Ticarət və alış-veriş məqsədilə reklamın məzmunu

Ticarət reklamı tələb oyatmaq və satışı həyata keçirmək üçün mal, yaxud xidmətlər haqqında bədii, texniki və psixoloji üsullar vasitəsilə kütləvi surətdə məlumat verilməsinə deyilir. Məqsədlərindən asılı olaraq reklamın aşağıdakı növləri vardır:

a) İlkinci reklam. Bu reklamın məqsədi öncədən mümkün istehlakçılar dairəsini həmişə bazar üçün yeni olan malların və xidmətlərin keyfiyyəti, qiyməti, istehlaketmə üsulu, satış yeri və s. haqqında tanışlıq verməkdir;

b) Rəqabət reklamı. Bu növ reklam rəqib firmanın buraxdığı analoji mal kütləsindən reklam edəcəyi malı ayıraraq onun fərqləndiyini göstərir və alıcını inandırmağa çalışır ki, məhz bu mal onun tələbini ödəməyə qadirdir və daha əlverişlidir.

c) Etibarlı reklam. Bu cür reklamın məqsədi əvvəllər reklam olunmuş mala olan tələbi qoruyub saxlamaqdır. Buna görə də o yada salmaq xarakteri daşıyır. Bəzi hallarda bu növ reklam satıcının yığılıb artmış mal ehtiyatını azaltmaq üçün alıcıya müvəqqəti təsir göstərmək üçün də istifadə olunur.

Tətbiqi məkanından asılı olaraq reklam daxili bazar və ixracat, yaxud beynəlxalq bazar reklamları kimi fərqləndirilir. Beynəlxalq reklamın öz xüsusiyyətləri vardır. Ümumilikdə isə dünya bazarında malların reklam edilməsi prinsipləri və vasitələri çox hallarda milli ticarətdəki kimi olur. Bununla belə ixracatçılar reklamı həyata keçirərkən nəinki xarici bazarın spesifik xüsusiyyətlərini, eyni zamanda topdansatış ticarətlərin və istehlakçıların tələblərini də bilməlidirlər.

Reklamın məzmunu və istiqamətləri həmçinin malların daxili, yaxud da xarici bazarlara aidiyyatından asılıdır. Məsələn, ixracat mallarının reklamına xüsusi tələblər qoyulur. Bu cür reklam mal göndərilən ölkənin iqtisadi, mədəni və məişət şəraitinə daha dəqiq uyğunlaşdırılmalıdır. Belə ki, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə iqtisadi quruluşundan, maddi həyat səviyyəsindən, əhalinin əsas hissəsinin savadlılıq dərəcəsindən, milli tarixi adət ənənələrindən və sair irəli gələn xüsusiyyətlər nəzərə alındığı halda bir sıra Asiya və Afrika ölkələrində dini etiqatların reklam vasitələrindən istifadəyə məhdudiyyətlər qoyulmuşdur.

Müasir dünya ticarət reklamı təcrübəsi onun məzmunu qarşısında bir sıra effektli tələblər qoyur. Bu tələblər aşağıdakılardan ibarətdir:

- bir qayda olaraq reklam müəyyən alıcılar qrupuna ünvanlanır. Odur ki, reklam edən firma nəzərdə tutduğu məqsədi dəqiq müəyyənləşdirilməlidir;

- reklam nəinki ölkənin qanunlarına uyğun olmalıdır, eyni zamanda onun tətbiq olunduğu ölkənin mənəvi və etik normalarını da nəzərə almalıdır;

- reklam iqtisadi və sosial effekt verməlidir;

- reklam həqiqi, doğru və düzgün olmalıdır;

- öz reklamında rəqib mallar və xidmətlər barədə pis, lüzumsuz rəy verilməməlidir;

- reklam daim ardıcıl və fasiləsiz aparılmalıdır.

Reklamlar böyük məbləğdə məsrəflər tələb edir. Onun maliyyələşdirilməsi risklə də bağlıdır. Hesablamalar göstərir ki, inkişaf etmiş ölkənin ümumi reklam xərclərinin cəmi 500 mlrd. dollardan artıqdır.