1.Салықтардың экономикалық мәні және мазмұны

Салықтар – мемлекет белгiлеген бiржақты тәртiппен заң жүзiнде, белгiлi бiр мөлшерде жүргiзілетiн, мерзімде және көлемде, қайтарымсыз және өтеусiз сипатта бюджетке төленетiн мiндеттi ақшалай төлемдер. Экон категория ретінде салықтар деп-шаруашылық жүргізуші субъектілер мен азаматтар табысының бір бөлігін мемл.ң үлесіне жинақтап шоғырландыру барысында туынд.н эк қатынас.ң жиынтығы.Салықтардың экономикалық мәні мынада:1.салықтар шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының қалыптасуындағы қаржылық қатынастардың бір бөлігін көрсетеді;2.шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халық табысының белгілі бір мөлшерін мемлекет үлесіне жинақтап жиынтықтаудың қаржылық қатынастарын көрсетеді. Салықтардың эконом. ролі -Салықтар мемлекет қаржысының тұрақты қайнар көзі.Мемлекет салықтарды экономиканы дамыту,тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетік ретінде пайдаланады.Салықтардың экономикалық маңызы олардың атқаратын қызметіне тікелей қатысты. Салықтар мем/ң құрылуымен бірге пайда болды ж/е мем/ң өмір сүруі мен дамуының негізгі қаржылық көзі б.т. Мем/т құрылым/ң өзгеруі, өркендеуі қашан да болса оның салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен бірге қалыптасады. Мем/к бюджеттің кіріс көзін құрайтын негізгі қаржылық көздер – салықтар. Фискалдық-мемлекеттік бюджетті толтыру үшін кәсіпорындар мен азаматтардың ақшалай табысының бір бөлігін эквивалентсіз, мәжбүрлеп алу негізінде толтыру. Бақылау-салық механизмінің тиімділігі бағаланады, қаржы ресурстарының қозғалысын бақылау қамтамасыз етіледі, салық жүйесі мен бюджеттік саясатқа өзгерістер енгізу қажеттілігі анықталады. Салық/қ бақа\ылауды тиімді жүргізу арқ. салық/қ тәртіпті қатаң сақтау, салық төлеуші/ң заңға сәйкес төлей/н салық/ы мен алымдарын толық ж/е уақытылы бюджетке төлеп отыруы қам/з етіледі. Реттеушілік – салық түсімінің толықтылығын қамт ету мақс. жүз асыр. Реттеушілік қызметі- салық механизмі арқылы іске асырылады. Оның ішіндегі негізгі тетіктер салық ставкалары мен салық жеңілдіктері. Салықтық реттеу тетіктері тиімді қызмет атқару үшін олардың басқа да эконом/қ тетік/н тығыз бай/та болу к/к. Салық/қ реттеудің тетіктері тек қана өндірістің дамуын реттеп қана қоймай, с.қ ақша мен баға саясаты , шетелдік инвесторларды ынталандыру, шағын ж/е кіші кәсіпкерлікті дамыту жұмыс/н ж.а қажет. әрине салықтық реттеудің

2. Салықтардың сыныпталу ерекшеліктері.

1.Салық салу обьектісі б/ша:

• Тікелей с-р- с. төлеушінің кіріс мен мүлкінен тікелей төленетін салықтар. Нақты с-с. төлеушілердің мүлкінің кейбір түрлеріне салынады. Жеке тура с.-жеке ж/е заңды тұлғалардың табыстары мен мүлкіне салынатын с.

• Жанама с-бағаға ж/е тарифке үстеме түрінде белгіленген салық.

2.Салықты алатын ж/е оған билік жасайтын орынға қарай: орталық, жергілікті

3.Пайдалану тәртібі б/ша: Жалпы салықтар- тиісті деңгейлердегі бюджеттерде шоғырландырылады ж/е жалпымемлекеттік қажеттіліктерді қаржыландыруға бағытталады. Арнаулы салықтар-қатаң белгілі бір салымдары болады.

4.Экономикалық белгілері б/ша: Табысқа салынатын салық -төлеушінің салық салынатын кез-келген обьектіден алған табыстарынан алынады. Тұтынуға салынатын салық-тауарлар мен қызметтерді тұтыну кезінде төленетін шығындарға салынатын салық.

5.Салық көзі б/ша: еңбек табысы, кәсіпкерлік табыс, капитал, табыс, мүлік.

6.Салық субьектілері б/ша: жеке ж/е заңды тұлғалар.

7.Салық салу бірлігі б/ша: ақша бірлігі, тауар бірлігі және басқадай.

8.Салық мөлшерлемесі б/ша: пайыздық мөлшерлеме, тұрақты мөлшерлеме.

9.Салық алу әдістері б/ша: бағалар жүйесі арқылы, тікелей табыс арқылы.