2 Сурет - Байланыс жүйесінің жалпыланған құрылымдық сұлбасы

ХК- үздіксіз хабарламалар көзі b

Хабар/сигн.- үздіксіз хабарламаларды b (аналогты) алғашқы сигналға түрлендіргіш U_a(t).

АЦТ- аналогты-цифрлық түрлендіргіш, ол аналогты алғашқы сигналды U_a(t) цифрлық сигналға түрлендіреді U_ц(t).

Кодер – цифрлық сигналдың кодтық комбинациясын кодтау үшін,яғни қарапайым кодты берілістің дұрыстығын жоғарлататын бөгетке тұрақты кодпен кодтау үшін.

Модулятор – цифрлық кодталған сигналды U_цк(t) байланыс желісіне сәйкес келетін жоғары жиілікті сигналға S(t) түрлендіру үшін. Бұл цифрлық модуляторда алғашқы тасымалдаушы сигналмен берілетін ақпарат модуляция түріне сәйкес тасымалдаушы сигналдың параметріне салынады. Тасымалдаушы сигнал ақпараттық (модуляциялайтын) цифрлық сигналдың алғашқы лездік мәндерін өзгерту заңы сәйкес өзгереді.

Шық.құрыл. – шықпалы құрылғы, оған көп жағдайда сигнал күшейткіш, байланыс арналарының өзара бөгеуілдерін төмендету үшін сигнал спектрін шектейтін жолақтық фильтр, байланыс желісімен келістірілген таратқыштың құрылғысы.

Б.Ж.- байланыс желісі - сигналды беру үшін арналған физмкалық орта.

Б.К. – алынған сигналдың берілген сигналдан ауытқуын (сонымен қатар сигналдың бұрмалануын) шақыратын бөгеуіл көзі (t), S^(t) = S(t) +(t).

Кірм.құрыл. - демодулятор кірмесінде бөгеуілдер деңгейін төмендету үшін кірмелі сигналды фильтрациялайтын, сигналды күшейтетін және қабылдағыштың байланыс желісімен келісуін қамтамасыз ететін кірмелі құрылғы

Демодулят.– демодулятор.

Декодер- бөгеттерге тұрақты кодтың код комбинацияларын декодтау,ондағы қателерді табу үшін.

ЦАТ- цифрлы-аналогты түрлендіргіш, цифрлық сигнал U^_ц(t) алғашқы аналогты сигналға U^_a(t) түрлендіреді.

Сигн/хабар. - аналогты алғашқы сигналды U^_a(t) үздіксіз хабарламаға b^ түрлендіргіш.

ХҚ – үздіксіз хабарламалар қабылдағышы.

2 АНАЛОГТЫҚ СИГНАЛДЫҢ ЦИФРЛЫҚҚА ТҮРЛЕНУІ

Аналогты сигналды цифрлық ИКМ сигналға түрлендіру үшін АЦТ-да тізбектей үш операциия орындалады:

а) Аналогты сигналдың уақыт бойынша дискретизациясы, яғни бастап-қы аналогты сигналды U_a(t) оның Т_д (дискретизация интервалы) уақыт интер-валы бойынша алынған дискретті есептерімен U_д(nТ_д) ауыстыру арқылы. Ал уа-қыт интервалы Котельников теоремасы бойынша таңдалады: Т_д .1/(2∙F_ж), мұн-дағы F_ж - сигнал спектрінің жоғарғы жиілігі. Бұл кезде дискретизация жиілігі (F_д=1/Т_д) мынаған тең: F_д ≥2∙F_ж

б) Сигналдың дискретті есептерін амплитуда бойынша (деңгей бойынша), яғни дискретті есептер мәндерін U_д(n∙T_д) рұқсат етілген жақын кванттау деңгейлерімен ауыстыру U_кв(n∙T_д).

в). Квантталған сигнал есептеріне сәйкес келетін деңгей номерлерін кодтау. АЦТ-тің құрылымдық сұлбасы 3 суретте келтірілген.

3 сурет - АЦТ-тің құрылымдық сұлбасы

Цифрлық ИКМ сигнал – бұл екілік кодтың k-разрядты кодтар комбинациясы. Код симметрлі, екілік, мұндағы 1-ші элемент квантталған есепттің полярлығын кодтайды: оң полярлық - «1», теріс - «0», ал келесі (k-1) элементтерді кванттау деңгейінің номері кодтайды. Код комбинация k элементтерінің мөлшерін квантау деңгейімен анықтайды М: k≥1+log₂М, мұндағы k- үлкен жаққа дөңгелектенген бүтін сан.

Шынайы цифрлық жүйелерде дискретизация жиілігін F_д сигнал спек-трінің екі еселенген жоғарғы жиілігінен үлкен қылып алады: F_д 2∙F_ж, бұл қа-былдау жағында аналогты сигналды дискретті есептері бойынша қайта қа-лыпқа келтіру үшін дискретті АИМ сигналдың спектрінде қайта фильтрлеу жо-лағын құру үшін қажет. Цифрлық беру жүйесіні құрылғыларының унифика-циясы үшін F_д – ны 8 кГц жиілігіне бөлінетіндей қылып алады.

Есептеулер:

F=7,8 кГц, F_д>2∙7,8 =15,6 кГц. F_д=16 кГц деп аламыз; Т_д=1/(16∙10³)=62,5∙10^-6с=62,5 мкс.

М=1024. K=1+log₂1024= 11 элемент.

Кванттау қадамы =2,6 мВ. АЦТ-дегі аналогты сигналдың мүмкін мәндер диапазоны: -2659,82659,8 мВ [-∙(М-1)  ∙(М-1)].

АЦТ-тің техникалық параметлері 1-кестеде берілген.

1-кесте

Квантталған мәндер Uкв, мВ	0	2,6	...	26	28,6
Кванттау деңгейлерінің номерлері	0	1	...	10	11
Кванттау деңгейлерінің номерлерінің кодтық комбинациялары	10000000000	10000000001 00000000001	...	10000001010 00000001010	10000001011 00000001011
Квантталған мәндер Uкв, мВ	52	54,6	…	2656,8	2659,8
Квантталған мәндер Uкв, мВ	20	21	…	1022	1023
Кванттау деңгейлерінің номерлерінің кодтық комбинациялары	10000010100 00000010100	10000010101 00000010101	…	11111111110 01111111110	11111111111 01111111111

U_д1= 20 мВ; U_кв1= 20,8 мВ; Деңгей номері N= 8;

Кодтық комбинация – 10000001000

U_д2= -10 мВ; U_кв2= -10,4 мВ; Деңгей номері N= - 4;

Кодтық комбинация – 00000000100

Цифрлық ИКМ сигналдың уақыт диаграммасы 4 суретте көрсетілген.

1-кодтық 2-кодтық

U_ц(t) комбинация комбинация

1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0

t, мкс

0 62,5 125