Зертханалық жұмыс №1
Тақырыбы: Delphi программалау ортасымен танысу
Мақсаты: Delphi программалау ортасымен танысу, жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру және программалау тәсілдерін меңгерту.
Теориялық мәліметтер
Delphi үшін лездік батырмалардың құралдық панелі мына түрі былай болады:
Батырма |
Батырма атқаратын жұмыс
|
Standard тобы |
|
|
Репозитор объектіліріне жол ашады. File /New опциясының эквиваленті. |
|
Бар файлды ашады. File / Open File опциясының эквиваленті. |
|
Дискіде файлды сақтайды. File / Save File опциясының эквиваленті (Ctrl+S пернесі жедел жол ашады.) |
|
Жобаның барлық проектерін сақтау. File / Save Аll опциясының эквиваленті.
|
|
Бағдарламаның алдында құрылған жобаны ашады. File / Open Project опциясының эквиваленті. (Ctrl+ F11 пернесі жедел жол ашады.) (клавиши быстрого доступа Ctrl+F11) |
|
Жобаға жаңа файлды қосу. Project/ Add to Project опциясының эквиваленті. (Shift+F11 пернесі жедел жол ашады.) |
|
Жобадан файлды жояды. Project / Remove from Project опциясының эквиваленті.
|
View тобы |
|
|
Қайталау жобасына байланысты модульдердің тізімінен модульді таңдайды. View /Units опциясының эквиваленті. (Shift+F12 пернесі жедел жол ашады.) |
|
Осы жобаға байланысты формалар тізімінен форманы таңдау.View / Forms опциясының эквиваленті. (Ctrl+F12 пернесі жедел жол ашады.) |
|
Программа кодының терезесі мен форма терезесінің арасындағы белсенділікті туғызуға мүмкіндік береді. View / Toggle Form/Unit опциясының эквиваленті. (F12 пернесі жедел жол ашады) Эквивалент опции View / Toggle Form/Unit (клавиша быстрого доступа F12) |
|
Жаңа форманы құрады және оны жобаға қосады. File/New Form опциясының эквиваленті. |
Debug тобы |
|
|
Бағдарламаны топтастыра орындайды. Run / Run опциясының эквиваленті. (F9 пернесі жедел жол ашады) |
|
Реализует паузу в работе отлаживаемой программы. Эквивалент опции Run / Program Pause |
Edit, Label, Panel, Button және StaticText компоненттерін қолдану.
1-ші мысал. Төмендегі суреттегідей формаға компоненттерді орналастырыңдар.
Элементтер үшін келесі қасиеттерді белгілендер:
Компонент |
қасиеті |
Мәні |
Tform |
Caption |
Приложение Delphi |
Button 1 |
Caption |
Пуск |
Label 1 |
Font |
Жирный, 12 , қызыл |
Пуск батырмасынан 2 рет шертіп келесі программаны жаз:
Label1.Caption:='Это мое первое приложение';
2-ші мысал
LabeledEdit – Аdditional палитрасы
Элементтер үшін келесі қасиеттерді белгілендер:
№ |
компонент |
Қасиеті |
Мәні |
1 |
TForm |
Caption |
Умножение число |
2 |
Button1 |
Caption |
Расчет |
3 |
Label1 |
Caption |
Результат |
4 |
LabeledEdit1 |
EditLabel + Caption Text |
Число1 1 |
5 |
LabeledEdit2 |
EditLabel + Caption Text |
Число2 1 |
6 |
Panel1 |
BevelInner + bvLowered BevelOuter + bvRaised |
|
Бағдарлама кодының келесі түрін «Расчет» батырмасына жазыңдар:
Panel1.Caption:=LabeledEdit1.Text + ' * ' +
LabeledEdit2.Text + '=' +
FloatToStr(StrToFloat(LabeledEdit1.Text) *
StrToFloat(LabeledEdit2.Text));
// FloatToStr – нақты санның параметрін жазулар түріне айналдырады
// StrToFloat –символ түрінде берілген санды нақты сан түріне аударады.
3-ші мысал «Шеңбердің ауданы»
Берілген шеңбердің радиусына байланысты шеңбер ауданың табатын бағдарлама жаса. Бастапқы берілгендерді көрсету үшін контейнер Panel элементін пайдаланамыз. Суретте көрсетілгендегідей формаға компоненттерді орналастырамыз:
Элементтер үшін келесі қасиеттерді белгілендер:
№ |
Компонент |
Қасиет |
Мәні |
1 |
TForm |
Caption |
Вычисление площади круга |
2 |
ТStatic Text1
|
Name Caption Font |
Static Text1 Счет Көк, қалың , 10 пт |
3 |
Panel1 |
Caption Bevel Inner Bevel Outer Bewel Width |
бос bvSpace bvLowered 2 |
4 |
Panel2 |
Caption Bevel Inner Bevel Outer Bewel Width |
бос bvNone bvLowered 2 |
5 |
ТStatic Text1 |
Name Caption Font Bevel Inner Bewel Kind Bevel Outer |
Static Text1 Счет Көк, қалың, 10 пт bvRaised bkTile bvRaised |
6 |
ТStatic Text2 |
Name Caption Font Bevel Inner Bewel Kind Bevel Outer |
Static Text2 Очистка Көк, қалың, 10 пт bvRaised bkFlat bvRaised |
7 |
Tlabel1 |
Name Caption
Word Wrap |
Label1 «Введите радиус круга и нажмите на слове Счет» True |
8 |
Tlabel2 |
Name Caption |
Label2 Радиус |
9 |
Tlabel3 |
Name Caption |
Label3 [cм] |
10 |
TЕdit1 |
Name Text |
Edit1 Бос |
Бағдарлама:
// Щеңбер ауданын есепте
procedure TForm1.StaticText1Click(Sender: TObject);
var r:real; // радиус (см)
s:real;// площадь (см)
begin
if (length(Form1.Edit1.Text)=0) then
begin
ShowMessage('Необходимо задать величину радиуса');
exit;
end;
r:=StrToFloat(Form1.Edit1.Text);
s:=pi*sqr(r);
Form1.panel2.Caption:='Площадь круга равна '+ FloatToStrF(s,ffGeneral,7,2) + ' см';
Form1.panel2.BevelOuter:=bvRaised;
Form1.StaticText2.BevelKind:=bkTile;
end;
procedure TForm1.StaticText2Click(Sender: TObject);
begin
panel2.BevelOuter:=bvLowered;
panel2.Caption:=' ';
edit1.Text:=' ';
StaticText1.BevelOuter:=bvLowered; {StaticText2.BevelKind:=bkFlat;}
StaticText2.BevelOuter:=bvLowered; {StaticText2.BevelKind:=bkFlat;}
end;
procedure TForm1.Edit1Change(Sender: TObject);
begin
StaticText1.BevelOuter:=bvRaised;{StaticText1.BevelKind:=bkTile;}
StaticText2.BevelOuter:=bvRaised;{StaticText1.BevelKind:=bkTile;}
end;
Тапсырмалар
1 Edit және Panel элементтерін пайдалана отыра, сәйкес элементтерден шерткенде мәтіннің түсін белгіленген түске өзгерту, сонымен қатар, белгілі мезетте қай элементпен жұмыс істегеніңді визуалды түрде көрсету қажет.
2 Жоғарыдағы есепке сүйене отырып шығарыңдар. Формадағы батырманың сөзіне байланысты форманың түсін өзгертіңдер.
Е
кінші
мәтіндік жазықтыққа мәтінді жазамыз.
«Добавить» батырмасын басқан кезде
бірінші мәтіндік жазықтық пайда болуы
керек. «Очистить» батырмасы жазықтықты
тазартады.
Мәтінді мәтін жазықтығы Edit1 жазу барсында, терілген мәтін автоматты түрде Label1 компонентінде пайда болуы қажет.
Бақылау сұрақтары:
1 Delphi ортасының жұмысы қалай басқарылады.
2 Негізгі терезенің атқаратын қызметі қандай және ол қандай бөлімдерден
тұрады.
3 Пиктографиялық батырмалардын қызметі қандай және олар қаншаға бөлінген? Қалай аталады?
4 Компанент дегеніміз не?
5 Delphi ортасының компаненттер палитрасының қызметі қандай?