61. Азаматтық, отбасылық және қылмыстық істер бойынша құқықтық көмек пен құқықтық қатынастар жөніндегі Минск Конвенциясының жалпы сипаттамасы

Экстрадиция институты жеткілікті нақты түрде 1993жылғы құқықтық көмек және азаматтық істерге қатысты құқықтық қатынастар, отбасы және қылмыстық істер жөніндегі Минск Конвенциясымен реттеледі. Конвенцияның 56-бабы Конвенцияның талаптарына сәйкес қатысушылардың бір біріне қылмыстық жауаптылыққа тартылған және шығарылған үкімнің орындалуына әкеп соғатын сол аумақтардағы тұлғаны беруді міндеттейді. Мүнымен қатар тұлға қылмыстық жауапкершілікке мына жағдайда тартылады:егер екі елдің заңнамасында да бас бостандығынан 1 жылдан кем емес қылмыстық әрекет жасаса, үкімді орындауды міндеттейтін экстрадиция үшін, тұлға кем дегенде бас бостандығынан 6 айға кесілуі тіс. Экстрадициядан бас тарту Конвенция бойынша мына әрекеттерге негізделеді:

1. Беруге талап етілген тұлға сұралған мемлекеттін азаматы болса;

2. Беруге талап етілген тұлғаның құқықтық ісі сұралған тараптың заңнамасында қылмыс деп танылмаса ( ол ушін ауакершілікке тарту немесе укім шыгару тукке тұрмаса);

3. Атаған тұлғаның ісі бойынша сол мемлекет территориясында бұрын үкім шығарылып, және оның күші тоқтатылса;

4. Қылмыс, сұралған мемл.заңнамасына сәйкес тек жеке тұлғаның шағымынан туындаган болса;

5. Қылымыс сол суралган мемлкеттін территориясында жасалган болса.

Конвенциянын 58- бабы бойынша экстрадицияға мынадай талаптар қойылады:

• Сұралған мекеменін атауы;

• Әрекетке негізделген фактілік сипаттау ж\е суралган мемлекеттін осы істелген әрекетті қылмыс деп танитын заңының тексті;

• Беруге талап етілген тұлғаның сыртқы және басқа да тұлғалық қасиеттерінсипаттаған анкета;

• Қылмыспен келтірілген залалдың көлемін көрсету.

Сонымен қатар, бұл талаптармен қоса қамауға алу туралы Үкімнің көшірмесі ж\е оның заң күшіне енетіндігі туралыүкімнің түсініктемесінің көшірмесі керек.

Сұралған тұлға берілген бойда қамауға алыну істері бойынша қаралуы тиіс. Кей жағдайларда мұндай тұлғалар берілмей тұрып ақ қамауға алынатын жағдайларда болады. Бұл жағдайда ұсталған тұлға ұсталған күннен бастапбір ай мерзімде қамауда болады, керісінше жағдайда ол орыннан босатылады. Бұл жағдайда ұсталған орны ұсталғаннан күннен бастап 1 ай мерзімінде қасамуда болады. Сондай –ақ, Конвенция бойынша беру мерзімін соза тұру мен уақытша бере тұру мәселелері де қарастырылған. 65- бабп бойынша қылмыскерді берілген тұлға тек жасаған қылмысына сәйкес қамауға алынады. Оған мына екі жағдай жатпайды: 1) Сұралған мемлекеттің келісімі бойынша, 2) берілген тұлға 1 ай ішінде сот ісі біткен соң сұралған тұлға мемлекет территориясын тастап кетпесе немесе қайтып келсе.

Сондай-ақ, сұралушы мемлекеттің келісімінсіз тұлға үшінші мемлекетке берілмейді. Тараптардың міндеттерінің қатарына қылмыскерге қатысты сот отырсытарының барлығының шешімдерінің көшірмесін беріп отыру да кіреді. Барлық қатысушылар Конвенцияға сәйкес өз территорияларынан қылмыскерді транзиттік жолмен үшінші мемлекетке алып өтуіне рұқсат етуі тиіс. Барлық қығындарды, негізінен, қылмыс жасалған мемлекет өтейді. Ал, транстасымал шығынын сұраушы мемлекет төлейді. ҚР заңнамасында бұл мәселе ҚК 56-65 баптарында айтылған. Осыған сәйкес, аталған құқықтық көмек ҚР шетелдермене өзара шасаған келісімшарт негізінде жүзеге асырылады. Мұндайміс ҚР Бас Прокурорының нұсқауымен, Кей жағдайларда, СІМ-не жүгінетін Әділет мин-мен және оның орынбасарларымен жүзеге асырылады.