2.3 Қысқа мерзімді міндеттемелер есебі

Қысқа мерзімді міндеттемелр есебі

Қысқа мерзімді міндеттемелер есепті кезең (бір жыл) ішінде немесе белгілі бір операциялық цикл ішінде қайтарылады деп күтілетін ағымдағы міндеттемелер болып табылады.

Оларға мыналар жатады:

1. Қысқа мерзімді несиелер және овердрафт;

2. Ұзақ мерзімді несиелердің ағымдағы бөлігі;

3. Кредиторлық борыштар:

• төленуге тиісті шоттар мен вексельдер;

• сатып алушылар мен тапсырыс берушілерден алынған аванстар;

• салық міндеттемелері;

• төленуге тиісті дивидендтер;

  • негізгі шаруашылық серіктестігі мен оның еншілес серіктестіктері арасындағы борыштар;

  • акционерлік қоғамның лауазымды тұлғаларына борыштары;

  • өзге де кредиторлық борыштар;

1. Төленуге тиісті есептелінген шығыстар;

2. Алдағы кезең табыстары;

3. Күтпеген жағдайлар бойынша есептелінген төлемдер.

Қысқа мерзімді міндеттемелерге келесілер кіреді:

1. қысқамерзімдінесиелержәнеовердрафт;

2. ұзақмерзімдінесиеніңағымдағыбөлігі;

3. кредиторлыққарыздар:

- төленугетиістішоттар мен вексельдер;

- сатыпалушыларданжәнетапсырысберушілерденалынғанаванстар;

- салықбойыншақарыздар;

- төленугедивидендтер;

- негізгішаруашылықсеріктестікпеноныңеншілессеріктестеріарасындағықарыз;

- акционерлікқоғамныңқызметкертұлғаларыныңқарызы;

- басқа да кредиторлыққарыздар.

1. төленугетиістіесептелгеншығындар;

2. алдағыкезеңтабыстары;

3. көрілмейтінжағдайларбойыншаесептелгентөлемдер./2,364/

-Төленетін шоттар – жабдықтаушылармен есеп айырысу шоты. Кәдімгі қызмет барасында пайда болатын қайталанатын  сауда міндеттемелері үшін қолданады.

Шаруашылық жүргізуші субьект есеп саясатына сәйкес,әртүрлі аналитакалық есеп регистрлері-карточкалар,ведомостар,журналдар және т.б.қолдануына болады.Нақты қарастырылған аналитикалық есеп кәсіпорынның ағымдағы міндеттемелерге жүргізілетін ішкі бақылау жүйесін дұрыс бағалау тексерушілерге көмектеседі.

Қысқа  мерзімді заемдардың алынуы және қайтарылуына байланысты операциялар 3010-3020 «Қысқа мерзімді заемдар» шоттарында  жүреді.Бұлар пассивтік шоттар болып табылады және олардың қалдығы есеп беру кезеңінің қайтарылмаған қарызын көрсетеді.Субьект несиені алған жағдайда дебеттелетін шоттар:1040,1050,1070, ал кредиттелетін шоттар 3010-3020.Неиенің қайтарылу жағдайында аталған 3010-3020 шоттар дебеттеліп,1040,1050,1070 шоттары кредиттеледі.Қысқа мерзімді займдардың аналитикалық есебі займдарды берген банктердің түрлері бойынша жүргізіледі.Аудиторға мыналарды тексеру керек:

1)займ үшін төленген пайыздардың  дұрыстығын және оларды кезеңдік шығыстарға дұрыс апарылатындығын;

2)3010,3020шоттар бойынша №4 журнал-ордер,баланстағы синтетикалық және  аналитикалық есептің дұрыстығын;

3)«Ұзақ  мерзімді міндеттемелердің ағымдағы бөлігі»деген бабының көрсеткіштері баланстағы «Қысқа мерзімді міндеттемелер»бөліміне кіргізілуін тексеру;

4)осы бап бойынша займдардың қайтару мерзімінің орындалуын,көрсетілген сомалардың нақтылығын тексеру;

5)«Овердрафт»бабы бойынша көрсеткіштердің дұрыс анықталуын және уақтылы төленбеген банк заемдары бөлек есептелінуі керектігін;

6)3020 шотының аналитикалық есебінің мәліметтерін тексеру;

7)вексельге коммерциялық несие және қарыздық міндеттемелерге жататын серіктестік несие түрінде ұсынылған банк мекемелерінен алынған қысқа мерзімді заемдардың есептесуінің жағдайын тексеру;

8)шығарылған облигацияларды қайтару және үйлестіріп тарату,вексельдердің берілуі және төленуі,қызметкерлер үшін алынған заемдарды және т.б.байланысты операциялар 3050 «Басқа да қаржылық міндеттемелер» шотымен тексеріледі./3,377/

Жүргізілген тексерулердің нәтижесі кәсіпорында қысқа мерзімді займдардың аналиткалық есебінің жүргізілмейтінін немесе оның нашар ұйымдастырылғанын көрсетеді.Сол себепті жұмыс уақытын үнемдеу мақсатында аудиторға-банкілік және банк мекемелерінен тыс займдар бойынша пайыздардың есептелуінің дұрыстығы дер кезінде әрқашанда тексеріле бермейді.Осыған ұқсас жағдайларға байланысты аудиторға негізгі белгілері бойынша барлық несиелік шараларды топтастырып,содан кейін банк займдары бойынша пайыздардың есептелуінің дұрыстығы және олардың кәсіпорын балансында дұрыс көрсетілуін тексеру керек./2,362/