14.Францияның бюджет және қаржы жүйесі

Францияның қаржы жүйесі өзінің көп салалығымен ерекше-леніп: жалпы бюджет, қазынашылыктың арнайы шоттары, бірік-кен бюджеттер, арнайы қорлар, жергілікті қаржылар және мемлекеттік кэсіпорын қаржыларынан тұрады.Мемлекетік бюджет - бұл мемлекетің экономикалық жэне элеуметтік саясаттарын сипаттайтын қаржы жүйесінің негізгі саласы. Франциядағы мемлекеттік қаржылардың айрықша бөлігінің бірі-біріккен бюджеттер. Бүлар қаржы автономиясын қолдана отырып, сауда -өнеркэсіптік операциялармен айналысатын жэне де өздері заңды түлга болып саналмайтын ұйьшдар үшін енгізілген. Қазірде біріккен 7 бюджет бар - 1 әскери және 6 азаматтық. Олардьщ ішінде - пошта бюджеті, телеграф пен телефон бюджеті, элеуметтік ауыл шаруашылық жэрдемақылар бюджеті, ұлттық баспахана, т.б. тұрады.Біріккен бюджет құрамында: ағымдағы іс-қызметтерге бай-ланысты табыстар мен шыгыстар, инвестициялық шығыстар мен оларды жабуға бөлінген арнайы ресурстар . Біріккен бюджеттер сальдосы жалпы бюджетте көрсетіледі,егер біріккен бюджеттердің қаражаттары жеткіліксіз болса субсидиялар жалпы бюджеттен бөлінеді. Мемлекеттік бюджет кірістері салықтардан, мемлекеттік кәсіпорын қаражаттарынан, займдардан және т.б. түсімдерден түрады. Бюджет табысының негізгі көзі болып салыктар санала-ды, барлық түсімдердің 90% салықтардан құралады.Бюджет процесі барысында қаржы бақылауы жузеге асып отырады. Мемлекеттік бақылаудың арнайы органы болып есеп палатасы саналады, ол алдын ала, ағымдағы жэне кезек-ті бакылауларды орындайды. Әр министрлік пен ведомствода қаржы бақылаушысы болады, Оларды қаржы және экономика министрлігі тагайындайды. Олардың негізгі айналысатын ісі - каражаттардың жұмсалуын тексеру. Жогарыда аталып кеткен-дей, Франциядағы мемлекеттік табыс бөлігінің 90% салыктардан турады, ал шыеыс бөлігінін бағыттары сан килы .Жалпы, Францияда бюджет процесі 4 сатыдан тұрады және ол 3 жылдан астам уақытқа созылады. Алғашқы саты - бюджет жобасын құру, экономика жэне қаржы министрлігінің (ЭҚМ) бакылауымен 9 ай бойы жүргізіледі.Екінші саты - уш ай уакытқа созылатын бюджетті қарастыру мен бекіту. Үшінші саты - бюджеттің орындалуы, ол бір жылды қамтып, бюджет жылы деп аталады. Францияда ол кунтізбелік жылмен сай келеді. кейін - төртінші саты бастала-ды, яғни, экономика және қаржы министрлігі бюджет орындалуы туралы есеп беруді қүрайды. Арнайы бақылау органы, ягни есеп палатасы бюджеттің орындалуы туралы есепті тексергеннен кейін парламент бекітуіне кіреді.

15.Францияның салық жүйесі

Францияның салық жүйесінің ерекшеліктері:міндетті аударымдардың жоғары улесі;элеуметік бағыттағы қорларға аударылатын жарналардың жоғары үлесі;тікелей салық салудың төмен деңгейі мен жанама салықтардың жоғары деңгейі.Францияның салық жуйесі салықтарды орталық бюджетке тусетін салықтар жэне жергілікті салықтар деп бөледі. Мемлекет-тік салықтар орталык бюджеттің табьгс базасы болып саналады. Жалпы бюджеттің шамамен 60% жуығын жанама салықтар бе-реді, эсіресе ҚҚС-ғы. КҚС-ң отаны да осы Франция мемлекеті болып саналады. Ол 1954 жылы Лоре оқымыстының енбегімен енгізілген. Салық бюджеттік тусімдердің 45% ҚҚС-ның улесінде.Қазіргі кезде бұл салықтың негізгі ставкасы 18,5%. Кейбір тауар турлеріне, мысалы: автомобиль, кино тауарлары, темекі бүйымдары, багалы терілерге жоғарылатылған мөлшерлеме 22% колданылады. Ал, төмендетілген 5,5% азык-тулік тауарларының көптеген турлеріне, ауыл шаруашылық енімдеріне, кітаптар мен дәрі -дэрмектерге қолданылады. Бұл салық бойынша айтарлықтай жеңілдіктер де қарас-тырылған. Франциядагы салық жүйесіне тэн мэселелердің барлығын Бас Салық Басқармасы (БСБ) карастырады. БСБ қаржы жэне эко-номика министрлігінің құрамында. Жалпылама елде 830 салық орталығы және 16 акпарат орталығы орналаскан. Салықтық бақылау көбінесе кұжаттык жэне калиралдық тексерулер арқылы жүргізіліп отырады. Салықтан жалтару қатаң қадағаланып, тіпті қажетті жагдайда қылмыстық жауапкершілікке де тартылады. Қарапайым жагдайда байкаусызда, яғни қасақана емес, білмес-тікпен декларация қате толтырылып қалса, нэтижесінде табыс азайтылып көрсетілген жағдайында 0,75% мөлшерінде айыппұл салынады. Қасақана.табысты жасыру жағдайлары аныкталған жағдайда салық екі есё мөлшерде өндіріледі. БСБ-сы арқылы орталык және жергілікті бюджеттердін жиынтық табысының шамамен 50% жиналады. БСБ-ң жалпы басқару жұмыстарын бас директор жүзеге асырады, оның бірнеше кеңесшілерімен бір орынбасары бар.БСБ құрамы мынадай орталық қызметтерден тұрады: дербес қызметкерлер жэне бюджет; ұйымдастыру жэне ақпарат; ұлтгық салық мектебі; ішкі және сыртқы тексеру басқармасы; үлттык салық тергеу баскармасы; статистикалық жэне кұжаттық тексеру басқармасы т.с.с.