2. Мемлекеттік басқару жүйесіндегі азаматтардың құқықтары мен міндеттері.

Қазақстан Республикасындағы атқарушы билік органдарының жүйесіне келесілер кіреді :

- Үкімет – Қазақстан Республикасындағы жоғары атқарушы билік органы ;

- министрліктер, агенттіктер мен комитеттер ;

- жергілікті мемлекеттік басқару органы, яғни әкімият.

Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» 1995 жылғы 18 желтоқсандағы № 2688 Конституциялық заңы (соңғы өзгертулер мен толықтырулар Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» Конституциялық заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы 2007 жылғы 19 маусымдағы № 267 Конституциялық заңымен енгізілді) Республика Үкіметі қызметінің құқықтық негізін анықтайды, яғни Үкімет Республика Конституциясының, осы Конституциялық заңның , Республика заңдары мен өзге де нормативтік актілердің негізінде және оларды орындау үшін іс – қимыл жасайды.

Үкіметті Республика Президенті Қазақстан Республикасында көзделген тәртіппен құрады, үкіметтің құрылымы мен құрамы туралы ұсыныстарды Премьер – Министр тағайындалғаннан соң он күн мерзім ішінде Республика Президентіне енгізеді. Үкіметтің құрылымын министрліктер және өзге де орталық атқарушы органдар құрайды. Үкімет құрамына Үкімет мүшелері – Республиканың Премьер – Министрі, оның орынбасарлары, министрлер және Республиканың өзге де лауазымды адамдары кіреді.

Үкімет өзінің бүкіл қызметінде Конституцияда және осы Конституциялық заңда белгіленген нысандарда Республика Президентінің алдында жауапты. Сонымен қатар ол Республика заңдарының орындалуын қамтамасыз етеді, оларды министрліктердің, басқа да орталық және жергілікті атқарушы органдардың орындауын бақылайды.

Үкіметті Премъер – Министр басқарады, ол:

- Үкіметтің жұмысын ұйымдастырады және Үкімет мүшелерінің арасындағы қызметтік міндеттерді бөледі ;

- Үкімет мүшелерінің, орталық және жергілікті атқарушы органдар басшыларының есебін тыңдап отырады ;

- Президентке Үкімет қызметінің негізгі бағыттары туралы баяндап отырады, т. б.

Министрлік – тиісті мемлекеттік басқару саласына (аясына) басшылықты, сондай – ақ заңдармен көзделген шекте – салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын Республика орталық атқарушы органы. министрлікті Премьер – министрдің ұсынысы бойынша республика Президенті құрады, қайта ұйымдастырады және таратады. Министрліктің құрылымын министрліктің жауапты хатшысы бекітеді. Министрліктің құрылымдық бөлімшелері :

- ведомстволар ,

- департаменттер ,

- басқармалар.

3. Азаматтардың құқықтарының әкімшілік-құқықтық мәртебелерінің кепілдіктері мен олардың түрлері.

Министрлік аппарат департаменттер мен басқармалардың жиынтығынан тұрады. Министрліктің алқасы министрдің жанындағы консультативтік – кеңесші орган болып табылады. Алқа құрамын министр бекітеді.

Қазақстан Республикасының агенттігі - Республика Премьер – Министрінің ұсынысы бойынша Республика Президенті құратын, қайта ұйымдастыратын және тарататын, Үкіметтің құрамына кірмейтін орталық атқарушы орган. Республиканың орталық атқарушы органының комитеті ведомство болып табылады. Ведомствоны тиісті орталық атқарушы орган басшысының ұсынысымен Республика Үкіметі құрады, қайта ұйымдастырады және таратады.

Қазақстан Республикасының Конституциясында: «Жергілікті атқарушы органдар Қазақстан Республикасының атқарушы органдарының бірыңғай жүйесіне кіреді, тиісті аумақтың мүддесі мен даму қажеттілігін ұштастыра отырып, атқарушы биліктің жалпы мемлекеттік саясатын жүргізуді қамтамасыз етеді» делінген.

Жергілікті мемлекеттік басқару – Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару туралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы заңында, өзге де заң актілерінде белгіленген құзыреті шегінде жергілікті атқарушы органдар тиісті аумақта мемлекеттік саясатты жүргізу, оны дамыту мақсатында жүзеге асыратын, сондай – ақ тиісті аумақта істің жай - күйіне жауапты болып табылатын қызмет.

Жергілікті атқарушы орган (әкімият) – облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) , ауданның (облыстық маңызы бар қаланың) әкімі басқаратын, өз құзыреті шегінде тиісті аумақта жергілікті мемлекеттік басқаруды жүзеге асыратын алқалы атқарушы орган.

Әкім – Қазақстан Республикасының Президенті мен Үкіметінің жергілікті атқарушы органды (ол құрылған жағдайда) басқаратын жәнетиісті аумақта мемлекеттің саясаттың жүргізілуін, Қазақстан Республикасы орталық мемлекеттік органдардың барлық аумақтық бөлімшелерінің үйлесімді қызмет істеуін, тиісті бюджеттен қаржыландырылатын атқарушы органдарға басшылықты қамтамасыз ететін, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік басқару өкілеттігі берілген, тиісті аумақтың әлеуметтік – экономикалық дамуының жай – күйіне жауапты өкілі.