İdxalat sövdələşmələrinə hazırlaşma üsulları:

Kontragentlərlə əlaqə yaratmaq üçün idxalatçı( alıcı) aşağıdakı üsullardan istifadə edir:

- məlum satıcıya (ixracatçıya) sifariş vermək;

- idxalatçını maraqlandıran mallar barədə istehsalçıya sorğu göndərmək;

- sövdələşmək üçün bu sövdədə iştirak edənləri həvəsləndirmək üçün torq (ticarət) elan etmək;

- işgüzar məktub göndərməklə öz arzu və məqsədlərini bildirmək;

- ixracatçıya özünün danışıqlarda iştirak etmək niyyəti, arzusu barədə cavab göndərmək;

- ixracatçının təklifinə (ofertinə) mübaliğəsiz aksept (pul sənədinin ödənilməsinə razılıq haqqında qeyd) göndərmək və aşağıdakı sənədləri çatdırmaq lazımdır:

a) sorğu-malı tam şəkildə əks etdirən sənəd;

b) niyyət və arzu haqqında məktub;

c) sifariş-alıcının öncədən malın satınalınması satıcıya göndərdiyi sənəd;

ç) tender sənədi.

Mövzu 4: Beynəlxalq alqı-satqı kontraktları ( müqavilələri) Plan

1. Beynəlxalq ticarətdə birtipli kontraktlar

2. Alqı-satqının ümumi şərtləri

3. Beynəlxalq alqı-satqı kontraktlarının mahiyyəti və strukturu

4. Müqavilənin bazis şərtləri (İnkoterms)

5. Beynəlxalq alqı-satqı kontraktlarının növləri

1. Beynəlxalq ticarətdə birtipli kontraktlar

Birtipli kontrakt ( müqavilə) dedikdə öncədən dürüst ifadə olunmuş və yazılı formada şərh edilmiş nümunəvi müqavilə, yaxud unifikasiya olunmuş bir sıra şərtlər məcmusu başa düşülür.

Birtipli kontraktlar kontragentlər tərəfindən rəsmiləşdirilmiş alqı- satqı sənədidir.

Birtipli kontrakt müəyyən bir mala, mal qrupuna yaxud müəyyən bir ticarət ( alış - veriş) növünə tətbiq edilir. Birtipli kontraktların formaları müxtəlif ola bilər. Bunu aşağıdakı şərtdən aydın görmək olar:

1) Bu sənəd kontrakt iştirakçıları tərəfindən razılaşdırılması tələb olunan müqavilə müddəaları (tərəflərin adı, malın miqdarı, keyfiyyəti, qiyməti, göndərilmə müddəti, göndərilən yeri və s.) doldurulduqdan sonra müqavilə forması alır və kontrakt kimi istifadə olunur;

2) Beynəlxalq təcrübədə birtipli kontrakta ümumi alqı- satqı şərtlərinin məcmusu kimi baxılır və bu şərtlər bir qayda olaraq malgöndərənin bazis şərtləri nəzərə alınmaqla işlənib hazırlanmış müqavilə müddəalarının siyahısını təşkil edir. Birtipli kontraktlar aşağıdakı sövdələşmələr əsasında bağlanır:

a) maşınların, dəzgahların, avadanlığın, istehlak mallarının standarta uyğun növləri üzrə;

b) uzunmüddətli dövr üçün göndərilən sənaye malları üzrə;

c) kənd təsərrüfatı malları üzrə;

ç) birjalarda kütləvi xammal və ərzaq malları üzrə.

Birtipli kontraktlar aşağıdakı hüquqi subyektlər tərəfindən hazırlanır:

a) Sahibkarlar ittifaqı (birliklər, assosiasiyalar, federasiyalar)

b) İnhisar birlikləri və iri firmalar;

c) BMT-nin Avropa İqtisadi Komisiyası.

2. Alqı-satqının ümumi şərtləri

Alqı- satqının ümumi şərtləri aşağıdakılardan ibarətdir:

1) Malların qiyməti müqavilənin qüvvədə olduğu dövr ərzində dəyişməz qalır.

2) Malın keyfiyyəti istehsalçının texniki şərtlərinə tam uyğun gəlməlidir.

3) Malın dəyəri tələb olunan sənədlər alındıqdan sonra alıcı tərəfindən ödənilməlidir.

4) Keyfiyyətin qorunub saxlanması. Mallar elə saxlanmalıdır ki, onun keyfiyyətinə zərər dəyməsin . Əks halda satıcı alıcının zərərini ödəməlidir.

5) Satıcı öz hesabına teleqraf, faks vasitəsilə malgöndərmə vaxtına 30 gün qalmış alıcıya malın göndərilməyə hazır olduğunu bildirməlidir.

6) Malın göndərilməsi vaxtına 20 gün qalmış satıcı alıcıya malın texniki sənədlərini təqdim etməlidir.

7) Mallar o zaman təhvil və qəbul edilir ki, malın yeri , çəki miqdarı təqdim olunmuş sənəddəki məlumata uyğun gəlsin.

8) Satıcı satdığı malın işə salındığı andan müəyyən edilmiş vaxt ərzində normal işləməsinə məsuliyyət daşıyır.

9) Malın göndərilməsi vaxtı. Göndərilmə vaxtı ötdükdə birinci 4 həftə ərzində satıcı yükün dəyərinin 0,5% nisbətində, bundan sonrakı hər həftə üçün 1% cərimə ödəməlidir. Ümumiyyətlə , cərimə yükün dəyərinin 10% nisbətinə kimi qaldırıla bilər.

10) Satıcı zəruri halda öz hesabına və öz riskinə ixrac lisenziyası almalıdır. Əgər lisenziyanı vaxtında al bilməzsə, alıcı müqaviləni ləğv edə bilər.

11) Alıcı satıcı qarşısında keyfiyyət uyğun gəlmədikdə, malın miqdarın agörə , göndərilmə müddətinin tamam olduğuna görə iddia qaldıra bilər.

12) Müqavilə üzrə öhdəçiliklər qismən, yaxud tamamilə yerinə yetirilmədikdə müqavilə ləğv edilə bilər.

13) Müqavilələrdən irəli gələn hər cür mübahisələr, iddialar və narazılıqlar arbitraj vasitəsilə həll olunur.

14) Müqaviləyə edilmiş əlavələr onun ayrılmaz hissəsi hesab olunur.

15) Satıcı alıcıya təminat verir ki, göndərdiyi malların hamısına patent və ixtira sənədləri vardır.

16) Tərəflərin hər biri müqavilə üzrə öz hüquqlarını üçüncü tərəfə verə bilməz.

17) Bank xərclərini hər iki tərəf öz məmləkətindəki banklar hesabına keçirə bilər.

18) Müqavilədə edilən hər bir dəyişiklik hər iki tərəfin imzalanmasından sonra qüvvəyə minə bilər.

19) Müqavilə imzalandıqdan sonra həmin obyekt üzrə ondan əvvəlki danışıqlar və sənədlər öz qüvvəsini itirir.

20) Müqavilənin bağlandığı yer hökmən göstərilməlidir.