35. Негізгі және негізгі емес қызметтен түскен табыс.

Әдетте, табыс негізгі қызметтен алынған табыс пен негізгі қызметтен тыс қызмет түрінен алынған табыс болып бөлінеді. Кәсіпорынның негізгі қызметінен алынған табыс өнімді өткізуден (жұмыстарды орындаудан, қызмет көрсетуден) түскен табыстарды, сыйақыны, дивидендті, роялтиді, жалгерлік ақыдан түскен табыстарды, т.б. қамтиды. Негізгі қызметке жатпайтын қызметтен алынған табыстарда, мысалы, негізгі құрал-жабдықты сатудан алынған табыс, бағалы қағаздарды қайта бағалаудан немесе ұзақ мерзімді активтердың баланстық құнын көбейтуден алынған табыс, т.б. қамтылады

36. Өнім сатудан түскен табыс.

Табыс құрылымында ең үлкен үлес салмақты өнімдер мен тауарларды өткізуден түсетін табыс алады, оның мөлшері өнім өндіру деңгейімен, оның сапасымен және төменде қарастырылатын басқа да факторлармен анықталады

Өнім өткізуден түсетін табыс сомасына қоймадағы өтпеген бұйымдар қалдықтарының және сатып алушының жауапты сақталуындағы тиеліп жіберілген тауарлардың өзгерістері белгілі бір әсер етеді. Тауарлы-мате-риалдық құндылықтардың азаюы немесе керісінше өсуі бірінші жағдайда өткізуден түсетін табыс сомасының өсуіне, екіншіде - азаюына әсер етеді.

Кәсіпорында өнімді өікізуден түскен табыс жоспарланған тауар өндірісінен және бұйьшдардың (дайын әнімдер, сатып алушының жауапты сақталуындағы гауарлар) өтпеген бөлігінің қалдықтарының өзгерісінен шығуы керек. Бірақ өнімді өткізуден түсетін табыс өлемі жоспарының төмендеуі, ауыспалы тауарлы-материалдық қорлардын, < ТЫМ артуы есебінен болатын жағдайлар да кездеседі

37. Шығыстардың түсінігі. Шығыстардың өлшемі және тану критерийлері (белгілері).

Шығыстар былай жіктеледі:

1. тікелей 2. Кезеңдік 3. таратылатын

Тікелей шығындар – бұл кіріске сәйкес келетін сатылған тауарлардың өзіндік құны, бұндай шығындар сол операцияның және оқиғаның нәтижесінде тікелей және бірге туындаған табысты тану бойынша тануы. Кезеңдік шығындар – бұл өнім, қызмет сатумен, әкімшілік шығыстармен және есептелген сыйақылармен байланысты жалпы табыстан шегерілетін шығыстар.

Таратылатын шығындар – бұл амммортизация және сақтандыру сияқты шығындар. Бұндай шығыстар кезеңдеріне бірдей таратылады.

Құрылысқа жасалған келісімшартпен байланысты кірістердің, шығыстардың есебі мердігерлік келісімшарт бойынша кірістерді және шығыстарды тану тәртібі:

- Келісімшартқа келісілген бастапқы кіріс сомасы;

- Табыстың туындауына алып келетін және сенімді өлшеуге болатын келісімшарттың талабынан ауытқу, шағым талап және ынталандыру төлемдері.

Келісімшарт бойынша шығыстарға мыналар енеді:

- Нақты келісімшартпен байланысты шығыстар;

- Мердігерлік келісімшартқа бүкіл қызметке жататын және нақты келісімшартқа жатқызуға болатын шығындар;

- Келісімшарттың талабына сәйкес тапсырыс берушінің мүлкінен басқа да шығыстар.

Нақты келісімшартқа жататын шығындар:

- Құрылыс алаңында қадағалауды қоса жұмысшылардың еңбекақысы;

- Құрылысқа жұмсалған материалдардың құны;

- Келісімшартқа байланысты негізгі құралдардың амортизациясы;

- Құрылыс алаңдарындағы машиналардың, жабдықтардың орнын ауыстыру шығындары;

- Машиналарды және жабдықтарды жалдау шығындары;

- Келісімшертпен тікелй байланысты конструкторлық-техникалық қолдау шығындары;

- Қатені түзетуге және берілген кепілдік жұмыстарын орындауға болжамды шығындары.