5.4. Krzywe kosztów Produkcja I koszty

W analizie statycznej lub krótkookresowej zakładamy, że działa prawo nieproporcjonalnych przychodów, tzn. że w miarę zwiększania nakładów produkcja rośnie najpierw coraz szybciej, a po przekroczeniu pewnego granicznego poziomu wzrasta coraz wolniej - do pułapu, poza którym dalsze zwiększanie nakładów nie daje już żadnych przyrostów produkcji (a nawet może spowodować jej spadek). Odcinek, na którym produkcja rośnie mniej niż proporcjonalnie do wzrostu nakładów, opisuje działanie prawa malejących przychodów. Z reguły na tym właśnie odcinku szukamy op­timum ekonomicznego. Taki nieliniowy kształt funkcji produkcji odpowiada warunkom krótkiego okresu, kiedy zasób niektórych czynników wytwór­czych (zwłaszcza środków trwałych) jest niezmienny, a zwiększanie produk­cji odbywa się poprzez zwiększanie nakładów jedynie tzw. czynników zmiennych (nakładów pracy oraz surowców i materiałów).

W długim okresie, gdy można proporcjonalnie zwiększać nakłady wszy­stkich czynników (także środków trwałych — poprzez inwestycje), produkcja może rosnąć proporcjonalnie do sumy nakładów. Działa prawo propor­cjonalnych przychodów i mamy wtedy liniową funkcję produkcji. Jednakże jeśli w długim okresie zmienia się technika produkcji, to funkcja produkcji przybiera znowu jakąś postać nieliniową. Technika produkcji (technologia) to rodzaj i sposób (proporcje) łączenia różnych czynników wytwórczych w danym procesie produkcyjnym.

Z krzywej kosztów całkowitych wyznaczamy krzywe kosztu przecięt­nego i kosztu krańcowego. Przy założeniu, że działa prawo nieproporcjonal­nych przychodów, obrazem kosztu krańcowego i kosztu przeciętnego są malejąco-rosnące parabole, przy czym wykres funkcji kosztu krańcowego przesunięty jest w lewo w stosunku do wykresu kosztu przeciętnego, a zrównanie (przecięcie) kosztu krańcowego z kosztem przeciętnym na­stępuje zawsze w punkcie minimum tego ostatniego.

5.5. Krzywe utargów

Utarg całkowity jest iloczynem sprzedanej ilości i ceny względnie sumą utargów krańcowych uzyskanych ze sprzedaży wszystkich kolejnych jedno­stek towaru. Jeżeli przedsiębiorstwo sprzedaje swój produkt po ustalonej na rynku cenie, niezależnie od dostarczonej ilości (tak jest w warunkach doskonałej konkurencji), to utarg całkowity jest liniową funkcją wytworzo­nej i sprzedanej ilości, a utarg krańcowy równa się utargowi przeciętnemu, tj. cenie, która jest dana bez względu na dostarczoną ilość. Jeżeli natomiast (jak w przypadku monopolu) przedsiębiorstwo jest wyłącznym dostawcą danego produktu lub ma znaczny udział w ogólnej jego podaży, wówczas może sprzedać więcej, ale po niższej cenie. Cena (utarg przeciętny), jak również utarg krańcowy, jest malejącą funkcją wytworzonej i sprzedawanej ilości, a w konsekwencji utarg całkowity do pewnego momentu rośnie, a następnie maleje (gdy wzrost ilości przestaje już kompensować obniżkę ceny).

Bilans

Bilans to zestawienie stanu aktywów i pasywów przedsiębiorstwa, sporządzone w określonym momencie (np. na koniec roku). Pokazuje stan majątku oraz zobowiązań, co pozwala ocenić kondycję finansową firmy i stopień płynności.

Tablica 5.2. Bilans spółki X na dzień 31 XI11998 r. (wtys. zł)

AKTYWA		PASYWA
Majątek obrotowy	1381	Zobowiązania bieżące 778
* Zapasy	573	* Kredyty krótkoterminowe 240
* Należności	445	* Zobowiązania handlowe 373
* Środki pieniężne	261	* Zob. z tytułu wynagrodzeń 31
* Krótkoterminowe papiery		* Zobowiązania wobec budżetu 42
wartościowe	68	* Rozliczenia międzyokresowe 16
* Rozliczenia międzyokresowe 0		* Pozostałe zobowiązania 76
* Inne aktywa	34	Zobowiązania długoterminowe 854
Majątek trwały	1609	Kapitał własny 1200
* Rzeczowe składniki		* Kapitał akcyjny 480
majątku	1327	* Kapitał zapasowy 720
* Wartości niematerialne
i prawne	32	Zysk bilansowy 158
* Aktywa finansowe	250
Razem aktywa	2990	Razem pasywa 2990