Rachunek wyników

Rachunek wyników to zestawienie przychodów i kosztów przedsiębiorst­wa w pewnym okresie, np. w ostatnim roku. Służy do obliczenia wyniku finansowego z działalności przedsiębiorstwa w danym okresie, tzn. zysku lub straty.

Tablica 5.3. Rachunek wyników spółki X za rok 1998 (w tys. zł)

1. 2. 3.	Przychody ze sprzedaży brutto Podatek od sprzedaży Przychody ze sprzedaży netto (1 - 2)	2049 215 1834
4.	Pozostałe przychody	269
5.	Przychody ogółem (3 + 4)	2103
6. 7. 8. 9. 10. 11.	Koszty wytworzenia produkcji Koszty sprzedaży Koszty ogólne Amortyzacja Odsetki od kredytów i pożyczek Inne koszty finansowe	1065 148 292 161 164 11
12.	Koszty ogółem (6 + 7 + 8 + 9 + 10 + 11)	1841
13.	Wynik z działalności gospodarczej (5-12)	262
14.	Straty i zyski nadzwyczajne	-5
15.	Zysk przed opodatkowaniem (13+14)	257
16. 17.	Obowiązkowe zmniejszenie zysku (podatek dochodowy i inne obciążenia) Zysk netto (15-16)	89 168
18.	Odpisy i potrącenia (dywidendy dla Skarbu Państwa, darowizny na cele społeczne, odpisy na fundusz dla załogi)	10
19.	Zysk bilansowy (17-18)	" 158
20.	Podział zysku netto * na dywidendy * do dyspozycji spółki	78 80

Podsumowanie

1. Przedsiębiorstwo to wyodrębniona jednostka gospodarcza wytwa­rzająca dobra lub świadcząca usługi. Pod względem form własności rozróżniamy przedsiębiorstwa prywatne i publiczne. Istnieją również przedsiębiorstwa spółdzielcze. Podstawowe formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw to: firma jednoosobowa, spółka jawna i spółka akcyjna. W Polsce większość przedsiębiorstw prywatnych ma formę spółki z ograni­czoną odpowiedzialnością. Formę spółki akcyjnej przyjmują głównie więk­sze przedsiębiorstwa. Spółka akcyjna to organizacja będąca własnością akcjonariuszy, kierowana przez zarząd złożony z menedżerów, odpowie­dzialny przed radą nadzorczą.

2. Rozpatrujemy funkcjonowanie przedsiębiorstwa prywatnego, dążące­go do maksymalizacji zysku. W tym i w dwu następnych rozdziałach omawiamy podstawowe problemy decyzyjne w przedsiębiorstwie i sposoby ich rozwiązywania na gruncie rachunku ekonomicznego.

3. Utarg to przychód uzyskany ze sprzedaży dóbr i usług. Koszty to wydatki ponoszone w związku z produkcją i sprzedażą. Zysk to nadwyżka utargu nad kosztami.

4. Rachunek wyników to zestawienie przychodów i kosztów działalności przedsiębiorstwa za określony okres, które pozwala obliczyć wynik finan­sowy: zysk lub stratę. Bilans to zestawienie aktywów oraz pasywów, które pozwala ustalić wartość majątku przedsiębiorstwa.

5. Koszt ekonomiczny obejmuje: koszty księgowe (udokumentowane wydatki) oraz koszty alternatywne (własnego kapitału i pracy właściciela).

6. Koszt przeciętny to koszt całkowity podzielony przez wielkość produ­kcji. Koszt krańcowy to przyrost kosztów związany ze zwiększeniem produk­cji o jednostkę.

7. Utarg całkowity jest iloczynem sprzedanej ilości i ceny. Utarg prze­ciętny to średni utarg z jednostki sprzedanej produkcji. Utarg krańcowy to przyrost utargu przy zwiększeniu produkcji i sprzedaży o jednostkę.

8. W przedsiębiorstwie produkcyjnym koszty są funkcją wielkości pro­dukcji. Koszt całkowity może być liniową lub nieliniową funkcją rozmiarów produkcji w zależności od tego, czy produkcja rośnie proporcjonalnie, czy nieproporcjonalnie do wzrostu nakładów.

9. Kształtowanie się utargu zależy od pozycji rynkowej przedsiębiorstwa. W warunkach doskonałej konkurencji przedsiębiorstwo sprzedaje swój produkt po ustalonej na rynku cenie, a wobec tego utarg całkowity jest proporcjonalny do wytworzonej i sprzedanej ilości. W warunkach niedo­skonałej konkurencji, chcąc sprzedać więcej, przedsiębiorstwo musi obniżyć cenę. W konsekwencji przy zwiększaniu produkcji utarg całkowity począt­kowo rośnie, a następnie maleje.

10. Przedsiębiorstwo nieustannie porównuje swe utargi i koszty, aby ustalić wynik swej działalności. W przedsiębiorstwie prywatnym decyzje produkcyjne i cenowe podporządkowane są dążeniu do maksymalnego zysku.