35.Тау жыныстарының серпімділік қасиеттерінің артықшылығы.

36.Акустикалық каротажбен шешілетін мәселелер.Акустикалық каротажбен шешілетін мәселелер. Акустикалық əдіс - ультрадыбыс (20кГц-2Мгц) жəне дыбыс (3-20кГц) диапазондарында ұңғымадағы серпімді толқындар өрістерінің параметрлерінің өзгерісіне негізделген. Мұндайда толқындық əдістер мүмкіншілігі толқындар ұзындығынан тəуелді, яғни тербелістер диапазонының жиілігіне. Акустикалық əдістерде басты толқындардың таралуы негізгі болады. Т а у жыныстардың акустикалық параметрлері олардың физико-механикалық қасиетіне, кеуектілігіне, кеуектілік кеңістігінің құрылысына жəне оның қанығу сипатына байланысты. Шегенделген ұңғымада тіркелген акустикалық сигналдар шегенделген жағдайына жəне көбіне цемент –жыныс жəне цемент-құбыр байланыстарының сапасына байланысты. Б ұ ла рдың бəрі акустикалық əдісті қолданумен мұнай-газды геофизикалық мəселелерді шешудің ауқымының кеңдігін білдіреді.Тау жыныстардың акустикалық қасиетін анықтайтын факторлар. Қатты біртекті ортада екі тəуелсіз толқындар таралады – бойлық Р жəне көлденең S. Сəйкесінше жылдамдығын бағалау төмендегі формуламен анықталады: мұндағы λ, μ – Ламе тұрақтысы; σ – тығыздық. Ламе тұрақтысы бойлық толқындар жылдамдығына қарағанда көлденең жылдамдық əр кезде жоғары.

Тау жыныстарында орташа Vp/ Vs = 1,73. Ортаның негізгі сипатын, оның тығыздық қасиетін анықтауға мүмкіндік беретін серпімді тұрақтылар: Юнг модулі Е, Пуассон коэффиценті σ, жылжу модулі G мен жанжақты сығу модулі Кс болып табылады. Орташа уақытқа ΔТР жəне ΔTS сəйкес VP жəне VS анықтау, сонымен бірге ортаның ішкі нүктесі үшін олардың келеседей серпімді тұрақтыларды есептеуге болады: (11.1) теңдеуінен байқағандай тығыздықтың өсуімен акустикалық жылдамдық төмендеуі керек. Бірақ та ортаның қаттылығымен шартталатын λ жəне μ тұрақтылары, жыныс тығыздалған кезде тез жоғарлайды. Сондықтан тығыздықтың артуы мен акустикалық жылдамдық жоғарлайды. Жыныстардың коллекторлық қасиетін сипаттайтын параметрлер ішінде, негізгі P жəне S толқындардың кинематикалық жəне динамикалық сипатына кеуектілік Кп жəне жарықтақтық Ктр коэффиценті əсер етеді. Көптеген тау жыныстары үшін Кп өсуімен VP жəне VS төмендейді, орташа уақыт ΔТР жəне ΔTS жəне жұтылу коэффиценті αP жəне αS сəйкесінше жоғарлайды. Кеуектілік бойлық толқын жылдамдығы арасындағы нақты тəуелділік түйір аралық (межзерновых) кекуектілікпен цементтелген жыныстар үшін. Ол орташа уақыт теңдеуімен өрнектеледі. мұндағы, ΔТск , ΔТж – жыныстар қаңқасындағы бойлық толқын үшін орташа уақыт жəне кеуектілікті толтырып тұрған сұйықтық.

37.Термометрия әдісін қандай аймақтарда қолданылады? Термометрия ұңғымадағы және оны айнала орналасқан таужыныстарындығы табиғи және жасанды жылу өрістерін зерттейді.

Табиғи өрістер жердің аймақтық (тереңдік) жылу өрісімен немесе жергілікті процестерімен мәселен сульфидті рудалардың тотығуынан, радиобелсенді ыдыраудан тұздардың еруінен, жерасты суларының қосылуынан немесе ұңғымаға газ бөлінуімен байланысты болады.

Жасанды өрістер. Бұрғылау ертіндісінің жылуы, ұңғымаға су құйылуы, цементтік тастың қатаюы немесе арнайы ұңғымалық жылытқыштар әсерінен туындайды. Температура ұңғымадағы жылу өрісінің қалыптасқан немесе қалыптаспаған режимінде өлшенеді. Қалыптасқан режимде бұрғылау ерітіндісінің температурасы ұңғыма қабырғасындағы температурамен бірдей яғни жылу алмасу процесі жүрмейді

Қалыптаспаған режимде бұрғылау ертіндісімен таужыныстар арасында жылу алмасу процесі жүреді.Олардың арасындағы температура айырмашылығы төмендегі формуламен анықталады

∆t =∆t₀(1-e^d2/16aτ)

Есептеулерге қарағанда ,тұрақты режимді қалыптастыру үшін(5% нақтылықпен), шамамен 100 тәулік (ұңғыма диаметрі 20см) уақыт қажет.