1. Текстны укыгыз.

2. Сорауларга җавап бирегез.

1) Хатын-кызларның ирләргә караганда озаграк яшәвен аңлатуда нинди фаразлар бар?

2) Галимнәр бу хәлнең чын сәбәбен ничек аңлаталар?

3) Ни өчен хатын-кызларда йөрәк авырулары сирәк була?

4) Стрессларны кем җиңелрәк үткәреп җибәрә: ирләрме, хатын-кызлармы?

5) Сез ничек уйлыйсыз: шәраб эчү гомер кыскалыгына сәбәп булып торамы?

6) Сезнеңчә, гомер озынлыгы тагын нәрсәләргә бәйле?

3. Бу фактлар дөресме?

 

1. Инфаркт, инсульт кебек авырулар ирләрдә сирәк була.

       -дөрес

-дөрес түгел

2. Галимнәр, ирләр хатын-кызларга караганда азрак йокларга тиеш, дип саный.

     -дөрес

-дөрес түгел

3. Стресслар кан басымы күтәрелүгә сәбәп була ала.

       -дөрес

-дөрес түгел

4. Нокталар урынына тиешле сүзләрне куеп языгыз:

Галимнәр, 70 яшьлек хатын-кызның йөрәге 18 яшьлек кыз баланыкы кебек   ,  дип раслыйлар.

Стресслар аркасында нерв системасы   , кан юллары   , кан басымы   мөмкин.

Хатын-кыз эмоцияләрен   җыярга яратмый.

Галимнәр гомер озынлыгының йокыга да   булуын исбатлаганнар.

   

5. Дөрес тәрҗемәне табыгыз:

сердечные заболевания йөрәк тибеше

кровеносные сосуды йөрәк авырулары

кровяное давление кан басымы

продолжительность жизни кан тамырлары

спиртные напитки күз яшьләре

отвечать исерткеч эчемлекләр

слезы җавап бирү

сердцебиение гомер озынлыгы

Тест

Дөрес тәрҗемәне табыгыз

Начало формы

1. сугыш  землетрясение  голод  наводнение  война

2. исерткеч эчемлекләр  лекарственные растения   алкогольные напитки  холодные напитки   лекарственные препараты

3. йөрәк авырулары  сердечные заболевания  заболевания легких  сердечные приступы  сердцебиение

4. күз яше  слезы  глаза  глазное яблоко  слезотечение

5. кан юллары  кровь  кровотечение  кровяное давление  кровеносные сосуды

6. буын авырулары  перелом суствов  болезни суставов  воспаление суставов  суставы

7. йөрәк тибеше  сердцебиение   сердечный приступ  остановка сердца  сердечная недостаточность

8. гомер озынлыгы  условия жизни  продолжительность жизни  продление жизни  сокращение жизни

9. йокы  сон  бессонница  сновидение  снотворное

10. кан басымы күтәрелү  измерение кровяного давления  повышение кровяного давления  понижение кровяного давления  сужение кровеносных сосудов

Конец формы

36 Нче дәрес. Спорт һәм яшьләр.

Яшьләр спортның төрле юнәлешләре белән кызыксына: татарча көрәш, футбол, хоккей, волейбол, баскетбол, туплы хоккей, теннис, армспорт, йөзү һ.б. Шулай да яшьләр арасында йөрәк-кан тамырлары авырулары ешаюын, депрессия, неврозларның артуын күзәтергә туры килә. Кайбер югары уку йортларындагы студентларның 30% с әламәтлеге буенча махсус медицина группасына йөри. Шунлыктан 2009 нчы ел Татарстан Республикасында спорт һәм сәламәт яшәү елы дип игълан ителде. Бу елның максаты - халыкта спорт белән шөгыльләнү ихтыяҗын арттыру, спортны кешеләрнең, бигрәк тә яшьләрнең, яшәү рәвешенә әверелдерү, өстенлекле спорт төрләрен үстерү.

Физик тәрбия һәм спортның үсеше, халыкның сәламәтлеген ныгыту дәүләт алдында торган иң әһәмиятле бурычларның берсе санала. Шул максат һәм бурычларга туры китерелеп, дәүләт тарафыннан бер елга киңәйтелгән план төзелгән. Планда каралган барлык чаралар спорт өлкәсендә белемлелек дәрәҗәсен арттыру, системалы рәвештә спорт белән шөгыльләнүгә юнәлтелгән. Барлык уку-укыту оешмаларында физик тәрбия дәресләренә игътибарны көчәйтү, балалар һәм яшьләрнең физик активлыгын арттыру, уку йортларында "Универсиаданы каршылап" дип аталган зарядка кертү - дәүләт алдында торган бурычларның тагын берсе.

Татарстан Республикасы Яшьләр эшләре, спорт һәм туризм министры Марат Бариев әйтүенчә, бу елда студентларның сәламәтлеген ныгыту буенча шактый эш башкарылачак. Татар дәүләт гуманитар-педагогика университетында студентлар катнашында физкультпауза үткәрү группалары булдыру, А.Н.Туполев исемендәге Казан дәүләт техника университетының "Олимп" спорткомплексы базасында студентлар спортын үстерү буенча махсус эксперименталь площадка булдыру - шул юнәлештә алып барылган эшләрнең берсе булачак.

Норматив спорт базасын камилләштерү юнәлешендә балалар һәм яшьләр белән эш алып баручы укытучы, тренер, оештыручларга игътибарны арттыру бурычы да куелган.

Бу елда мөмкинлекләре чикләнгән яшьләргә дә республикада игътибар көчле булачак. Алар өчен махсус ункөнлекләр үткәрү, инвентарь белән тәэмин итү каралган.

Бүгенге көндә Казан шәһәрендә 2013 елда үткәреләчәк Универсиадага әзерлек эшләре бара: төрле спорт комплекслары төзелә, шәһәр яшелләндерелә, егет-кызлар махсус спорт төрләрендә үз мөмкинлекләрен һәм көчләрен арттыра. Республикада туризм өчен дә шактый зур мөмкинлекләр ачыла. Яшьләр бу өлкәдә дә зур әзерлек эшләрендә катнашалар: алар халык тарихы, этнографиясе, архитектурасы хакында белемнәрен ныгытып, инглиз һәм башка чит телләрне камилләштереп, экскурсоводлар булырга әзерләнәләр.

С ү з л е к

бурыч - задача

йөрәк-кан тамырлары авырулары - сердечно-сосудистые заболевания

махсус - специальный

киңәйтелгән - развернутый

чаралар - мероприятия

камилләштерү - усовершенствование

мөмкинлекләре чикләнгән яшьләр - молодежь

с ограниченными возможностями

ункөнлек - декада

тәэмин итү - обеспечение

Б и р е м н ә р