.

Kinoreklam. Kino vasitəsilə reklam geniş yayılmışdır. Bu reklam növü Qərbi Avropa ölkələrində geniş yayıldığı bir halda, ABŞ-da və Yaponiyada demək olar ki, heç tətbiq olunmur. Reklam kinofilmlərin əsas obyektləri hər hansı bir firmanın satacağı mal, xidmətlər, o cümlədən məişət , nəqliyyat, səhiyyə, təhsil və s. turizm marşurutları , sənaye və ticarət firmaları, univermaqlar, restoranlar, şadlıq evləri, banklar , sığorta cəmiyyətləri və s. ola bilər.

Həyata keçirilməsindən asılı olaraq kinoreklamı bilavasitə müntəzəm , təmiz və bilavasitə vasitəli , yəni harada vasitə olmaq şərtilə reklam kimi fərqləndirmək olar.

Xarici reklam. Bu reklam bütün ölkələrin milli ticarətində, hətta beynəlxalaq ticarət münasibətlərindən də digər reklam vasitələri içərisində əhəmiyyətli rol oynayır. Xarici reklam dedikdə küçələrdəki nəqliyyat vasitələrində o cümlədən metropoliten qatarları və stansiyalarındakı hər cür reklamlar və işıq reklamı başa düşülür.

Satış yerlərində reklam. Mağazaların daxilində və kənarlarında, nümayiş zallarında, salınlarında həyata keçirilir. Əsas növləri bunlardır: vitrinlər, mağaza və s. müəssisə lövhələri, palaktlar və afişalar, mağaza daxilində diapozitivlər göstərmək üçün qurğu , mağaza daxilində radio reklam və s.

Şey-əşya reklamı. Bu növ reklam daimi kontragentlərə, habelə pərakəndə satış iştirakçılarına pulsuz hədiyyələr , mal nümunələri, mükafatlar verilməsini nəzərdə tutur.

Malın qəti formalaşması (qablaşdırılması ilə) bağlı reklam. Malın bilavasitə qablaşdırılması , satış üçün qəti şəklə salınmasında( etiketlər, qutular, flakonlar, paketlər və s.) istifadə olunur.

Satış prosesində malın göstərilməsi. Yarmarkalarda , sərgilərdə, habelə nümunələr otağında, konsiqnasiyon anbarlarınd alıcılara malın açıq-aşkar göstərilməsi olduqca inandırıcı reklam vasitəsidir.

Nüfuzetmə reklamı. Bir çox firmalar reklam tədbirinə nəinki təkə malı, eyni zamanda özünü də daxil edir.