3 Курстық жұмысты орындауға арналған әдiстемелiк нұсқау

Курстық жұмысы келесі бөлімдерден тұру керек:

титулдық парақ

мазмұны

курстық жұмыс тапсырмасы

кіріспе

1 байланыс жүйесінің құрылымдық сұлбасы (2.1- пунктi)

2 аналогтық сигналды цифрлық сигналға түрлендіру (2.2- пунктi)

3 жұптыққа тексеретін түзетуші кодпен кодтау (2.3- пунктi)

4 Тактылық жиілігi мен тактылық интервалын есептеу (2.4- пунктi)

5 модуляция жылдамдығы мен ақпаратты тарату жылдамдығын есептеу (2.5- пунктi)

6 Модулятордың құрылымдық сұлбасы (2.6- пунктi)

7 Демодулятордың құрылымдық сұлбасы (2.7- пунктi)

8 сигналдың амплитудасын анықтау (2.8- пунктi)

9 Кодтық комбинацияны қате қабылдауының ықтималдылығын есептеу (2.9- пунктi)

10 байланыс арнасының өткізгiштiк қабiлеттiлігін анықтау (2.10- пунктi)

қорытынды

пайдаланылған әдебиеттер тізімі

2.1- пунктіне арналған әдiстемелiк нұсқаулар

Цифрлық модуляция түрлерінің бөгеттерге төзімділігін модуля-цияланған сигналдардың векторлық диаграммалар көмегімен қысқаша түсіндіру керек. Байланыс жүйесінің жалпы құрылымдық сұлбасын кел-тіріп, оның ішіндегі құрылғылардың міндетін түсіндіру керек.

2.2- пунктіне арналған әдiстемелiк нұсқаулар

[1, 24-25, 44-47, 335-338 бет; 2, 13-16, 279-285 бет; 4, 26-28, 30-31 бет; 5, 214-220 бет] әдебиеттерiнде келтiрiлген материалдармен танысу ұсынылады. Сонымен қатар белгілерді екілік кодпен кодтаумен [6, 8-10 бет]- те танысуға болады.

Тапсырмасының бұл пунктінде:

а) аналогтық сигналды цифрлық сигналға түрлендiруiн түсiндiрiп жазу, сигналмен жасалатын операцияларды тізбелеу және түсіндіру, дискреттеу интервалын таңдауға талаптарын тұжырымдап айту қажет;

б) әрбір нүктесіндегi сигналдың түрін көрсетіп аналогты-цифрлық түрлендіргіштің (АЦТ) құрылымдық сұлбасын келтіру керек;

в) F_д- дикреттеу жиілігін, Т_д- дискреттеу интервалын, k- кодтық комбинацияның ұзындығын (элементтердiң санын), U_{кв.макс}÷U_кв.мин- ана-логтық сигналдың мүмкінді мәндерiнiң диапазонын анықтау керек;

г) АЦТ параметрлерінiң кестесiн құрастыру қажет. Оған барлық U_кв.i квантталған мәндері, М_i кванттау деңгейлердiң нөмірлері, Q(0,1) кванттау деңгейлер нөмірлерінің кодтық комбинациялары кіру керек.

д) нақты мысал ретінде сигналдың U_д1 және U_д2 екі дискреттік са-нақтары үшін (U_д- дискреттiк санақтың мәнi, мВ) цифрлық сигналды құрастыруын көрсету керек, мұндағы: U_д1- оң таңбалы нұсқаның нөмiрi-не тең мәнi және U_д2- терiс таңбалы нұсқа нөмiрiнiң жартысына тең мәнi. Мысалы, № 41 нұсқа үшін: U_д1= 41 мВ, U_д2= - 41/2= - 20,5 мВ.

Нұсқаның нөмірі 15-тен төмен болса, санақтардың мәндері 20-ға көбейтілген нұсқаның нөміріне сәйкес болуы қажет. Мысылы, № 07 нұс-қа үшін, дискреттік санақтардың мәндері келесі нұсқасындағыдай алы-нады: № (07+20)=27, яғни U_д1=27 мВ және U_д2= - 27/2= - 13,5 мВ.

Одан әрі сигналдың U_д1 және U_д2 дискреттік санақтардың мәнде-рін, U_кв1 және U_кв2 квантталған санақтардың мәндерін, n₁ және n₂ квант-тау қателердің мәндерін, санақтардың квантталған мәндеріне сәйкес ке-летiн М₁ және М₂ кванттау деңгейлердің нөмірлерін, Q₁(0,1) және Q₂(0,1) кванттау деңгейлер нөмірлерінің кодтық комбинацияларын келтіріңіз.

Кванттау кезінде U_д дискреттік санақтардың мәндері оларға ең жа-қын U_кв квантталған (рұқсат етілген) мәндерiмен теңеседі. Кванттау қа-тені мынандай формула арқылы анықтауға болады: n=U_д-U_кв.

Қарапайым төменгi жиiлiктi сүзгi (ТЖС) көмегiмен аналогтық сиг-налдың дискреттік санақтар арқылы оны қалпына келтiруін жеңілде-тетін, дискреттік АИМ сигналдың спектріндегi қажеттi қорғаныш жиілік интервалын ескере отырып, дискреттеу жиілігі немесе интервалы Ко-тельников теоремасына сай анықталады: F_д>2∙F_ж, Т_д<1/(2∙F_ж).

F_д дискреттеу жиілігін есептеу кезінде, 0,3÷3,4 кГц спектрлі теле-фондық сигнал үшін халықаралық стандарт бойынша оның мәнi 8 кГц-ке тең екенін ескертілуi керек. Телефондық емес сигналдарды дискрет-теу кезiнде, арналарды құру жабдықтарын унификациялау үшін, дис-креттеу жиілігін 8 кГц-ке еселi болып таңдау қажет.

Симметриялық екілік код үшін кодтық комбинацияның ұзындығы М кванттау деңгейлердiң санынан анықталады:

k ≥ 1+log₂M (1)

мұндағы k - жоғарғы жағына қарай айналдырған бүтiн саны.

M санының екiлiк логарифмнiң мәні ондық логарифм арқылы фор-муламен инженерлік калькулятор көмегiмен анықтауға болады:

log₂M =lgM /lg2≈3,32∙lgM (2)

Аралығы кванттау қадамына тең, нөлден бастап оң және терiс жаққа қарай болатын санақтардың квантталған (рұқсат етiлген) мәндерi тiзiмделедi. Квантталған мәндерiнiң саны кванттау деңгейлердiң М санына оң жағына қарай, нөлдік деңгейдi қоса есептегенде, сол жағы да сәйкес келуi тиiс.

Барлық кванттау деңгейлерi, нөлдік деңгейден бастап оң және сол жағына қарай нөмiрленедi (0, 1, 2, 3...).

Санақтардың кодтық комбинацияларындағы разрядтардың саны есептелген k мәнiне сәйкес келуi тиiс.

k=4 кезіндегi, кванттау деңгейлердің нөмiрлерін симметриялық екілік кодпен кодтауы 3.1 кестесінде келтірілген.

Қодтық комбинациясындағы бірінші (басты) разряды- таңбалы, ол деңгей нөмірiнiң таңбасын (кодталатын санақтың полярлығын) кодтау үшiн қызмет етеді: «0»- терiс және «1»- оң мәндерi үшін. Нөлге тең са-нақтың мәнi үшін, әдетте «1» деген таңбалы элементi қосылады.

3.1 кесте

Кванттау деңгейлердің нөмiрлерi	0	1	2	3	4	5	6	7
Кодтық комбинациялар	1000	1001 0001	1010 0010	1011 0011	1100 0100	1101 0101	1110 0110	1111 0111

k=6 кезіндегi екілік сандағы разрядтарының салмақтары 3.2 кесте-сiнде келтірілген:

3.2 кесте

Кодтық комбинациялардың разрядтары (элементтері)	х	х	х	х	х	х
Разрядтардың салмақтары	таңбалы разряды	24=16	2³=8	2²=4	21=2	20=1

k=6 кезінде «- 19» деңгейдің нөмірiн қодтау мысалы.

19 санын екілік кодтың разрядтар салмақтарының қосындысы ретінде көрсетуге болады: 19=1∙2⁴+0∙2³+0∙2²+1∙2¹+1∙2⁰=16+2+1. Қосын-дысына қатысқан разрядтардың орнына «1» деген элементi, ал қатыс-паған разрядттардың орнына- «0» деген элементi қойылады. Терiс саны үшін бірінші (таңбалы) элементi- «0». Кодтық комбинациясы 010011 тү-ріне ие болады.

е) графиктің уақыт осі бойынша масштабын көрсетіп, АЦТ шығы-сындағы цифрлық ИКМ сигналдың уақыттық диаграммасын салу керек.

2.3- пунктіне арналған әдiстемелiк нұсқаулар

[1, 282 бет; 2, 314-315 бет; 3, 307-309 бет; 4, 176-178 бет] әдебиет-терiнде келтiрiлген материалдармен танысу ұсынылады.

Барлық тақ санына еселi қателердi табатын, бөгеттерге төзімді (түзетуші) жұптыққа тексеретiн кодпен кодтау кезiнде, k элементтiң ұзындығы қарапайым кодтың бастапқы кодтық комбинациясына бір тексеруші элементі r₁ қосылады. Тексеруші элементі кодтың толық код-тық комбинация iшiндегi «1» деген элементтердiң санын жұп санына жеткiзедi. Тексеруші элементі кодтық комбинацияның соңында, ақпа-раттық элементтерден кейін қойылады. Жұптыққа тексеретiн кодтың кодтық комбинацияның ұзындығы келесіге тең:

n=k+1, (3)

мұндағы k- қарапайым кодтың кодтық комбинациясының ұзындығы.

Тексеруші элементi қарапайым кодтың кодтық комбинациясын-дағы барлық ақпараттық элементтерінің модуль екі бойынша қосынды-сымен анықталады:

r₁=k₁  k₂ … k_k, (4)

мұндағы - модуль екі бойынша қосындысы;

k₁, k₂ ... k_k- қарапайым кoдтың кодтық комбинациясындағы

ақпараттық элементтері.

Жұптыққа тексеретiн кодтың параметрлері: (n, k)=(k+1, k).

Санақтардың Q₁(0,1) және Q₂(0,1) кодтық комбинациялары үшін жұптыққа тексеретiн кодтың F₁(0,1) және F₂(0,1) кодтық комбинация-ларын құрастыру қажет. Жұптыққа тексеретiн кодты пайдалануды еске-ре отырып, уақыт осі бойынша масштабын көрсетіп, цифрлық ИКМ сиг-налдың уақыттық диаграммасын салу қажет.

Демек, кодтық комбинацияның жалпы ұзақтығы Т_д дискреттеу ин-тервалына тең болуын есептеу керек.

2.4- пунктіне арналған әдiстемелiк нұсқаулар

F_такт тактылық жиiлiгi мен Т_такт тактылық интервалдың ұзақтығын (элементтiң ұзақтығын) анықтау кезінде, санақтың n элементтi кодтық комбинациясы таратып берілетінін есте сақтау керек.

2.5- пунктіне арналған әдiстемелiк нұсқаулар

N арналы тарату жүйесiндегi В модуляция және R ақпаратты тара-ту жылдамдықтарын анықтау кезінде келесілерді ескергенi дұрыс:

- жүйесінің тарату циклы N арналы сигналдарды тарату үшін құра-мында N арналы интервалдарды және синхросигнал мен басқа кызметтiк сигналдарды тарату үшiн бiр қосымша арналы интервалды ұстау керек;

- жүйесіндегi В модуляция жылдамдығы, уақыттың бірлігінде (секунданың iшiнде) таратып берiлетiн элементтердiң санына, яғни тарату жүйесінің тактылық жиiлiгiне тең;

- тактылық жиілігiн анықтау кезінде арналық интервалында санақ-тың n-элементтік кодтық комбинациясы таратып берілетінін есте сақтау керек;

- тарату жүйесіндегі ақпаратты тарату жылдамдығы- дискреттеу жиілігiн, кодтық комбинацияның ұзындығын, элементтің энтропиясын ескеруі мен ақпаратты тасымайтын, бірақ таратып берiлетiн қызметтiк сигналдарды (қосымша арналық интервалда таратып берілетін қызметтік элементтерi мен санақтардың кодтық комбинацияларындағы жұптыққа тексеретiн кодтың тексеруші элементтері) ескеру сіз есептелінеді;

- дискреттеу интервалдың iшiнде ақпаратты таситын арналы сиг-налдары- бұл санақтардың N k-элементтiк кодтық комбинациялары.

Модуляция мен ақпаратты тарату жылдамдықтарын анықтауынан кейін олар мәндерінің айырмашылығын түсіндіру қажет. Қай кезінде В>R, В<R және В=R тізбелеу керек.

2.6- пунктіне арналған әдiстемелiк нұсқаулар

[2, 70-72, 128-130 бет; 3, 159-164 бет] әдебиеттерiнде келтiрiлген материалдармен танысу ұсынылады.

Әр түрлі цифрлық модуляциялар үшін модуляторлардың құры-лымдық сұлбалар салыстырмалы қарапайым болу керек және өзіне тек модуляцияланған сигналды кұрастыру үшін құрылғыларды қосу керек. Олардың құрамында әдетте «0» және «1» деген элементтерiн (символ-дарын) тарату үшiн s₀(t) және s₁(t) сигналдардың генераторлары, сигнал-дардың көбейткіштері, инверторлары, сумматорлары, бір полярлық код-ты екі полярлық кодына түрлендiргiштерi болуы мүмкiн.

Цифрлық салыстырмалы фазалық модуляция (ЦСФМ) үшін моду-лятордың сұлбасында модуль екі бойынша сумматор мен элементтің ұзақтығына кідіру блогынан тұратын «салыстырмалығын кiргiзу» (са-лыстырмалы қайта кодтау) құрылғыны және фазалық модуляторды пай-далануға тура келеді [2, 129 бет; 3, 164 бет].

Модулятор жұмысының алгоритмы, модулятордың кірісіндегі «0» және «1» деген элементтерін (символдарын) тарату кезіндегi u₀(t) және u₁(t) цифрлық ақпараттық сигналдың және оған сәйкес келетiн модуля-тордың шығысындағы s₀(t) және s₁(t) модуляцияланған сигналдың, мате-матикалық жазылудан тұрады.

Уақыттық диаграммаларында модулятордың кірісіндегi ақпарат-тық сигнал ретінде АЦТ-ның шығысында құрастырылған және жұптық-қа тексеретiн кодпен кодталған (2.3 пунктi) цифрлық ИКМ сигналын алу қажет.

Әр түрлі модуляция кезiндегi сигналдың спектрiнiң енiн анықта-ғанда тікбұрышты бейне импульс спектрінің спектрлiк тығыздығы бірін-ші рет нөлге тең болатын жиiлiкке дейiн шектеп, модуляцияланған сиг-налдың спектiрiнiң енiн есептейтiн жеңілдетілген формуларымен пайда-лануға болады:

∆F_ЦАМ=∆F_ЦФМ =∆F_ЦСФМ =2/Т_такт=2∙F_такт, Гц, (5)

∆F_ЦЖМ =4/Т_такт =4∙F_такт, Гц. (6)

Сигналдардың спектрлiк диаграмаларын жиілік осі бойынша мас-штабын көрсетiлуiмен салған дұрыс. Спектрлiк диаграмасында модуля-цияланған сигналдың спектрiнiң енiн көрсету керек.

2.7- пунктіне арналған әдiстемелiк нұсқаулар

[1, 173-181, 197-199, 204-206 бет; 2, 260-264, 274-276 бет; 3, 108-114, 138-139, 147-148, 151-152, 165-172 бет] әдебиеттерiнде келтiрiлген материалдармен танысу ұсынылады.

Әр түрлі цифрлық модуляциялар үшін қабылдағыштардың (демо-дуляторлардың) құрылымдық сұлбалар салыстырмалы қарапайым және өзіне тек модуляцияланған сигналды кұрастыру үшін құрылғыларды қо-су керек. Олардың құрамында әдетте s₀(t) және s₁(t) сигналдардың генераторлары, сигналдардың көбейткіштері, интеграторлар, келістірiл-ген сүзгiлер, алу құрылғылар, табалдырық кернеулi шешу құрылғылар, инверторлар, амплитудалық детекторлар, жолақты сүзгiлер, төменгі жиі-лікті сүзгiлер болуы мүмкiн.

Цифрлық салыстырмалы фазалық модуляция (ЦСФМ) үшін қа-былдағыштың (демодулятордың) сұлбасындағы фазалық детекторды және модуль екі бойынша сумматор мен элементтің ұзақтығына кідіру блогынан тұратын «салыстырмалығынан шығару» (салыстырмалы кері қайта кодтау) блогын пайдалануға тура келеді [2, 276 бет; 3, 165, 168 бет].

Демодулятор жұмысының алгоритмi демодулятордың кірісіндегі қабылданатын s₀(t) және s₁(t) модуляцияланған сигналдар мен демодуля-тордың шығысындағы оған сәйкес келетiн «0» және «1» деген элемент-терін тарату кезіндегi u₀(t) және u₁(t) цифрлық ақпараттық сигналдың, математикалық жазылудан тұрады.

Оптимальдік когеренттік қабылдау әдістері үшін сонымен бiрге қабылдау алгоритмін келтіру керек [2, 262 бет].

Уақыттық диаграммаларында демодулятордың кірісіндегi қабыл-данатын модуляцияланған сигнал ретінде модулятордың шығысындағы құрастырылған сигналды алу қажет.

2.8- пунктіне арналған әдiстемелiк нұсқаулар

[1, 189, 191, 203 бет; 2, 46-47, 264-267 бет] әдебиеттерiнде келтi-рiлген материалдармен танысу ұсынылады.

Аддитивтік гаустық «ақ шудың» лездiк мәндерiнiң ықтималды-лықтары нормальді заңымен үлестiрілген. Арнада аддитивтік гаустық «ақ шуы» мен толық белгiлi сигналдар кезiндегi оптимальдiк когеренттік және когерентсіз қабылдау үшін қатенiң ықтималдылығын есептеулерi [2, 265 бет, 15.2- кесте] келтірілген.

Оптимальдік когерентсіз қабылдауынан оптимальдiк емес қабыл-дауына көшуі В=∆F_э·Т_с есе энергетикалық ұтылысқа эквивалентті, мұн-дағы В- сигналдың базасы, ∆F_э- қабылдағыштың кірісіндегi сүзгiнiң ти-імді өткізу жолағы, Т_с- сигналдың ұзақтығы. Яғни, жолақты сүзгiлер бар сұлбасында (оптимальдiк емес қабылдау кезінде) оптимальдiк когерент-сіз қабылдағышпен бiрдей қатенiң ықтималдылығы болу үшін, сигнал-дың қуаты В есе жоғары талап етіледі.

Арнаның жиілік жолағы модулятор шығысындағы модуляциялан-ған сигналдың спектірінің жолағына тең болғандықтан: ∆F_э=∆F_ЦАМ (∆F_ЦЖМ, ∆F_ЦФМ немесе ∆F_ЦСФМ), ал Т_с =Т_такт. Онда ЦАМ, ЦФМ, ЦСФМ үшін В=2, ЦЖМ үшін В=4. Бұдан, оптимальдік емес қабылдау кезіндегi қатенiң ықтималдылығын мына формуламен есептеуге болады:

р_қат=0,5·exp[-h ²/(·B)], (7)

мұндағы γ = 4 (ЦАМ үшін), γ = 2 (ЦЖМ үшін).

Осыдан, берілген модуляцияның түрі мен қабылдау әдісі кезінде қатенiң ықтималдылығын анықтайтын формуланы пайдаланып, 2.4- кес-теде берілген р_қат қатенiң ықтималдылығын қамтамасыз ететiн детектор-дың кірісіндегi оның h² параметрдiң (сигналының энергиясы мен шу қуатының спектрлiк тығыздығының қатынасы) мәнiн анықтау керек.

Оптимальдiк когеренттік қабылдау үшін есептеу кезінде, Ф₀(z) ықтималдылық интегралдың мәні арқылы оның z аргументін анықтау қажет. Ықтималдылық интегралының есептеуi А қосымшасында келті-рілген.

Одан кейiн, (8)-(10) қатынастар көмегімен есептелген h ² параметр-iнiң (яғни, берілген р_қат қатенiң ықтималдылығының) мәнін қамтамасыз ететiн U_m сигналдың амплитудасы анықталады:

P_c=U ²_m/2, (8)

E_c=P_c·T_такт=P_c/F_такт, (9)

h²=P_c/W₀, (10)

мұндағы Р_с - сигналдың қуаты, Вт;

U_m - гармоникалық сигналдың амплитудасы, В;

E_c - сигналдың энергиясы, Вт·с;

W₀ - шу (бөгет) қуатының спектрлiк тығыздығы, Вт/Гц.

2.9- пунктіне арналған әдiстемелiк нұсқаулар

[3, 315-321 бет] әдебиеттерiнде келтiрiлген материалдармен таны-су ұсынылады.

Егер қарапайым кодтың кодтық комбинациясында бір, немесе одан көп элементтерi (символдары) қате қабылданған болса, кодтық комбинациясы қате қабылданылады. Оны қате қабылдауының ықтималдылығы келесі формуламен анықталады:

Р_{қат.к.к.қар.}=1-P(0,k)=1-(1-p_қат.)^k, (11)

мұндағы Р(0, k)- k элементтік кодтық комбинацияда 0 қателердің ықти-малдылығы (кодтық комбинацияны дұрыс қабылдауының ықтималды-лығы).

Егер кодтық комбинацияның iшiнде қате қабылданған элемент-тердің (символдардың) саны жұп болса, онда пайдаланылатын түзетушi кодтың (жұптыққа тексеретiн кодтың) кодтық комбинациясы қате қабылданылады, себебi- бұл кодтық комбинациясы басқа рұқсат етілген комбинация болып шығады.

Егер қате қабылданған элементтердің (символдардың) саны тақ болса, бұл кодтық комбинациясы тыйым салынған комбинациясы бо-лып, комбинацияның қате кабылданғаны табылады.

Онда кодтық комбинацияның қате қабылдауының ықтималдылы-ғы мына формуламен анықталады:

Р_{қат.к.к.түз}=P(2,n)+P(4,n)+…=C²_n∙p²_қат∙(1-p_қат)^n-2+C⁴_n∙p⁴_қат∙(1-p_қат)^n-4+…, (12)

немесе:

Р_{қат.к.к.түз}=1-P(0,n)-P(1,n)-P(3,n)-…=

=1-(1-p_қат)ⁿ-C¹_n∙p_қат∙(1-p_қат)^n-1-C³_n∙p³_қат∙(1-p_қат)^n-3-…, (13)

мұндағы Р(t,n)- n элементтік кодтық комбинациядағы t қателердiң

ықтималдылығы;

С^t_n - n элементтерiнен t элементтерi бойынша үйлесімі.

C^t_n=n/[t(n-t)]. (14)

р_қат<<1 болғандықтан, кодтық комбинациясындағы тек қана екі элементiн (символын) қате қабылдауының ықтималдылығын ескеруге болады. Онда n элементтік кодтық комбинацияны қате қабылдауының ықтималдылығы мына формуламен анықталады:

Р_{қат.к.к.түз}≈P(2,n)=C²_n∙p ²_қат∙(1-p_қат)^n-2≈C²_n∙p ²_қат. (15)

2.10- пунктіне арналған әдiстемелiк нұсқаулар

[1, 250-251, 318, 369 бет; 2, 300-303 бет; 3, 36-37 бет; 4, 52-54 бет] әдебиеттерiнде келтiрiлген материалдармен танысу ұсынылады.

Аддитивтік гаустық ақ шуы, үздіксіз жадысыз байланыс арнасы-ның С өткізгiштiк қабілеттілігін Шеннон формуласымен анықтау қажет.

Байланыс арнасының ∆F_ар жиілік жолағы модулятордың шығы-сындағы модуляцияланған сигнал спектрiнiң енiне (∆F_ЦАМ, ∆F_ЦЖМ, ∆F_ЦФМ, ∆F_ЦСФМ) тең болатынын ескеру қажет. Сигнал/шу (сигнал мен шу қуаттарының) қатынасын- Р_с/Р_ш (3.9), (3.10) және (3.16) ара қатынастар көмегімен табуға болады.

P_ш=W₀∙∆F_ар. (16)

Арнасының ∆F_ар жиілік жолағын көбейту кезінде, арнаның С өт-кізгiштiк қабілеттілігі шегіне (Шеннон шегіне) ұмтылады:

С_= limC = (P_c/W₀)∙log₂e=1,443∙(P_c/W₀), бит/с (17)

^{∆Fар→ }

Қорытынды пунктіне арналған әдiстемелiк нұсқаулар

[1, 235-245, 259-263, 423-425 бет; 2, 303-306, 330-332 бет; 3, 37-41 бет; 4, 52-57 бет] әдебиеттерiнде келтiрiлген материалдармен танысу ұсынылады.

Бөгеттерге төзімді қодтауының тиімділігі, қарапайым және түзе-тушi кодтармен қодтау кезіндегi олардың кодтық комбинациялар қате алуының ықтималдылықтар арасындағы қатынасымен бағаланады.

Арнаның өткізгiштiк қабілеттілігін пайдалану тиімдiлігі, потенци-алды мүмкiн (Шеннон шегі) және құрастырылған арнаның өткізгiштiк қабілеттіліктер арасындағы қатынасымен бағаланады.

Бұл пунктінде жоғары айтылған қатынастарын есептеп, нақты қорытындыны жасау керек. Одан кейін, Шеннонның кодтау теоремасын тұжырымдап, оған қатысты, жүйенің тарату дұрыстығы мен өткізгiштiк қабілеттілігін жоғарылату мүмкіндіктерi туралы қорытындылау керек. Сонымен қатар оларды жоғарылату әдістерiн тізбелеу және түсіндіру қажет.