Sual və tapşiriqlar

1. Həzrət İbrahimdən əvvəl İbranilərin əqidələri necə idi?

2. Həzrət Yə’qub kimdir və nə üçün Misirə köçmüşdü?

3. Fir’onun Bəni-İsraillə olan rəftarı necə idi?

4. Nə üçün Bəni-İsrail qövmü qırx il müddətində səhrada sərgərdan qaldı?

5. Buxtunnəsər Bəni-İsraillə necə rəftar etdi?

6. Kuruş Kəbir Bəni-İsraillə necə davrandı?

7.  Yəhudilərin müqəddəs kitabı kim tərəfindən və nə vaxt yazılmışdır?

Qur’ani-kərimin Bəni-İsrail qövmü barəsində olan nəzərini araşdırın.

Otuz yeddinci dərs həzrət musa (ə) təvəllüdü və uşaqliq illəri

Həzrət Musa (ə) eramızdan əvvəl 1200-1300-cü illərdə Misirdə hökmranlıq edən Fir’on Ramsəsin zamanında dünyaya gəlmişdir. O, elə bir dövrdə doğulmuşdur ki, Fir’onun göstərişi ilə Bəni-İsrailin oğlan uşaqlarının qətlə yetirilməsi adi hal almışdı. Deyilənlərə görə, bu qətillərin əsas səbəbi ibrani cəmiyyətinin sür’ətlə çoxalması və qibtilərin, ibrilərin onlardan üstün olacağından ehtiyatlanması olmuşdur. Bu barədə verilən digər bir ehtimal da bundan ibarətdir ki, Fir’ona kahinlər, münəccimlər və sehrkarlar vasitəsi ilə xəbər verilmişdi ki, o ildə (Musanın təvəllüdü ilində) Bəni-İsrail qövmü arasında bir oğlan uşağı dünyaya gələcəkdir ki, fir’onçuların hakimiyyətinə və qibtilərin səltənətinə son qoyacaqdır.

Qeyd olunan ehtimalların hər biri düzgün ola bilər. Ümumiyyətlə, o ildə Fir’on göstəriş vermişdi ki, Bəni-İsrail qadınları hamilə olmamalıdır; hamilə olduqları təqdirdə, uşaqları ana bətnində ikən öldürülməlidir. Əgər övladları dünyaya gələrsə və oğlan uşağı olarsa, yerindəcə məhv edilməlidir. Bu göstərişi icra etmək üçün çoxlu məxfi mə’mur və casuslar tə’yin edilmişdi. Belə bir şəraitdə lavi tayfasından, İmranın Yokabid adlı arvadından bir oğlan uşağı dünyaya gəldi ki, onu sonralar Musa adlandırdılar. Musa - sudan tutulan mənasını daşıyır.

Musanın anası üç ay ərzində övladını gizli şəkildə böyütmüş və ona süd vermişdi. Amma həmişə onun öldürüləcəyindən qorxurdu. Qur’ani-Kərimdə Allah-taala bu barədə belə buyurur:

«Biz Musanın anasına (ilahi yolu ilə, yaxud rö’yada): «Musanı əmizdir; elə ki ondan ötrü qorxdun, onu dəryaya (Nil çayına) at. (Uşağın suda boğulacağından) qorxma və (ayrılığına da) kədərlənmə. Biz onu sənə qaytaracaq, özünü də (şəriət sahibi olan) peyğəmbərlərdən edəcəyik!» - deyə bildirdik.¹

Başqa bir ayədə buyurulur:

«Anana vəhy edilməsi lazım olanı vəhy etdiyimiz zaman.

(O zaman ki, mən anana buyurmuşdum): «Musanı bir sandığa qoyub çaya (Nilə) at. Qoy çay onu sahilə çıxartsın və Mənə də, ona da düşmən olan birisi (Fir’on) onu (sudan tapıb) götürsün. (Ya Musa!) Gözümün qabağında boya-başa çatdırılasan deyə, öz tərəfimdən (insanların ürəklərində) sənə bir sevgi yaratdım. Elə etdim ki, Fir’on özü, arvadı Asiyə və ətrafındakıların hamısı səni sevdi.)»²

Musanın anası Fir’on mə’murlarının və cəlladlarının qorxusundan, bu ilahi vəhyə və ilhama əməl edərək, Musanı içərisini qırla örtdüyü bir sandığa qoyub Nil çayına buraxdı.

Qur’ani-Kərimin «Qəsəs» surəsinin 8-9-cu ayələrində həmin hadisə belə bəyan edilir:

«Fir’onun adamları axırda özlərinə düşmən kəsiləcək və başlarına bəla olacaq Musanı (içində olduğu sandıqla birlikdə) götürüb gəldilər. Həqiqətən Fir’on, Haman və onların əsgərləri günahkar idilər.

Fir’onun həyat yoldaşı (Asiyə) dedi: «Bu uşaq mənim də sənin də göz bəbəyimiz olsun, bəlkə də, o böyüyəndə bizə bir fayda verər, yaxud da onu oğulluğa götürərik!» Onlar işin nə yerdə olduğunu bilmirdilər.»

Sabahısı gün qəm-qüssəyə qərq olmuş ana həddindən artıq narahat idi; Musanın bacısını göndərdi ki, ondan bir xəbər gətirsin. O, uzaqdan-uzağa Musanı tanıdı. Lakin Fir’onun ətrafındakılar onu tanımadılar.

Sonra Allah-taala bütün qadınların südünü Musaya haram etdi; belə ki, Musa onların heç birinin döşünü ağzına almadı. Hadisənin şahidi olan Musanın bacısı dedi:

«...Musanın bacısı Fir’on əhlinə belə dedi: «Sizin adınızdan (o uşağa) zamin olub yaxşı baxacaq və ona qarşı xeyirxah olacaq ev adamlarını sizə nişan verimmi?»¹

Fir’onun həyat yoldaşı bunu qəbul etdi. Musanın bacısı xəbəri anasına çatdırdı. O, Fir’onun qəsrinə gəlib övladını qucağına aldıqda, Musa anasının döşünü alıb süd yeməyə başladı. Fir’onun həyat yoldaşı çox sevindi və Musanı öz anasına qaytardı ki, onu böyütsün və vaxtaşırı onu görmək üçün qəsrə gətirsin. Allah-taala Musaya xitabən belə buyurur:

«...Artıq (salamat qalmağına görə) gözü aydın olsun və kədərlənməsin deyə, səni anana qaytardıq.»²

Musanın südəmərlik dövrü belə bir şəraitdə keçdi. Sonra onu Fir’onun qəsrinə qaytardılar; uzun illər orada yaşayıb boya-başa çatdı.