Булён, нюанс, дзяк

б) ва ўласных імёнах, утвораных ад імёнаў на -ій, перад суфіксальным -еў-, (-ев-): Васільеў, Васільевіч, Вітальевіч, Генадзьевіч;

в) у словах Ілья, Касьян, Ульяна і вытворных ад іх, а таксама ва ўтварэннях ад слова ліць: Ільінічна, Касьянавіч, Ульянаў, лье, разалье, льецца, налью, пералье;

А п о с т р а ф пішацца перад галоснымі е, ё, ю, я і націскным і:

а) пасля прыставак (у тым ліку і іншамоўных) на зычны: аб’явіць, пад’езд, аб’інець, аб’ём, раз’юшаны, аб’ект, ад’ютант, кан’юнктура;

б) у сярэдзіне слоў пасля зычных, акрамя з, с, дз, ц, л, н,: інтэрв’ю, куп’істы, сям’я, надвор’е;

в) у складаных словах пасля двух-, трох-, чатырох-: двух’ярусны, трох’ярусны;

але: дзяржюрвыдавецтва.

Заўвага. Пасля ў (нескладовага) апостраф не пішацца: здароўе, салаўі, шчаўе.

§ 9. Правапіс прыстаўных зычных (схема 9)

Прыстаўнымі з’яўляюцца гукі [г] і [в]: гэты, гэткі, Ганна, возера, вольха, вось (але: гісторыя [г] – не прыстаўны). У рускай мове ў адпаведных словах прыстаўны ёсць толькі ў слове “восемь”.

Прыстаўны гук [в] узнікае ў спрадвечных або даўно запазычаных словах перад націскным галосным [o] або [y]: возера, вокны, вузел, вусы. Пры змене месца націску прыстаўны гук паводзіць сябе па-рознаму, таму вылучым дзве часткі правіла. Разгледзім першую частку - напісанне В перад О ў словах спрадвечных і даўно запазычаных. Прыстаўны (а калі ў сярэдзіне слова – устаўны) гук [в] узнікае:

1) перад націскным [o]. Калі галосны [o] мяняе націскную пазіцыю, то гук [в] не захоўваецца перад [а] і адпаведна не перадаецца на пісьме: вокны – акно, возера – азёры;

2) у прыстаўках во-, вод-, воб-: вокрык, водгук, вобземлю;

3) у пачатку і ў сярэдзіне імёнаў: Лявон, Ларывон, Вольга;

4) у словах навокал, востры, вочы і вытворных ад іх. Калі на месцы о ў слабай пазіцыі ўзнікае гук [а], то [в] усё роўна захоўваецца: ваколіца, вачаняты. У старэйшых класах да гэтых выключэнняў можна дадаць яшчэ слова восем і вытворнае ад яго васьміног.

У словах-выключэннях наогул, окаць, одум В не пішацца.

У агульным выглядзе правіла гучыць так: перад О пішы В, перад А – не пішы, а ў словах навокал вострыя вочы і васьміног – пішы В заўсёды.

Разгледзім напісанне В перад У.

Прыстаўны гук [в] узнікае перад націскным гукам [y]. Калі гук [y] становіцца ў ненаціскную пазіцыю, то прыстаўны гук усё роўна захоўваецца і перадаецца на пісьме:

1. у корані слоў: вуха – завушніца, вусы – вусач;

2. перад прыстаўкамі у-, уз- (ус-): вупраж, вузгалаўе;

3. у сярэдзіне імёнаў: Навум, Тадэвуш, Матэвуш;

4. у сярэдзіне слоў павук, цівун і вытворных ад іх.

У запазычаных словах і ўласных назвах прыстаўны (устаўны) гук не ўзнікае, таму трэба пісаць: ордэн, опера, Омск і Орша; унікум, урна і Ула. Выключэнне – словы во'хра, во'цат, ву'стрыца, есаву'л, караву'л. Лепш запомніць выключэнні так:

Есавул у адзенні колеру “вохра” з’еў вустрыцу ў воцаце і пайшоў у каравул.

Слова Орша (Ръша). У ім прыстаўны гук ніяк не мог узнікнуць. Гук [о] сам з’яўляецца прыстаўным, бо ўзнік перад спалучэннем зычных, якое ўтварылася ў выніку страты рэдукаванага гука [ъ]: Ръша → Рша → (о)Рша → Орша.