26. Ұзақ мерзiмдi активтердің аудиті

ҰМА-ді ауд-қ тексеру бағдарламасы және ақпарат көздерін келесідей қарастыруға болады: 1. Берілген баланс көрсеткіштерінің Бас кітапқа сәйкестігін тексеру: Баланс, Бас кітап, №11, №12 журнал-ордерлер;

2. Синтетикалық және аналитикалық есепті жүргізуді тексеру: 2710, 2410, 2730, 2210, 2310, 2420 шоттары, нег.құралдар есебінің кітабы, ОС-1, ОС-2, ОС-3, ОС-4;

3. Нег.құралдарды ж/е МЕА-ді түгендеу, оларды классификациялаудың дұрыстығын тексеру: фирамада ұдайы жұмыс атқаратын комиссия т-лы жарлықтар, материалды жауапкершілік т-лы есеп беретін адаммен келісімшарт, «НҚ-ды түгендеу тізімдемесі» ТІЗ-1, «МЕА-ді түгендеу тізімдемесі» ТІЗ-2, «НҚ-ды түгендеу нәт-нің салыстырмалы ведомосы»;

4. ҰМА-дің түсуі бойынша операциялар есебінің ж/е ҰМА-дің тозуын ж/е шығысталуын көрсететін есептердің дұрыстығын тексеру: №11, №12 журнал ордердері, келесі операциялар б-ша шоттардың дұрыстығын тексеру: Кірістеу кезінде Дт 2710-2730 Кт 3310, Дт 1420 Кт 3310, Дт 2410 Кт 3310, Дт 1420 Кт 3310, Дт 2930 Кт 2410; Есептелген тозу Дт 8410, 8110, 7210 Кт 2420, Дт 7210 Кт 2740; ҰМА-дің шығуы Дт 7410 Кт 2410, Дт 7410 Кт 2710, Дт 7410 Кт 2790, Дт 1210 Кт 6210, Дт 1210 Кт 3130.

Аудиторлық тексеру кезінде келесі құжаттарды тексеру жүргізіледі: Есеп саясаты, Бас кітап, бухгалтерлік есеп тіркемелері, НҚ-ды қабылдау-жіберу актісі, Қайта құрылған, жаңғыртылған ж/е жөнделген объектілерді қабылдау-жіберу актісі, НҚ-ды есептен шығару актілері, НҚ есебінің түгендеу карточкасы, НҚ қозғалысының есеп карточкасы, НҚ-ды түгендеу тізімдемесі, құрал-жабдықтардың анықталған ақауы актісі, МЕА-ді түгендеу тізімдемесі, МЕА-ді қабылдау-жіберу актісі, МЕА-дің есеп карточкасы ж/е т.б.

НҚ есебінің аудитінің мақсаты – НҚ-дың сақталу орындары б-ша ішкі ж/е сыртқы қозғалыстарына, құнына, пайдалы қызмет ету мерзімдеріне енгізілген өзгерістердің дер кезінде б.е-те дұрыс көрсетілгендігін ж/е олардың қорытынды есептегі мәліметтермен сәйкестігін тексеру б.т. аудитор НҚ-ды сақтауды қ-сыз етуге б-ты атқарылған іс-шараларды да тексеруге міндетті. Ол үшін: шаруаш.басшылығының бұйрығымен НҚ-дың сақталуына жауап беретін материалды жауапкершілігі бар тұлғаның тағайындалғанын, олармен жазбаша шарт жазалғандығын, НҚ-ға түгендеу жүргізетін тұрақты комиссияның құрылғандығын, жылдық қорытынды қарж.есептілік жасаудың алдында түгендеу жүргізілгендігін, түгендеу қорытындыларының дұрыс құжатталғандығын ж/е қарау мерзімдерінің сақталғандығын, НҚ-дың кем шығуы, бүлінуі, жоғалу фактілері орын алғанда кінәлі тұлғаларға әкімшілік шаралардың қолданғандығын анықтауға міндетті.

МЕА-ге ауд.тексеру кезінде оларға тән ерекшеліктерін білудің маңызы зор. МЕА шар.қызметте алатын орны мен қызметіне қарай, олардың табиғи мағынасының болмағанына қарамастан, оларды ұзақ уақыт пайдалану барысында табыс әкелетін активтер. Аудитор МЕА-дің сипаттамаларына, ерекшеліктеріне қарай, талаптарға сай анықталып, , кіріске алынғандығын тексеруді, МЕА-дің шаруашылықтың б.е балансындағы көрсеткіштеріне, бас кітаптағы ж/е басқа да есеп регистрларындағы, машина жазбаларындағы, МЕА-дің синтетикалық шоттарындағы қалдықтардың жиынтығының сәйкестігін салыстырудан бастайды. Жаңалық ашу құқығын, пайдалы үлгілерді, өнеркәсіп үлгілерін сатып алу патенттік ведомосте тіркеліп, лицензиялық келісімшартта расталуы тиіс.