Бөлшек сауда кәсіпорындарына тара және тауар түсу есебі, құжаттау.
Бөлшек саудадағы тауарлар есебі 1330 «Алынған тауарлар» шотында жүргізіледі, оған мынандай субшоттары ашылады:
-1330/1 субшоты:
-«Бөлшек сауда кәсіпорындарының» қоймаларындағы тауарлар», онда бөлшек сауда кәсіпорындарының қоймаларындағы сақталып тұрған тауарлар есепке алынады.
Есеп дайын өнім және материалдар есебі сияқты санына және құнына қарай, сатып алу бағлары бойынша жүргізіледі.
-1330/2 субшоты:
-«Бөлшек саудада сату үшін алынған, сатып алынған тауарлар», онда материалдық жауапты адамдардың (аға сатушылардың бөлім менгерушілердің тағы басқалары) жауапкершіліктерінде тұрған тауарларды есепке алады.
Тауар бағасының сомасынан қосылған құн салығы мен оның үстемесі шегеріліп, қалған сома өндіріс (кәсіпорын) шығысына жатқызылады, ол оның сатылған құнындағы табыс сомасына, әрекет етіп тұрған заңға сәйкес, қосылған құн салығы есептелінеді.
Бөлшек сауда кәсіпорындардағы тауарды сату бойынша құрылымдық жазудың сызбасын (схемасын) мынандай етіп беруге болады:
БСКқат=САҚ+ТБҮ+ТБҚҚС
Мұндағы:
БСКқат-бөлшек сауда кәсіпорындарының қоймасынан алынған тауарлар;
САҚ – сатып алынған құн;
ТБҮ – тауар бағасындағы үстемесі;
ТБҚҚС – тауар бағасындағы қосылған құн салығы.
Сату үшін бөлшек саудасының кәсіпорнына берілген, сатып=Сатылатын құны алынған тауарлар.
Ш
ығысы
Сатып алынған құны (сатылатын құны
-тауар бағасындағы үстеме–тауар бағасындағы қосылған құн салығы )
Табысы
С атылатын құны
Сату бойынша айналысына салынған қосылған құн салығы
Шаруашылық операциялардың мазмұны қосыша-2 шоттар корреспонденциясында көрсетіледі.
Тара – бұл тауарды, азық-түлік сақтауға және көлікпен атқаруға арналған бұйым. Сонымен қатар, тара тауарды тарату барысында оның сандық және сапалық қасиеттерін сақтауға мүмкіндік береді. Тауардың бөлінбейтін бөлігіне байланысты екі түрге бөлінеді: ішкі және сыртқы. Ішкі тара – бұл қабықтар, картон каробкалары, шыны, пластикалық қаңылтыр банкілері. Бұл тараның бағасы тауардың бағасына енеді және ол пайдаланушы сол үшін төлейді және ол оның жеке меншігіне өтеді. Сыртқы тара – бұл тауарды сақтауға және көлікпен жеткізуге арналған тара, оның бағасы тауар қайтпайтын болса алынытып жатқан тауардың өзінің бағасына ену керек. Ал егер тара көбірек пайдаланатын және қайтпайтын болса, онда оны өз алдына есепке алып отыру керек.
Билет 22
Дебиторлық берешектер есебі.
Дебиторлық қарыз дегеніміз кәсіпорындар мен ұйымдардың басқа заңды немесе жеке тұлғалардан оларға сатқан тауарлары, көрсеткен қызыметтері, сондай-ақ аванс ретінде алдын ала төлеген төлемдері үшін алашақ борыштары. Осы кәсіпорындар мен ұйымдарға берешегі бар заңды және жеке тұлғалар дебиторлар болып табылады.
Есеп беретін уақыттан кейінгі бір жыл ішінде алынатын (өтелінетін) дебиторлық борыштар ағымдағы активтер қатарында есептеледі. Олардың қатарына жататындар:
ағымдғы активтерді сатып алуға төленген аванстық (алдын ала төленген) төлем;
тапсырылған (берілген) шоттар бойынша алынуға тиісті борыштар;
вексельдер бойынша алынуға тиісті борыштар;
негізгі ұйымдар мен оның еншілес серктестігі арасындағы түрлі операциялар негізінде туындаған дебиторлық борыштар;
ұйымның лауазымды адамдарының (тұлғаларының) дебиторлық борышы;
басқадай дебиторлық борыштар
Кәсіпорындардың бухгалтериясы дебиторлық борыштар есебін жүргізу барысында мына төлемде аталған құжаттарды (есептік тіркелімдерді) қолданады:
«Жұмысшылар мен басқа да тұлғалардың борышы» деп аталатын шотының кредиті бойынша;
«Алынуға тиісті қосылға құн салығы», «»Есептелген пайыздар, «Басқадай дебиторлық борыштар» және «Берілген аванстар» деп аталатын шотының кредиті бойынша;
«Берілген аванстар» шотының дебеті бойынша;
«Күдікті қарзыдар бойынша резерв», «Алдағы кезең шығындары» шоттарының несие «кредиті бойынша;
«Сатып алушылар және тапсырыс берушілердің борышы» шотының және «Еншілес (тәуелді) серіктестіктердің дебиторлық борышы» шотының кредиті бойынша жүргізіледі