67.Ұңғыманың шын диаметрі туралы мәлімет не үшін қажет?

68.Көрінерлік кедергі дегеніміз не? Тау жыныстарын меншікті электрлік кедергілері бойынша бөліп шығуға негізделген электрлік каротаж əдістерін- көрінерлік кедергі əдістері деп атайды. Оларды өлшеу қондырғылары-зондтар көмегімен іске асырылады.

69.Көрінерлік кедергі қисықтарының ерекшеліктері:Көрінерлік кедергі əдісі бойынша каротаж жүргізу тау жынысының көрінерлік меншікті кедергісін үш электродты зондпен өлшеуге негізделген.

Ол үшін төрт электродты MANB қондырғысы пайдаланылады. М, А, N немесе М, А, Вүш электродтары (каротаждық зонд) ұңғымаға кабель арқылы түсіріліп, ал төртінші электрод В немесе N ұңғыма ернеуінде қазық ретінде жерге енгізіледі (заземление). Бір қоректендіруші А жəне екі өлшеуші М, N электродтарынан тұратын зонд бір полюсты, ал бір өлшеуші М жəне екі тоқты (қоректендіруші) А, В электродтарынан тұратын зонд екі полюсты деп аталады.

70.Температура градиенті неге байланысты? Біреуінің температурасы бар екі жартылай кеңістіктің арасындағы жылу

алмасу қалыптасқан жағдай үшін Лаплас теңдеуін қарастырсақ. Мұндай

процесс қосымша жылу көзі жоқ жəне олардың көлденең жатысы кезінде

байқалады (15.2сурет).

Берілген аймақ үшін t0 температура соңғы орташа жылдық көрсеткішіне

тең, мерзімдік жəне тəуліктік өлшеулердің дəлдігінен аспайтын, «нейтралды

қатпар» аталатын шегіне координата басын орналастырамыз. Х жəне у өстерін

нейтралды қатпар кеңістігіне орнатамыз, ал z өсін төмен қарай тік

бағыттаймыз. Осылайша жылу өрісінің таралуы х жəне у координаталарынан

тəуелді болмайды, өстік симметрия болады, ал Лаплас теңдеуі

қысқарады артынша жəне , мұндағы с1 жəне с2- мəндерін анықтау керек тұрақты. Мейлінше біздің есепте температура z өсінің

бағытына қарай өсуде, с1=Г деп есертеуге болады. Нейтралды қатпар

кеңістігінде кезінде, c2=t0, жəне есептің шешуі мына өрнекпен

есептелінеді:

тəжірибеде геотермиялық градиент аталатын

ірі көрсеткіштерге сүйенеді.

Барлық жер үшін орташа

Көрсеткіш кейде əр жерде көрсеткіші 0,2 ден 20 -ге дейін өзгереді. Сонымен қатар – геотермиялық баспалдақ аталатын кері

көрсеткішті қолданады.

Геотермиялық градиент өзгерісін жəне геотермограмма зерттеулерін

Жердің табиғи жылу өрісі əдісі құрайды.

Ұңғыма мен оларды қоршаған жыныстар арасындағы қалыптасқан жылу

алмасының болуы (q = const), яғни бұрғылау ерітіндісімен тау жыныстары

55

арасындағы температураның теңдігі ұңғымадан геотермограмманы алудың

қажетті шарты.

Геологиялық қималар кеңістігінде геотермиялық зерттеулер нəтижелері t =

f(H) ұңғыма геотермограммасы сияқты, жылу кедергілері əр түрлі қабаттар

шекарасына қарсы сынған сызықтар болып көрсетіледі (12.3сурет). Бұл

графиктер температуралық градиентте немесе ом заңы бойынша жылулық

кедергісінде қайта есептелуі мүмкін, яғни q = const, онда Гi-ға

пропорционалды. Сонымен қатар геоизотерма профилін тұрғызады

71.ГГК диаграммасы бойынша тау жыныстарының тығыздығын анықтау.

72.Карбонатты тау жыныстарында ГК көрсеткіші.

73.Электрлік каротаждың тау жыныстарының қасиетіне байланысты өзгеруі.

74.Көрінерлік кедергі әдісіндегі терригенді тау жыныстарының көрсеткіштері.

75.ҰГЗ мәліметтеріне ұңғыманың техникалық жағдайынынң әсері.

Инклинометрия – ұңғыма оқпанының қисаюын анықтау

Кавернометрия – ұңғыма диаметрін анықтау

Профилеметрия –

Цементометрия – ұңғыманың цементтелу сапасын анықтау

Термометрия – цементтің көтерілу биіктігін және т.б. мәселелерді анықтау

76.Инклинометрдің мәліметі бойынша ұңғыманың орны туралы мәлімет алу.

20. Инклинометрдің мәліметі бойынша ұңғыманың орны туралы мәлімет алу.

Бұрғылау жоспарында ұңғымалардың бұрғылануы тік

немесе берілген бағыт бойынша қарастырылады. Қаттылығы əр түрлі

қабаттарды ашуға жəне тік ұңғыманы бұрғылау кезінде бұрғылау

трубаларының қисаюынан тік оқпандардың ауытқуы туындайды, бұны

ұңғыманың қисаюы деп атайды. Инклиномермен оқпанының көлденең

жазықтыққа қатысы бойынша қисаюдың құлау бұрышын жəне магнит

азимутын анықтайды. Оқпанының қисаюы жайлы мəліметтер ең бірінші

ұңғыма түбінің орнын, оның тереңдігін жəне қабаттардың орнын анықтау үшін

керек.

Ұңғыманың қисаюын өлшеу (инклинометрия)Ұңғымалар геологиялық, геоморфологиялық және басқа да жағдайларға байланысты тік немесе еңісті-бағытталған болып жобаланады. Бұрғылау барысында ұңғыма оқпаны әртүрлі геологиялық және техникалық факторлардың әсерінен жобаланған бағыттан ауытқып, қисаяды. Суретте кеңістіктегі

ұ

1 сурет 2- сурет 3- сурет

1 сурет - Кеңістіктегі ұңғыма оқпанының шын мәнінде орналасу сұлбесы.

2 сурет - Инклинометрдің механикалық бөлігінің құрылысының сұлбасы.

1-подщипник, 2- байланыстырушы сақина, 3- коллектор, 4- магниттік оқтар, 5- баланысиырушы оқтар, 6- сақиналы азимуттық реохорд, 7- ток өткізгіш сақина, 8- ұшы, 9- кернге тайланған рамка, доғал тәрізді.

3 сурет- КИТ инклинометрінің электрлік схемасы.

R_аз, R_уг- азимуттық және бұрыштық шығын, К1- плата, ЭМ- электромагнит, Р- разрядтаушы, R1500 Ом баланстық кедергі, Ш1-Ш4- коллектор щеткасы, ЦЖК- кабельдің орталық желісі, ОК- кабелдің орамы.

1- сурет.

ңғыма оқпанының орны келтірілген. Тереңдіктің белгілі аралықтарында ол ауытқу бұрышы  және азимутпен  сипатталады. Ұңғыманың қисаюы туралы мәліметтер оның кеңістіктегі орны мен түбін анықтау үшін, геологиялық қималарды, құрылымдық және басқа да карталарды тұрғызу үшін қажет.

Ұңғымалардың оқпанының қисаюының азимут және зенит бұрыштарын өлшеу үшін КИТ, КИТ-А сияқты магниттік стрелкасы немесе гироскопы бар инклинометр аспабын қолданылады.

КИТ инклинометрі шегенделмеген, температурасы 200С-ге дейінгі және қысымы 65 МПа-ға дейінгі ұңғымада бір- және үш желілі кабельмен жұмыс істеуге арналған. Ол құлау бұрышы 050 диапазонында ±0,5-тан аспайтын қателікпен, ал азимуты 0360 диапазонында , құлау бұрышы 3 болғанда ±4-тан аспайтын қателікпен зерттеу жүргізуге мүмкіндік береді. Инклинометрдің қалыпты жұмыс істеуін қамтасыз ету мақсатында, оны айына бір рет градуирлеп (градуировка) отырады.

Инклинометрдің жұмыс жасау принципі магниттік стрелкаға, отвеске және реохордқа негізделген, өлшенетін аймақтар кедергісі тік оспен аспаптың еңкею бұрышы және азимутына пропорционал

Ұңғыма ішіне түсірілетін аспап ұңғымаға қарама қарсы орналастырады, сондықтан берілген нүктедегі азимут және қисаю бұрышы аспаптың кеңістіктегі жағдайын біле отырып осы нүктедегі ұңғыма осінің бағытын білуге болады.

Кеңістіктегі инклинометр жағдайы ұңғымалық аспаптың ішіндегі рамка, отвес және буссольдардың көмегімен анықтайды

77.Каверномердің мәліметі бойынша тау жыныстарын анықтау.

78.ӨП потенциал әдісі диаграммасы бойынша терригенді тау жыныстарының көрсеткіші.

79.Саздар және сазды тақтатастардың ӨП әдісінің диаграммасы бойынша көрсеткіштері.

80.Диаграмманы талдаңыз.