Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
азаматтык.docx
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
362.06 Кб
Скачать
  1. Окилдиктин тусиниги мен мазмуны, пайда болу негиздери. Коммерциялык окилдиктин ерекшеликтери.

Азаматык кукыкта бир адамнын екинши адамнын атынан жасаган мамилелери немесе баска да зандык манызы бар арекеттери тикелей екинши адам ушин азаматтык кукыктар мен миндеттерди тугызатын, озгертетин немесе токтататын кукыктык катынастар окилдик деп аталады. Баска адамнын мудделери ушин мамили жасайтын адам окил деп, онын муддесине мамиле жасалатын адам-сеним билдируши немесе окилдик беруши деп, ал сеним билдирушинин (окилдик берушинин) мудделери ущин окил мамиле жасайтын адамдар ушин-ушинши жак деп аталады.Зан немесе шарт окилдиктин пайда болуынын негизи болып табылады. Зан аркылы пайда болатын окилдик занды немесе кажетти окилдик деп аталады. Шарттын негизинде пайда болатын окилдик шарттык немесе ерикти окилдик деп аталады.Белгили бир адам кемистиктеринин немесе арекетке кабилетсиздигинин орнын толтыру кажет болатын жагдайларда занды окилдик пайда болады. Арекетке кабилетсиз немесе арекетке кабилеттилиги шектеули деп танылган камелетке толмагандарга (еси ауыскан, нашакор, маскунем жане т.с.с наукастарга) камкоршылык белгилеу занды окилдикке мысал болады. Занды окилдиктин пайда болу жагдайлары зандарда баянды етиледи. Занда занды окилдиктин пайда болуына кажетти зандык фактилердин белгили курамы корсетилген. Коммерциялык окилдиктин айырым ерекшелиги - окилдикке ерекше субъект – коммерциялык окилдин катысуында. Касипкерлер окилдик беруши адаммен енбек катынастары жок, окилдик беруши адаммен жазбаша турде жасаскан шарттын негизинде жумыс жургизетин, озинин кызмети ушин сыйакы алатын жане озине берилген тапсырманы орындауда адеттеги касипкердин камкорлыгындай арекет етуге миндетти касипкерлик кызмет саласында шарт жасасуда касипкерлердин атынан удайы жане оз бетинше арекет ететин адам коммерциялык окил деп танылады. Коммерциялык окилдик касипкерлик кызметтин дербес тури болып табылады. Окилдик беруши адамга катысты алганда, коммерциялык окил кашан да богде адам болып саналады. Лауазымдык немесе енбек катынастарына сайкес занды тулга окилдигин коммерциялык окилдикке жаткызуга болмайды, себеби, коммерциялык окил окилдикти касипкерлик кызмет ретинде жузеге асыратын тулга болып табылады. Касипкерлер шарт жасаскан кезде олардын атынан унеми жане дербес окилдик етуши адам, ягни, коммерциялык окил, окилдин окилеттиги корсетилген жазбаша шарт негизинде, ал ол корсетилмеген жагдайда – сенимхат негизинде де арекет жасайды. Коммерциялык окилдиктин ерекшелиги, ол сонымен бир мезгилде озинин катысуымен жасалатын шарттын турли тараптарынын мудделерин билдире алады. Бул орайда ол озине берилген тапсырмаларды кадимги касипкердин ыждагаттылыгымен орындауга миндетти.Коммерциялык окил келисилген сыйакыны жане ози тапсырмаларды орындаган кезде жумсаган шыгындарын, егер оздеринин арасындагы келисимде озгеше козделмесе, шарт тараптарынан тен молшерде толеуди талап етуге кукылы. Коммерциялык окил озине белгили болган сауда мамилелери туралы малиметтерди озине берилген тапсырманы орындаганнан кейин де купия сактауга миндетти.Касипкерлик кызметтин жекелеген салаларындагы коммерциялык окилдиктин ерекшеликтери занмен белгиленеди. Коммерциялык кызметти жузеге асыратын занды тулгалар да, азаматтар да коммерциялык окилдер бола алады.