- •1.“Сот шешендігі» оқу пәнінің ұғымы мен мәселелері туралы
- •2.Көпшілік алдындағы сөздің ерекшеліктері, шешендіктің негізгі типтері.
- •3. Ежелгі Шығыстың құқықтық мәдениетіндегі сот сөзінің негізгі көздері.
- •4.Ежелгі Египетте сот сөзінің пайда болуы, ежелгі египеттік көзқарастарда шешндік өнерінің құқықтық және эстетикалық көтерілуінің негіздері.
- •5. Ежелгі Индия және Қытайдағы шешендік трактаттардың сотта сөйлеу мен сот сөзінің жоспарын құруға негіз болуы.
- •6.Антиктік цивилизацияларда сот сөзінің гүлдену кезеңдері.
- •7.Ежелгі Грециядағы соттағы шешендік сөз өнері.
- •8.Афиныдағы шешендік өнері туралы ілім.
- •9.Логографтар мектебінің адвокатура институтының негізі болуы. Ежелгі Грециядағы сот шешендері Горгий, Исократ, Демосфен т.Б.
- •10. Ежелгі Римдегі соттағы шешендік өнері.
- •11. Ежелгі Римдегі сот процессінің процедурасы.
- •12. Цицеронның жұмыстарындағы оның шешендік өнеріне деген көзқарасы. Римнің сот шешендері - Цезарь, кіші Плиний, Цицерон және т. Б
- •13. Орта ғасырлардағы Европа мәдениетінің христиан ілімімен тығыз байланыстығымен ерекшеленуі.
- •14. Орта ғасырларда диалектика мен шешендіктің /риторика/ дамуы. Византияның атақты шешендері - Фома Аквинский, Иоанн Златоуст т.Б.
- •15. Орта ғасырлардағы соттар типтері, олардың ерекшеліктері -
- •16. Шығыс мәдениетінің типтері. Қәдіс - мұсылман шешендігінің негізі ретінде. Мұхаммед қағидаларындағы шешендік сөз жөніндегі ілімдер. Шығыс шешендері - Ғазали, Дәри т.Б.
- •17. Билер сотының ерекшеліктері. Билердің сөздері – халық сөзінің бір жанры ретінде. Қазақтың ұлы би-шешендері - Қазыбек-би, Төле-би, Айтеке-би, Сырым-би т.Б. Абай Құнанбаев
- •18. Франциядағы соттағы шешендік сөздің көздері. Француздық сот
- •19. Ғасырдың екінші жартысындағы Ресей заңгерлерінің соттағы жарыссөздерінің жалпы мінездемесі. Ф.Н.Плевако, н.П.Карабчев-
- •20. Аннтық сот шешендерінің риторикалық тәсілдері. А.Ф.Кони,
- •2 2. Идеологемдік басшылықтың негізіндегі а.Я.Вышинский мен н.В.Крыленконың сот жарыссөздеріндегі-“тоталитаризмң.
- •25. Адвокат-құқыққорғаушылар - р.А.Руденко, я.С.Киселев,
- •27. В.И.Царев, д.П.Ватман с.Л. Ария, и.М.Ксешинскийлердің соттагы жарыссөзі.
- •28. Қазақстаннның прокурорлары мен адвокаттардың соттағы сөздері п.И.Кудрявцев, и.В.Кацай, у.С.Сеиітов, е.Г.Пономаренко,
- •29. Сот ісін жүргізу қағидасының қазіргі сот жарыссөзі талабымен
- •30. Американың оқу жүйесіндегі шешендік /риторика/.
- •31. Американың сот шешендері- т.Джеферсон, п.Генри, р.Ингерсол.
- •32. Американың анттық соты мен соттағы жарыссөз. Сот жарыссөзінің тәртібі.
- •33. Соттағы жарыссөздің адам тәртібінің моделі ретінде теориясы.
- •34. Қәзіргі замандағы сот жарыссөзі - ұғым мен түрлері, жалпы түсіні Сот жарыссөзінің мағынасы.
- •35. Сот жарыссөзінің композиция-логикалық құрылымы.
- •36. Сот жарыссөзіндегі кіріспе, негізгі бөлімі мен аяқтамасы. Осы
- •37. Айыптау сөз - ерекшелігі мен құрылымы, оның мазмұны мен
- •38. Айыптаудың мәнісі, оның заңдылық тұжырымы мен құқықтық
- •39. Айыптау сөздің композициялық құрылымы.
- •40. Қорғау сөз - құқрылымының жалпы ерекшеліктері. Жалпы ұғым.
- •41. Қорғау сөздегі дәлелдеу шектері.
- •42. Қорғау сөздің негізгі процессуалдық мазмұны мен оның жалпы
- •43. Жарыссөздің риторикалық мүсіндері, олардың түрлерін бөлу, сөздер мен тұжырымдар түрлері. Оларды заңгердің тәжірибесінде дұрыс пайдалану.
- •44. Жарыссөздің тілдік түрлерін даярлау. Құжаттарды дайындау.
- •45.Қосымша дәлелдемелер
- •47.Сот жарыссөзіндегі тіл құралдары, онда тіл байлықтың стилистикасын пайдалану.
- •48. Сот жарыссөзінде тілді дұрыс және заңды пайдалану.
- •49. Қәзіргі замандағы сот жарыссөзінің лингво-герменетивтік мазмұны.
- •50. Сот жарыссөзі тілдің тарихи және мәдени кереметі ретінде.
- •51. Философиялық және құқықтық герменивитиканың қарым-қатынасы,
25. Адвокат-құқыққорғаушылар - р.А.Руденко, я.С.Киселев,
В.Л.Россельстердің соттағы сөздері.
Қылмыстық iстiң түйiнiн шешуде сотқа қосалқы көмек беретiн, мемлекет атынан айыптаушы мiндетiн атқаратын прокурордың сөзiнiң қылмыстық сот жүргiзу iсiнде алар маңызы ерекше. Орыс заңгерi Р. А. Руденко сотта мемлекеттiк айыптаудың қылмысқа қарсы күресте қоғамдық пiкiрдi қалыптастырудағы орнын айрықша бөлiп айтқан едi1.
Айыптаушылық сөздiң мазмұны белгiлi бiр iс бойынша сөйлейтiн прокурордың азаматтық позициясымен, төрелiк айтар сөздiң мәнiмен өрнектеледi. Қазiрде халық арасында прокурор сөзiн алдағы сот шығарар үкiмнiң әуелгi негiзгi жобасы санайтын жаңсақ пiкiр етек алған. Ендеше бұдан қорғаушы сөзi де алдын ала белгiленген үкiм жобасының негiзiнен шығады деген ұғым туындауы да мүмкiн. Осы екi жобаның қисынға келер бiрiн ғана соттың таңдауы керек деген жорамал айтады. Бұл тiптi де олай емес. Соттағы төрелiк айтар сөзде үкiм шығару үшiн қарастырылар барлық мәселе тiлге тиек болады. Прокурор болашақ үкiм жобасын емес, қылмыстық iске деген өзiнiң ой-шешiмiн ғана айтады. Шынтуайтында заң бойынша прокурор былай тұрсын соттың да сот процесiндегi жарыссөзден кейiн кеңесу бөлмесiнде болмаса, алдын ала үкiм шығаруға құқысы жоқ.
26. 70-80 жылдардағы заңгерлердің соттағы жарыссөзіне сипаттама
Сот жарыссөздерi және оның ретi 1. Iске қатысушы адамдар мен өкiлдердiң сөздерiнен тұрады. 2. Алдымен талап қоюшы және оның өкiлi, ал содан соң — жауапкер мен оның өкiлi сөз сөйлейдi. Басталып кеткен процесте даудың нысанасы бойынша дербес талаптар қойған үшiншi тұлға мен оның өкiлi тараптар мен олардың өкiлдерiнен кейiн сөз сөйлейдi. Даудың нысанасы бойынша өз бетiнше талаптар қоймаған үшiншi тұлға iске өзi қатысатын жақтағы жауапкерден кейiн сөз сөйлейдi. 3. Прокурор, мемлекеттiк органдардың және жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының, ұйымдардың өкiлдерi және басқа адамдардың құқықтарын, бостандықтаны және заңмен қорғалатын мүдделерiн қорғау үшiн сотқа жүгiнетiн азаматтар сот жарыссөздерiнде соңынан сөз сөйлейдi»1.
Басқаша айтқанда, қылмыстық, азаматтық, арнайы сот iсiнде сөйлеу құқығы заң бойынша оған тiкелей қатысушыларға ғана, заңда көрсетiлген рет бойынша берiлген. Соттағы төрелiк айтар тiлмарлық соттың бiрiншi, екiншi сатысына қатысты, ол белгiлi бiр аудиторияға: сотқа, ондағы басқа да қатысушыларға бағыштала айтылады. Соттағы сөйлеу көпшiлiкке арналғандықтан ол сөйлеудiң монологты түрiне жатады.
27. В.И.Царев, д.П.Ватман с.Л. Ария, и.М.Ксешинскийлердің соттагы жарыссөзі.
Сөзiмiздi жүйелеп айтсақ, олардың жарыссөзге шығып сөйлеуi сот тергеуiнен кейiн басталады. Жарыссөз кезiнде прокурор мен адвокат айыптаушы, қорғаушы тұрғысынан сот тергеуiнiң қорытындысын шығарады. Сот барысында iстiң мән-жайлары қарастырылғаннан кейiн, өз дәйектемелерiн келтiрiп, сот мәжiлiсiнде зерттелген iс материалдарын тереңiрек, кеңiнен түсiнуге ұйытқы болады. Осылайша екi жақтың пiкiр-таластары ақиқатты ашуға, заңды тұрғыда әдiл үкiм шығаруға негiз бередi.
¤з сөйлеуiнде айыптаушы мен қорғаушы болған қылмысты жан-жақты тексерiп, оның қоғамға қаншалықты қауiптiлiгiн анықтап, күнәкерге тиiстi бағасын айтуы тиiс. Сайып келгенде, мұның сотталушыға да, сот залындағы қатысып отырған халыққа да тәрбиелiк мәнiнiң әсерiн жоққа шығаруға болмайды. Азаматтарға қылмыстық әрекеттiң салдарын түсiнiп, дұрыс қорытынды шығаруға түрткi болады. Ендеше соттағы сөз сөйлеудiң үлкен тәрбиелiк, ғибраттық тәлiмi бары сөзсiз демекпiз.
Сотта сөйлеудiң маңызы мұнымен ғана шектелмесi анық. Қылмыстық iстi қарау барысында айыпталушы мен қорғаушы оның сипаты мен орындалу амал-тәсiлiне, мақсаты мен ниетiне терең талдау жасап, жасалған қылмыстың сурет-сүлбесiн, яғни болған жағдайды, оқиғаны толық қайта қалпына келтiредi. Олардың жасалған жеке бөлiктерiне тиiстi баға берiп, көпшiлiк алдына сарапқа салуы сотқа қатысушы тұлғалардың талқыланып отырған iстiң мазмұнын терең түсiнуге, көңiл зердесiнен өткiзуге түрткі болып, шығарылған үкiмнiң қаншалықты әдiлдiгiне көз жеткiзуiне мүмкiндiк алады.