14.Есептік цикл және қаржы есептілікті дайындау

Есеп процедурасы дегеніміз каржылык есеп беру мен баскарушы мәліметтерді күру үшін есеп мәліметтерін тіркеу, жинактау және өңдеу кезінде бухгалтерлік іс-әрекеттердің, сакталынатын белгілі бір реті.Есептің келесі типтерін ажыраталы: кіріс балансы. журнал. бас кітап. айналым-сальдо ведомості мен корытынды баланс.Кіріс баланс процедурасы бір реттік болып саналады. әрі мекеме құрылғанда жасалады. Ал калған нроцедуралар есеп беру кезеңдерінде пайталанып отырады. Кіріс балансы үздіксіздік принципіне сәйкес тіркемелі кұжат Ж арғы бойынша кұралуы тиіс. Бухгалтсрлік есепті жүргізгенде бастаү уакыты жарғылы тіркеу уакытымен сәйкес болуы керек. Шаруашылык іс-эрекет талдануыньщ финанстык есеп беру мен шоттарды жабуға дейінті кезендегі есен үрдісі сатыларыныц реттілігі есеп циклі деп аталады.

Мекемеде бухгалтерлік есепті жүргізу циклія бірнеше сатыға бөлуге болады:!) біріншілік бакылау 2) кұжаттык бейнелеу 3) шаруашылык іс-әрекет фактілерінің агымдағы топталуы 4) піаруашылык іс-эрекет фактілерін корытынды жинактау 5) каржылык есептілікті талдау.

Біріншілік бакылау сатысында шаруашылык іс-әрекеттің орындалған фактілері талданып, жеке шаруашылык операцияларға бөлінелі. Шаруашылык операцияның орындалу уакыты, мазмүны, кұнды өлшемі белгілі болса, ол бухгалтерлік есепке алынады.Операцияны кұжаттык бейнелеу сатысында - барлык жасалған каржы-зык-шаруашылык операциялар мен олардың иэтижелері туралы күжаттар кұрастырылады (квитанциялар, шоттар, т.б.) . Біріншілік кұжаттар тексерілін,тіркеледі.Шаруаылық лык іс-эрекет фактілерінің ағымдағы топталу сатысында бірін-шілік кұжаттардагы акпарат бухгалтерлік есептің шот жүйесіне сэйкес бей-неленін, операцияның екі жакты жазба әдісімен бухғалтерлік жазба аныкта-лыц, таңдалынған бухгалтерлік есеп формасына карай есеп кұжаттарына толтырылады.Шаруалык іс-әрекет фактілерінің жинактау сатысында (корытыиды) ағьшдағы бухгалтерлік есеп нстізінле әр бір есеп беру соңында уакытша шоттар жабылып, тұракты шоттар бойынша калдыктары аныкталып, каржылык есеп беру кұрастырылады. Қаржылык есеп беру - белғілі бір уакыт аралығында мекеменің каржылык-шаруашылык іс-эрексті. мүліктік каржылық жағдайының корсеткіштерінің жүйесі.Мскеме іс-эрекетінің талдау сатысында бухгалтерлік есеп пен каржылык есеп беру негізінде каржылык козффиииенттер есептеліп негізгі корсеткіштер талданады.

15.Бухгалтерлік құжаттар туралы түсінік.

Біріншілік құжаттарды бухгалтерлік есепте құру, қабылдау және бейнелеу реті құжаттар мен құжаттар айналымы туралы ережелерге сай сақталады. Бухгалтерлік құжаттарға біріншілік құжаттар, бухгалтерлік есеп регистрлары, қаржылық есеп беру мен есептік саясат кіреді.Құжаттау - бухгалтерлік есептің негізі болып табылады, ол субъектпен жүргізілетін барлық шаруашылық операцияларды бухгалтерлік ақтайтын құжаттарға үздіксіз бейнелеуге негізделеді.Бухгалтерлік құжат- шаруашылық операцияның орындалғамы немесе орындауға құқығы туралы жазбаша қуәлік болып танылады.Бухгалтерлік құжаттарға біріншілік құжаттар, есептік регистрлар. қаржылық есеп беру мен есептік саясат жатады. Шаруашылық, операпияларды біріншілік құжаттарды тіркеу есептік жұмыстың бірінші сатысы болып саналады. Бухгалтерлік біріншілік құжатта тіркелген шаруашылық операция бухгалтерлік есеп жүйесінде бейнеленуі мүмкін емес. Бухгалтерлік есептің принциптерінің бірі - құжаттау.Бухгалтерлік есепті жүргізуде белгілі бір талаптар қойылады, олардың негізгілеріне құжаттылық, ықшамдылық, жазудың анықтығы, жазуларды өзара бақылау кіреді. Бухгалтерлік құжаттарда текст пен сандар қойылған қол анық болуы тиіс.Есептілік қүжаттар арнайы бекітілген бланктерге толтырылады. Құжаттардағы реквизиттердің толықтығы оған заңды қүш беріп, шаруашылық операцияның орындалғаны туралы мәлімет беретіндіктен - есептік принцинтердің бірі болып табылады. Реквизиттер міндетті және қосымша болып бөлінеді. Біріншілік құжаттардағы бос жолдар міндетті түрде бекітілуі тиіс.Міндетті реквизиттер бухгалтсрлік құжаттарға Заңды қүш береді. Оларға мыналар жатады:1. құжат атауы,2. толтыру датасы.3. мекеме аты немесе жеке кәсіпкердің аты- жөні,4. операцияның мазмұны,5. операцияның өлшем бірліктері.6. операцияның орындалуы мен шартын дұрыс жасауға міндетті азаматтардың аты- жөндері, лауазымдары мен қолдары,7. салық төлеушінің регистрациялық номері,8. аталған адамдардың жеке қолдары.Қосымша реквизиттер шаруашылық операциялар ерекшеліктері мен құжатар тағайындауларына байланысты болады. Операция сипаты, нормативтік акт талаптары, бухгалтерлік есеп бойынша әдістемелік нұсқаулар мен ақпаратты өңдеу технологияларына байланысты, біріншілік құжаттарға қосымша реквизиттер енгізілуі мүмкін: қүжат нөмері, мекеме шоттары, шаруашылық операцияны жүргізу үшін негіздер Біріншілік құжат - қағаз не элеқтронды тасымалдаушы түріндегі операцияның орындалғаны және оның орындалуына құқығы туралы құжаттық куәлік, оның негізінде бухгалтерлік есеп жүргізіледі.Біріншілік есеп - шаруашылық операцияға қатысқан еңбек және қаржы ресурстары, материалдық құндылықтар санын тіркеу және өлшеудің ұйымдасгырылған жүйесі. Құжаттарды есептік өңдеу - баға беру мен топтаудан тұрады. Есептік өндеуден соң, қүжаттағы мәліметтер бухгалтерлік есеп жүйесінде жазылады.Біріншілік құжаттардағы ақпарат жиналып, бухгалтерлік есеп регистрлерінде жүйеленеді, регистр формасы арнайы уәкіл етілген органмен немесе КР Заңына сәйкес КР Ұлттық банкімен бекітіледі. Бухгалтерлік есеп регистрларының мәліметгері топталған турде қаржылық есеп беруге ауыстырылады.Құжаттардың жіктелуі:Есептік үрдістс құжаттарды дұрыс қолдану үшін оларды келесі негізгі белгілері бойынша топтайды: тағайындалуы, құрастыру орны,операция мазмұнының көлемі.Тағайындалуы бойынша, құжаттар ұйымдастырушы, тағайындаушы, ақтаушы, бухгалтерлік бейнелеу және аралас болып болінеді. Ұйымдастырушы, бөліп таратушылық құжаттарға бұйрық, тапсырыс операцияның орындалуы туралы көрсетулер, сенім хаттар және т.б. жатады. Бұл құжаттардағы ақпарат есепте операцияны бейнелеу үшін негіз бола алмайды. Ақтаушылық (орындаушы, атқарушы) құжаттарда орындалған операцияларды тіркейді, олар операция жасалу кезінде құрастырылып есептік тіркеудің 1-сатысы болып табылады. Бухгалтерлік бейнелеу құжаттары есептік жазуларды дайындау үшін бухгалтерия аппаратымен құрастырылатын анықтама қағаздар, есептер. Аралас түрі - аталған құжаттардың белгілерінен тұрады. Мысалы, кіріс қассалық ордері.Құрастыру орны бойынша құжаттар ішкі және сыртқы болып белінеді.Ішкі қүжаттар - мекеме ішінде болған операцияларды бейнелеу үшін құрастырылады. Оған материалдардың ішкі қозгалысы туралы құжат, айлық есеп беру туралы есеп-төлемдік ведомосттар жатады. Сыртқы документтерді басқа мекемелерден жолдайды. оларға: счет-фактура, тауар-көліктік құжат, сенімхат, төлем тапсырысы жатады. Бейнелеу әдісіне қарай құжаттар біріншілік және құрама болып белінеді.