20.Сатып алу кезеңiнiң аудиті

Сатып алу кезеңі шоттарының ж/е ауд-қ тексеру бағыттарының өзара қатынасы активтердің келіп түсуін бейнелейтін шоттардың дебетіне жабдықтаушылар ж/е мердігерлермен есеп айырысуларды сипаттайтын шоттар кредитінің шаруашылық операцияларын тексеру, с.қатар аудиттің сәйкестігі және мәні б-ша тексеру сияқты екі түрлі типтік тестті қолдану арқылы ж.а. Сынақ-сәйкестікке тексеру құжат толтыруда қабылданған тәртіпті орындаудың эк-қ нормативтерінің нақты берілгендерге сәйкес келуіне бағытталған. Сатып алу кезеңінің аудитінде келесі бастапқы бухгалтерлік құжаттарды толтырудың дұрыстығына баса назар аударылады: сенімхат, берілген сенімхатты тіркеу журналы, кіріс ордері, ТМҚ-ды қабылдау актілері, ТМҚ-ды дайындау, сақтау ж/е өндіру үдерісінде жетіспеушіліктер мен жоғалтып алулар туралы акт, ТМҚ-дың сынуы, бүлінуі, бұзылуы т-лы акт, қоймадағы ТМҚ-ды есепке алу карточкасы, ТМҚ-дың түгендеме тізімдемесі ж/е т.б.Мәнділігі б-ша тексеру бақылау сауалнамасы, құжаттар мен жазулардың талдануы, ТМҚ-ның бақылануы мен олардың сақталуы т-лы мәліметтердің алынуы әдістерін қарастырады. Ол келесі кезеңдер б-ша тест арқылы тексеруді қарастырады: - тауарлар мен қызмет көрсетулерді сатып алу, тексеру ж/е қабылдау; бухг.есепте шаруаш.операциялардың тіркелуі; - шикізат, материалдар мен тауар қажеттіліктерін анықтау. Сатып алу кезеңінің шоттарының өзара байланысын қарастырғанда келесі шоттар тексеріледі: 2710, 2730, 2410, 2210, 2310, 1310-1330, 1350, 1420 шоттарының дебеті, 3310, 3390 шоттарының кредиті; 2710, 2730, 2410,2210, 2310, 1310-1330, 1350, 1420 шоттарының дебеті, 2110 шоттарының кредиті; 2410 шотының дебеті, 2930 шоттарының кредиті. ТМҚ-ға сатып алу циклінің функционалдық аудиті қарж.есептіліктің мәліметтерін ж/е белгілі бір кезең ішіндегі олардың қозғалысы т-лы алғашқы құжаттарды қарастырудан басталады. Бастапқы есепті ұйымдастыруда қабылдауды, құжатты рәсімдеуді, тиеу-тасу жұмыстарын, материалдық ресурстар қозғалысының сақталуын ж/е ұтымды қолданылуын бақылау мен орналастыруды тікелей ж.а-тын қойма шаруашылығы қызметкерлері маңызды рөл атқарады.

Сатып алу кезеңі аудитінің басты бағыттары мыналар: 1. Есеп айырысу жағдайы т-лы есептің заңдылығы мен дұрыстығын тексеру; 2. Есеп айырысу- қаржылық тәртіптің сақталуы; 3. Кредиторлық берешектің нақтылығын анықтау.

21. Өндіріс кезеңiнiң аудиті

Өндіріс процесі – к/о-ның шаруашылық қызметінің негізгісі, яғни өндіріске кеткен шығындардың есебі мен аудиті – бухгалтерлік ж/е аудиторлық тексерудің жауапты бөлігі. Шығындарды калькуляциялау жүйесін аудиторлық тексеру кезінде аудитор келесі 4 аспектіге көңіл бөлуі тиіс: - тыйым салынған қойманы сақтауға жауапты тұлғамен бірге физикалық бақылау-тексеру; - ТМҚ-ды берудегі құжаттар мен есептер; ТМҚ-дың ағымдағы есебі; өнім данасының өзіндік құнының есебі.

Өндіріске материалдарды шығару, еңбекақы төлеу б-ша шығыстар, еңбекақыдан әлеуметтік салыққа шегерімдер, үстеме шығыстар өзгермелі шығындар түрінде нег.өндіріс шотына жатқызылады ж/е шығындардың қалған бөлігі тұрақты шығындар түріндегі шығыстар шотында жүргізіледі. Есепті кезең соңында нег.өндіріс шоттары (Дт 8110) дайын өнімнің өзіндік құнына жатқызылып (Дт 1320), кезең шығыстары (Дт 7210, 7110) 5610 қорытынды пайда (қорытынды залал) шотымен жабылады. Бұл өзара байланыстың әрбір кезеңі к/о-ның есеп саясатындағы қабылданған ережемен тексеріліп отырады. Өндірілген өнімге мәнді талдау жасау үшін әрбір цехтағы, учаскедегі, бригададағы, яғни пайда болу орындарында өзгешелікті номенклатура б-ша материалдардың шығысы туралы ақпарат қажет. Бұл мақсатқа шығындарды калькуляциялық баптары б-ша жіктеу мен осы шығындардың функционалдық аудиті қызмет етеді. Функционалдық аудит пен елеулі талдау тәсілдерінің көмегімен өндірістің мақсатын, орнын анықтап ж/е шығыстарды қатаң бақылауды ұйымдастыруға, олардың азайту резервтерін табуға ж/е ТМҚ- дың тиімділігін арттыруға болады. ТМҚ-ды түгендеу мен оның қорытындысын талдау, заттарды сатып алу, өнімді өндіру мен өткізу циклдері функционалдық аудит кезінде жеке-дара б.т. Қоймадағы материалдық құндылықтардың нақты бар болуын оларды міндетті түрде қайта есептеу, қайта таразылау ж/е өлшеу жолымен тексеріледі. Материалдар мен шикізаттардың артық не кем шығуы к/о-да бұл құндылықтардың әр түрлі сатыдағы қозғалысында: қабылданғанда, сақталғанда, қоймадан цехқа беруде, өндіріске есептен шығаруда ж/е т.б. п.б.мүмкін. Ескерілмеген шикізат-мат-ң артығын жасыру мен иелену тәсілдерінің келтірілген тізбесі көптеген өндіріс к/о-да аудит өткізу іс-тәжірибесінде жиі кездеседі.