2.5.3 Эквадор

Эквадордың территориясы физико – географиялық болып екі облысқа бөлінеді: Анд биік тауымен және Андқа дейінгі жазықтық. Мұнайгазды кенорындар ( 50 ден астам ) екі мұнайгазды бассейнге байланысты.

1. Гуаякиль - Прогрессо (348,349,350- суреттер)

2. Жоғарғы Амазонка(350-355-суреттер)

Мұнайгаздылығы борлы, палеоцен, эоцан және миоцен шөгіндінділерінде. Ірі кенорындары Амистед. Ол 1970 – жылы ашылған. Мұнайлың шоғыры 3055 – 3130 м тереңдікте орналасқан.

Эквадорда табиғи мұнайгаз Санта-Элена елшілінде испандықтардың елді колонизациялау кезінен бастап көріне бастады. Мұнай 7м тереңдіктегі құдықтан алынды. Кен орындарды іздеу 1895 жылы басталды, бірақ өндірістік кеніш 1917 жылы ғана анықталды.Тынық мұхиты жағалауы шегінде 3 шөгіндә бассейн (солтүстіктен оңтүстікке қарай) айқындалады: Барбон, Дауле, Прогресо. Өнеркәсіптік мұнайлылық Прогресо бассейнінде орнатылған. Эквадорда 8 кенорын белгілі. 1964 жылы эксплатуационды бұрғылау тек екі жерде - Анкон және Санта- Паулада жүргізілді.

348- сурет. Эквадордың мұнайлы кенорындары.

2.5.4 Перу

Б ұл елдің жер бедері әртүрлі болып келеді. Егер батыс бөлігі бір жерде төбелі, бір жерде жазық болып келсе, ал шығыс жағы Анд қатпарларынан тұрады. Оңтүстік мұнайгазды бөлігі Гуаякиль – Прогрессо кайнозой және мезозой шөгінділерінен құралған. Мұнайгазды жынысы - эоцендік және миоцендік құмтастар (349,350,351- суреттер).

349- сурет. Перу аумағындағы Гуаякуль – Прогрессо мұнайгаздылы бассейніндегі басымды мұнайлы кенорындарының орналасу сұлбасы.

3 50- сурет. Перу аумағындағы жоғарғы Амазонка мұнайгаздылы бассейніндегі мұнайлы жіне газды кенорындарының сұлбасы.

351- сурет. Перу аумағындағы Укаям мұнайгаздылы бассейнннің мұнайлы және газдылы кенорындарының сұлбасы.

а-мұнайлы; б-газдылы.

352-сурет. Жоғарғы Амазон провинциясының Ориенте мұнайгаздылы облысының геологиялық қимасы. Буйо бойынша, 1971[ ]

353-сурет. Сан – Хорхе мұнай газдылы бассейніндегі мұнайлы және газдылы кенорындарының орналасу сұлбасы.

а -бассейн шекарасы; б-мұнайлы және газдылы кенорын.

354- сурет. Нэукен мұнайгаздылы бассейніндегі мұнайлы және газды кенорындарының сұлбасы.

а- бассейн шекарасы; б-мұнайлы және газды кенорындар

355- сурет. Мэндос мұнайгаздылы бассейніндегі мұнайлы кенорынның орналасу сұлбасы.

а -бассейн шекарасы; б-антиклинальдар; в-мұнайлы кенорындар.

356- сурет. Аргентина аумағындағы орталық Анды алды мұнайгаздылы бассейндегі мұнайлы және газды кенорындарының орналасу жүйесі.а-бассейн шегарасы;б-мұнайлы және газдылы кенорындары.

Мұнай және газ кенорындары 3 облысқа жіктеледі: Прибрежной ойпаты бассейні, Андийалды ойысы (Монтаны) және Капакабаны (400 сурет). Басты кенорын Прибрежной ойпатында, Перу жағалауының солтүстік бөлігінде, Чира өзенінен солтүстігіндегі Эквадор-шекарасына дейін орналасқан. Прибрежной ойпаты 19-32км енді төрттін аллювиондармен жабылған бор және төрттін түзілімдерден түзілген. Шығысында палеозой кристалды тақтатастар мен кварциттен жиналған Амотапе тау құрылымы мен шектелген, батысында Тынық мұхит су астына еніп жатыр. Оның шегінде 20-дан аса мұнай және кенорын анықталды, көр бөлігі Пунта Лобитос және Ла-Бреа Паринас мұнай газды аудандар шегінде кездеседі.

Маңыздылығы бойынша 2-ші мұнайгазды облыс орын алып жатыр. Ол жоғарғы палеозой, мезозой және кайнозой түзілімдерімен орындалған. Анд алды-тауалды ойысымен ұйымдастырылған. Батысында Анд алды иілімін Андылық Кордильер шектейді, шығысында Бразилия қалқаны, шегінде соңғы жылдары шамамен 10 мұнай-газ кенорны табылды, Укаяли және Урумбамба өзендері бассейндерінде топтастырылған.

357- сурет. Перудағы мұнай және газ кенорындары мен барлау алаңдарының орналасу картасы.

3-ші облыс Капакабан тау аралық ойпаңына ұштастырылған (Боливие мен шекаралас Титикака көлінің аймағы).

Перу жағалауының солтүстік бөлігінде мұнай кеніштерін өндіру инк империясы кезінде (1532 ж дейін) басталған. Алайда Зорритос алаңында шоғырланған алғашқы скважина 1864ж бұрғыланды. Сол кезден бастап Ла-Бреа Паринас және Лобитос алаңдарында Перудің Прибрежной ойпатында 4600 ұңғы бұрғыланды.

1940ж дейін басты мұнай игеру обылысы солтүстік-батыс жағалау болды. Бұл жерде Ла-Бреа, Зорритос, Лобгетос, Элалто және басқа едәуір кенорындар ашылды. Мұнай-газ жаралудың басты массасы бор шөгінділермен байланысты. Кайнозой және одан да жас түзілімдерінде мұнай жаралу байқалмайды.

Анд алды тауалды иілімінде жүргізілген геологиялық барлау жұмыстары ең алғаш оң нәтижелерді тек 1937ж ғана берді. Сол кезде Укаялы өзені бассейнінде алғаш Перу аймағының шығысында Гансо-Асуль мұнай кенорны (Агуа-Калиенте) ашылды. Келесі жылдары фототүсіруді ауқымды пайдалану, сейсмикалық және магнитометрмен жұмыстар нәтижесінде бұл аймақта жаңа мұнай кең орындары ашылды, мысалы Моквиа, Контамана, Икитос, Магуйя және басқа, 1959ж Анд алды иілімінде алғаш газ кенорны Агуайтияда ашылды.

Капакабан бассейінде геологиялық барлау жұмыстары 1900жылдан бастап жүргізіле бастады. Алғаш мұнайдың 1905-1906ж жасалды: Титикака көлінің аймағында кішігірім мұнай, әлемдегі жалғыз биік таулы Пирин кенорны табылды. Титикака бассейінде және онымен шекаралас аймақта жүргізілген геологиялық іздеу және барлау жұмыстары ұзақ уақыт бойы оң нәтиже бермеді. Тек соңғы жылдары Каранда ауданының Капакабан облысының солтүстік-шығысында тағы бір мұнай кенорны ашылды. Бұл жерді өнімді каджонес құмтастары байқалды.

358- сурет. Ла- Бреа Паринас мұнайгаздылы алаңның және ұқсас аудандардың негізгі құрылымдық элементтерінің тектоникалық сұлбасы.

1. ойыс, 2- таулы аймақ, 3- көтерілім белдемі.

Кенорындар құрылымдық формасы және кеніштер типтері

Жеке тектоникалық блоктармен байланысты кенорындары едәуір кең тараған (30 кесте).

Кесте 30.

Перудің кенорындарының құрылымдық пішіні мен мұнай және газ шоғырларының түрлері

Кенорындардың құрылымдық пішіндері	Шоғырлардың түрлері	Кенорындары
Тектоникалық блоктар	Тектоникалық экрандалған	Сантос, Майл- Сикс, Негритос, Паринас және т.б.
	Қабатты тектоникалық және стратиграфиялық экрандалған	Рио- Браво, Майл- Сикс, Вердан, Ламитос және т.б.
Моноклиналь	Қабатты тектоникалық экрандалған	Зорритос, Лос- Органос
Тұзды күмбездер (диапирлер)	Қабатты дөмбек, тектоникалық экрандалған	Гансо Асуль және т.б.
Лықсымамен бөлінген брахиантиклинальдар	Қабатты дөмбек, тектоникалық экрандалған	Моквиа, Агуайтиа және т.б.

Ла-Бреа Паринос мұнай газды ауданының шегінде осындай типті кенорын Ла-Бреа, Паринос, Негритос және басқалары болып табылады. Бұл кенорын жеке тектоникалық көтерілімдерге ұштастырылған. Өнімді гаризонттар эоцен жыныстарымен байланысты және 150ден 1500м тереңдікте шоғырланады.

Пунто-Лобитос мұнайлы ауданының шегінде едәуір сипатты болып Лобитос, Элалто, Рестин, Кабо-Бланко, Нью-Шеллоу және басқа кенорын табылды. Олар сонымен қатар лықсыма құрылымына ие және жеке тектоникалық блоктарға ұштастырылған. Өнімді горизонт эоцен жыныстарында болып келеді және 450ден 2000м дейін тереңдікте шөлді.

Моноклинолдармен байланысты кенорындар жергілікті дамуға ие болып келеді. Оларға Перу жағалауының солтүстік бөлігіндегі Зорритос, Лос-Органос және басқа кенорын жатады. Өнімді горизонттар 90-450м дейінгі тереңдікте орналасқан және зорритос свитасының миоценді құмтастарымен Лос-Органос свитасының төменгі миоцен құмтастарымен байланысты (359-сурет).

359-сурет. Ла-Бреа Паринас кенорнының жазықтық қимасы.

Едәуір кең таралған мұнай дәне газ жиналымдарының типтері қалыптасты, тектоникалық және стратиграфиялық экрандалғыш кеніштер болып табылады. Мысалы Рио-Браво, Майл-Сикс, Вердан, Ломитос және т.б кенорындағы мұнай жиналымдары.

Едәуір аз таралған қабатты, тектоникалық экрандалған және барлық жағынан литологиялық шектелген кеніштері сирек кездеседі. Олар балконес бар құлпытастары мен мұнайгазды Пунта ауданының кенорны белгілі.

Едәуір мұнай және газ ірі жиналымдары Паринос, Ла-Бреа және Негритос кенорнының эоценді түзілімдерінде кездеседі. Паринос құмтастарындағы мұнай және газ жиналымдарының сипатты ерекшіліктері көпшілігін кеуекасты кеніштерінде қабатты сулардың жоқтығы. Соған мұнай немесе газ ылғалды құмдарда кездеседі. Қабатты сулар жеке көтерілімдердің едәуір көтеріңкі блоктарын қанықтырады. Сол кезде мұнай жиналымдары гипсометрмалық төмендеу белгілерінде орналасады (360-сурет).

360- сурет. Паринас құмтастарындағы мұнай шоғырларының орналасу сұлбасы.

А- көтерілім, б- мұнай шоғырлары; 1- Малагас, 2- Чиво, 3- Сурес, 4- Бонанза, 5- Бранко, 6- Хонда, 7- Пуэрто- Рико.

Пунта-Паринас ауданының көп кеніштері үшін «эмульслонды зона» сипатты ерекшілік болып табылады. Оның қалыңдығы кейде 90м-ге жетеді. Бұл зона таза мұнай және қабатты судың тежегіш мұнайы қабатының арасындағы кенішінде орналасады.

Перудағы Прибрежной ойпаты кенорны туралы кейбір мәліметтер 264 кестеде келтірілген. Кенорындар көр жағдайда орта өлшемді және жоғары сапалы мұнайға ие болып келеді.

Кенорындарының құрылымдық ормалары және кеніштер типтері.

Жеке кенорындардың сипаттамасы

Иілімді мұнай және газ жиналуы 2 құрылымдық формамен байланысты. Біріншісі диапирлі құрылыммен ұштастырылған кенорындар, екіншісіне ассиметриалы тектоникалық бұзылған брахиантиклинольдар.

Бірінші типтің саласына Гансо-Асуль кенорнын келтіруге болады. Ол Анолды иілімінде орналасқан өлшемі бойынша кішігірім тұзды күмбезге ұштастырылған. Күмбез бор және койнозой түзілімдерімен жиналған. Қатпар өзегінде триос жасты тұзды жыныстары шөккен. 280-335м тереңдікте шөгетін агуа-калиенте свитасының төменгі бор құмтастары өнімді болып табылады: кристалды іргетастар 1600м тереңдікте ашылған. Мұнай кеніштері дөңесті қабатты, тектоникалық бұзылған, экрандалғанда болуы мүмкін. Мұнда жоғары сапалы мұнай, мұнай тығыздығы 0,811кг/м3, күкірт мөлшері 0,1% дейін.

Екінші құрылымдық типтің мысалы Моквиа және Агуйтиа кенорындары болып табылады.

Моквиа кенорындары ірі ассиметриалы брахионның орталық бөлігінде орналасқан, ұзынша тектоникалық жорылыммен күрделенген, 592-660м тереңдікте шөккен жоғарғы бор «қантты» құмтастар өнімді болып келеді. Кеніштер күмбез қабатты,тектоникалық экрандалған. Мұнайы жоғары сапалы,тығыздығы 837кг/м3.

Агуайынша кенорны газ және 40кг дейінгі ұзындықты ірі жерқоймалының ассиметриялы брахиантиклинальдармен байланысты. Қатпардың шығыс қанаты ұзына бойы жарылымдармен күрделенген 2500м тереңдікте шөккен төменгі бор құмтастары өнімді болып келеді.