26.Ресейдің салық жүйесі

Барлық салықтар мен алымдарды Ресей Федерациясы Салықтар мен алымдар министрлігі бақылайды.Ресей Федерациясының Салық Кодексіндегі салық жүйесінің негізгі қағидалары:Салық төлеуші болып есептелетін әрбір тұлға салық заңнамасымен бекітітлген салықтарды төлеуге міндетті;Салықтар саяси, идеологиялық, этникалық, конфессионалдық критерийлер негізінде қолданыла алмайды;Ресей Федерациясы салық жүйесін бұзатын салықтарды енгізуге тиым салынады;Салық мөлшерлемелерін өзгертуге, олардың дифференциалды мөлшерлемелерін көтеруге немесе басқа салықтар енгізуге рұхсат етілмейді.Салық Кодексімен бекітілген Федералды салықтар елдің барлық аумағында төленеді. Олар:қосылған құнға салынатын салық;акциздер;жеке тұлғалардың табысына салынатын салық;құнды қағаздар операцияларына салынатын салық;ұйымдар мен кәсіпорындар пайдасына салынатын салық;ойын бизнесіне салынатын салық;пайдалы қазбаларды өндірген үшін салынатын салық;жер қойнауын пайдаланған үшін алынатын төлем;су объектілерін пайдаланған үшін салынатын салық;мұра мен сый ретінде келген мүліктерге салынатын салық;мемлекеттік баж;кедендік баж;спирт өнімдерін, этилл спиртін өндіруге берілетін лицензия үшін алынатын алым.Ресей Федерациясының салық жүйесінің бірі - қосылған құнға салынатын салықты мына заңды және жеке тұлғалар төлейді:ұйымдар;жеке кәсіпкерлер. Салық жүйесінің маңызды бөлігі – жеке тұлғалардың табысына салынатын салықты Ресейдің резидент немесе бейрезидент тұлғалары төлейді. Салық декларациясы есепті жылдан кейінгі жылдың 30 сәуіріне дейін салық органдарына тапсырылады. Азаматтардың зейнетақыларын, әлеуметтік сақтандыру мен медициналық көмектерді қамтамасыз ету мақсатында бірыңғай әлеуметтік салық төленеді. Әлеуметтік салықты:заңды тұлғалар;жеке кәсіпкерлер;адвокаттар төлейді.Салық декларациясы есепті жылдан кейінгі жылдың 30 наурызына дейін салық органдарына тапсырылуы қажет.

27.Ресейдің банк жүйесі

Кеңес үкіметі тұсында РФ.ның одақтас федерацияларының бірі боғандықтан оның дербес банк несие жүйесі болған жоқ. Ресейдің банк жүйсесіКСРОның банк жүйесінің тарихымен тығыз байланысты. Ресейдің банк жүйесі батыс елдердің банк жүйесіне қарағанда әлдеқайда кеш қалыптаса бастап, өз даму жолында бірнеше кезеңдерден өтті. Алғашқы банктер 18 ғасыр екінші дартысында мем.к банк түрінде пайда болып, 19-ғасыр аяғы және 20-ғасыр басында Ресейдің банк жүйсесі негізінен мынадай банк несие мекемелерінен құрылдыы: мем.к банк, қоғамды қалалық дәне жер банктері, көп буынды жеке банктер: акционерлік банктер, өзара несиелейтін қоғамдар, коммерциялық банктер, несие жинақтау серіктестіктері. РФ.ның қазіргі банк жүйесінің құрылуы 1990 жылы желтоқсанында РСФСРдың жоғары кеңесі қабылдаған банктер жіәне банк қызметі туралы заңынан бастау алады. Заңға сәйкес Федерацияда екі деңгейлі банк жүйесі құрылды. Жоғ.дейгейдегі банк РСФСРдың мем.к банкі. Төменгі дейгейдегі банк коммерциялық банктер. РФ.ның орталық банкі еліміз тәуелсіздік алғаннан соң КСРО мем.к банкінің федерациялық кеңесінің негізінде 1990 жылдың желтоқсанында алғашқыда РФ.ның мем.к банкі ретнде құрылып, ал 1995 жылдың наурызынан РФ.ның ұлттық банкі деп аталады. ҰБ-тің нег міндеті ұлттық валютаның ішкі және сырттқы тұрақтылығын қамтамасыз ету. Сондықтан ол ақша айналымы, несие, банктік есеп айырысу мен валюталық қатынастарды ұйымдастырады. Ақша-несие жіне банк жүйелерінің тұрақты қызметін қам.з етеді, несие берушілер мен салымшылардың, сондай ақ шетел валютасының сатып алу сату және айырбастау операцияларын жүргізетін банктік және басқа ұйымдардың мүддесін қорғау және олардың жүмысын бақылау сияқты мемлекеттің экономикалық саясатын жүргізеді. РФ.ның федерация президентінің 1995 жылғы 31 тамыздағы заң күші бар жарлығында ресейде екі деңгейлі банк жүйесі бар. ҰБ мем.ң орталық банкі, ол банк жүйесінің бірінші деңгейңндегі банк. Басқа банктердің барлығы банк жүйесінің екінші деңгейіндегі банктер делінген. Қазіргі РФ.ның нарықтық банк жүйесінде әр түрлі меншік формасындағы банктер мен несие мекемелері қызмет істеуде. Мем.к банк – үкімет қаулысымен құрылған 2-ші деңгейлі банк. Оның жарғылық қорының иеленушісі үкімет. Инвестициялық банк-негізінен тікелей және портфельдік инвестиция тартумен шұғылданатын 2-дейгейдегі банк. Шет елдің қатысуымен құрылған банк- акциясының 50 пайыздан астамы төмендегі иеленушілердің қарамағында болатын 2-ші деңгейдгі банк: РФ.ның резиденті емес, РЫ.ның резиденті еместің қаражатын басқаратын сенімді адамы. Коммерциялық банктер- кәсіпорындар мен ұйымдарға, сондай-ақ халыққа тікелей және жан жақты кешенді қызмет көрсететін банктер.

28.АҚШ-тың қаржы жүйесі

АҚШтың қаржы жүйесі күрделі және көпқырлы. АҚШ- федеративтік мемлекет, құрамына 50 федерациялық субъект, жергілікті құрылымдар кіреді. Әр штаттың конституциясының әр түрлі болуына байланысты жергілікті әкімшілік-территориялық құрылымдардың атауы, олардың көлемі, бағыныштылығы әр түрлі болып келеді. Жергілікті өзін-өзі басқару құрамы келесідей болып бөлінеді: 1) графстволар;2) муниципалитеттер; 3) мектептік округтар; 4) арнайы округтар. АҚШ-тағы  салықтар үш деңгейде алынады:  федералды, штаттар және жергілікті  деңгейде. Қазыналық тұрғыдан қарайтын болсақ, негізгі ауыртпалықты федералды салықтар көтереді. Федералды бюджеттің барлық табысының  41% азаматтармен корпорацияға салынатын табыс салығы құрайды.

Сонымен, салықтардың ішіндегі ерекше мәнге ие салық ~ халықтан алынатын табыс салығы. Прогрессивті шкаланы  пайдалана отырып бес түрлі мөлшерлемелер  қолданылады. Ал, салық төлеушілердің  өз мәртебелері, немесе категориялары  бар, мысалы: декларацияны бөлек толтыратын ерлі-зайыптылар, бірлесе отырып толтыратын ерлі зайыптылар, отбасының жалғыз басты иелері, жеке басты адам, жесір адам т.б. сол сияқты. АҚШ-ғы соңғы күрделі  бюджет тапшылығы 80-ші 90-шы жылдармен  байланыстырылады. 1991 жылы АҚШ-тың таза қарызы 700 млр доллар құрады. (ЖІӨ 10%)АҚШ-тың бюджеттік құрылымының  негізі Ата заңға (Конституция)  сәйкес өңделеді. Ата заңға Конгреске  бюджетті қалыптастыруға құқық беретін арнайы ереже қарастырылған.Негізгі заңға сәйкес Конгресс салықтарды бекіту мен алу, әкімшіліктің қаржы жағдайын қадағалауға, реттеуге құқылы, сонымен қатар Конгрестің екі палатасы да бюджет саясатын даярлауға жауапты. Федералды бюджет кейпі ұзак уақыт бойы қалыпсыз сипатта болып келді. XX ғасырдың басына дейін ең негізгі түсімдер көзі болып - кеден баждары мен акциздер саналды. Тек 1909 жылы ғана табыс салығы тұрақты түрде жүйеге енгізіліп, бүгінгі танда аталмыш салық федералды бюджеттің құрылымдық жүйесін қалыптастыруда аса маңызды орынға ие.

29.АҚШ-тың ақша несие жүйесі

АҚШ территориясында ақша – несие жүйесінің қалыптасуы федералды резерв жүйесі дейін басталды. 1690 жылы Масса Чусет колониясы Канадаға бағытталған экономиканы  қаржыландыру үшін алғаш рет қысқа мерзімді қағаз міндеттемелерін шығарды. Бірақ ұзаққа созылмады, өйткені айналыста басым болып ағылшын фунт стерлингтері мен Испандық күміс доллары болды. Американ доллары біріңғай  ұлттық ақша бірлігі болып 1785жылы енгізілді. Тәуелсіздік үшін (1775-1783жж) соғыстан кейін АҚШ конгрессі алғашқы банк құру жөнінде шешім қабылдап, федералды ұлттық валютаның шығуын ұйымдастырды. Испандық  күміс монеталарының салмағы бойынша күміс доллар мен қорғасын центтерді шығаратын монеталық двор құрылды. 1792 жылғы қабылданған бейметализм жүйесі бойынша доллар күмістенде алтыннан да шығарыла берген. АҚШ-та ақша-несие жүйесін реттеу мәселесі.1907жылғы биржа паникасынан және банктік дағдарыстан кейін актуалды болды. Провинциалды банктер клиенттердің талаптары бойынша ірі банктердің салымдарды қайтаруға тырысты. Ал ол нәтижесінде көптеген несие ұйымдарының банкротқа ұшырауына әкелді. Мұндай ақша-несие жүйесінің әлсіздігі мен икемсіздігі Ұлттық банк туралы заңды қайта қарауын тудырды.1913 жылға дейін Федералды резервті жүйе туралы заң қабылданғанға дейін АҚШ-та 20000 банктер қызмет етті. Олардың 7000 эмиссиялық ұлттық банктер болса, ал қалғандарында ақша эмиссиясына құқықтары болмаған. АҚШ-ң бүкіл территориясы капиталы 4 млн доллардан кем емес федералды резерв банктері бар 12 айлыққа бөлінген. Алғашқыда федералды резерв жүйесінің негізгі мақсаты дағдарыс кезінде банктерге көмек көрсету. 1914 жылмен 1922 жыл аралығында 12 аймақтың өкілдері периодты түрде монетарлы саясаттың дұрыс бағыттарын анықтау үшін кеңестер өткізіп отырды. Федералды резерв жүйе қалыптасу кезінде қоғамдық факторлы федералды резерв банктеріне басты роль атқаруына әсерін тигізді.Федералды резерв жүйесі негізгі 3 деңгейден тұрады: БасҚарушылар кеңесі, 12 федералды резерв банктері, федералды резерв жүйесіне мүше 6000 банктер. Одан басқа 2 комитет бар: Федералды кеңестік жиын және ашық нарық бойынша федералды  комитет. Федералды резерв  жүйе орталығы Вашингтонда орналасқан – басқарушылар кеңесі. Кеңестің негізгі қызметі монетарлы саясатты ұйымдастыру. Кеңес мүшелері жеті адамнан тұрады, оларды АҚШ президентімен 14 жылға сайланады. Егер кеңес мүшелерінің қызмет ету мерзімі біткенде, президент мүшелерінің қызмет ету мерзімі біткенде, президент тек 4 жыл қызмет еткен  2 мүшені тағайындау құқығы бар. Дж.Каптер алғашқы 3 жыл қызметінде 4 жаңа мүшені, ал Р.Рейган 2 мерзімде 7 мүшенің ішінен 6 мүшесін ауыстырды. Кеңеспен председатель мен оның орынбасары басқарады. 1987 жылдың тамызынан кеңес басшысының қызметін Алан Гринспен атқарды.

30.АҚШ-тың бюджет және қаржы жүйесі

АҚШ-тың бюджеттік құрылымының негізі конституцияға сәйкес өңделеді. Негізгі заңға сәйкес салықтарды бекіту мен алуға, әкімшіліктің қаржы жағдайын қадағалауға, реттеуге Конгресс құқылы, және Конгрестің 2 палатасы да бюджет саясатын даярлауға жауапты. Федералды бюджет ұзақ уақыт бойы қалыпты сипатта болып келді. ХХ ғ-дың басына дейін ең негізгі түсімдер көзі болып кеден баж салықтары мен акциздер саналды. 1909 жылы ғана табыс салығы тұрақты түрде жүйеге енгізіліп, қазіргі кезде федералды бюджеттің құрылымдық жүйесін қалыптастыруда аса маңызды орынға ие болуда.Қазіргі кезде АҚШ-тың бюджет құрылымы мемлекеттік шығыстар, мемлекеттік табыстар және бюджетаралық қатынастардың өзара әрекеттестігі мен бюджетті-салықтық процестердің маңыздылығымен ерекшеленеді. Америка экономикасын сауықтыру бағдарламасының бағыттары:корпорациялық және жеке табыс салықтарын төмендету;әлеуметтік бағдарламаларды қысқарту арқылы үкімет шығындарын азайту;кәсіпкерлік саланы қайта реттеу;инфляцияға қарсы қатаң ақша-несие саясатын жүргізу.Бұл бағдарламаларға сәйкес федералдық, штаттық және жергілікті билік органдарының функциялары бөлінді. АҚШ үкіметі көп балалы отбасыларға жәрдем және тегін тамақ беру қайырымдылық бағдарламаларының орындалуына, федералдық үкімет – халықтың кедей тұрмысты бөлігіне көрсетілетін медициналық жәрдем үшін жауапты. Қалған әлеуметтік бағдарламалар жергілікті билік органдарына тапсырылып, оларды 4 жыл бойы қосымша түрде қаржыландырып отыратын федералды қор құрылады.

31.АҚШ-тың салық жүйесі

АҚШ-тың салық жүйесі 1986 жылы қабылданған салық реформасы туралы Заңға сәйкес жүргізіледі. Бұл реформаның басты мақсаты – салық жүйесінің кейбір тұстарын жеңілдете отырып, салықты әділетті және қолайлы түрде жүргізу арқылы экономикалық өсімді ынталандырудың қайнар көзіне айналдыру б.т. АҚШ-тың Ішкі табыстар қызметі (ІТҚ) – орталық аппараттан, 7 аймақтық және 58 округтік салық басқармаларынан тұрады.Ішкі табыстар қызметінің (ІТҚ) аймақтық және аудандық бөлімшелері салықтардың, түсімдердің дер кезінде түсуіне, салықтар бойынша берешектерді өндіру мен салық төлену дұрыстығына бақылау жасауды сол жергілікті жерлерде жүзеге асырып отырады.АҚШ-тағы салықтар 3 деңгейде алынады: федералды, штаттық және жергілікті деңгейде. Қазыналық тұрғыдан негізгі ауыртпалықты федералды салықтар көтереді. Федералды бюджеттің барлық табысының 41% азаматтар мен корпорацияларға салынатын табыс салығы құрайды. Салық төлеушілер категориялары декларацияны бірге толтыратын ерлі-зайыптылар, табыстары бөлек ерлі-зайыптылар, жалғыз басты отбасы, жеке басты адам болып бөлінеді. Корпорация табысына салынатын салықтар шағын және орта бизнесті ынталандыру мақсатында прогрессивті түрде бекітіледі. Жылдық табысы 50000 долларға дейінгі корпорацияға – 15%, ал 50 мен 70 мың доллар арасындағы табысы бар корпорацияларға - 34% салынады.Әлеуметтік салықтарды жұмыс берушілер, кәсіпкерлер жэне еңбекшілер төлейді. Бұл алымдардан қарттар мен жұмыссыздарды қамтамсыз ету үшін әлеуметтік сақтандыру қорлары қалыптасады.Сыртқы сауда саясатын жүзеге асырудың негізгі көзі ретінде қолданылатындықтан, федералды бюджеттің табыс бөлігінде кедендік баж салықтарының үлесі небәрі 1,6% құрайды. Сондай-ақ, құны 10000 доллардан жоғары сыйға тартылатын немесе мұрагерлікке берілетін мүлікке 18-50% (2,5 млн. мұра құнына – ең жоғарғы мөлшерлеме) мөлшерлемеде салық салынады.Штат деңгейіндегі салықтардың өзіндік жүйесі бар. Штат бюджетінің басты көзі саналатын, сатылған тауарлар мен көрсетілген қызметтерге салынатын, акциз салығынан түсетін түсім түсімдердің 40% құрайды. Мөлшерлемелер әр штатта әр қилы (3-8%), кейбіреулерінде мүлдем қолданылмайды.Штаттардың барлығы мүлік салығын төлейді, олардың жалпы штат бюджетінде түсімдердегі үлесі 2% (мөлшерлеме 0,5 - 5 %). Штат бюджетінің 30 % халықтан алынатын табыс салығы құрайды. Ол 50 штаттың 44-де ғана алынады (мөлшерлеме 1-4%; 3-11%).

32.АҚШ-тың банк жүйесі

АҚШ банк жүйесі 1776ж өз тәуелсіздігін жариялаған күннен бастап п.б.Алғашқы банк 1791ж құрылды.Ол Конгрестен ақшаны эмиссиялау құқығын ала отырып,ком банк-ң бірқатар қызм-н атқарған.АҚШ банк жүйесіне әсер еткен фактор-р:эк-қ дағдарыс;мемл-ң ж/е жергілікті билік орган-ң қызм-рі.АҚШ банк жүйесі тұрады:Ұлттық банк-р мен штат банк-нен;ФРЖне кіретін н/се кірмейтін банк-нен;филиалдары жок банк-нен;американдық банк-ң шетелдік филал-ры мен бөлім-нен.Ерекшелігі – оның 2жақты бағынуында-федералды үкіметке де ж/е жекелеген штат билік-не.АҚШ банк жүйесінде федералды резерв-к банктен басқа мынадай банк-р бар:ком,инвест-қ,өзара жинақ,банкирлік үйлер,банк-к холдинг-компаниялары.1913ж Орталық банк-ң құрылуы тур заңға сәйкес,3деңгейлі-Басқаруш-р кеңесінен,Федералды резерв-к жүйеге мүше банк-ден тұратын ФРЖ-ң негізі қаланды.ФРЖ құрылымы оның функционалдық кешенін құрайтын 5буынға бөлінеді:ФРЖ Басқару кешені;Федералды резерв-к 12банк;ФРЖ-ға мүше 6000ком банк-р;ашық нарықтағы опер-р жүргізетін федералды комитет;Федералды кеңес беру кеңесі.ФРЖ Басқару Кеңесі-банк-к жүйені басқаратын ең жоғарғы орган.Құрамына АҚШ президентімен ұазқ уақытқа (14жылға) тағайндалатын 7негізгі мүше кіреді.Олар президент рұқсатынсыз қызметінен босай алмайды.Ашық нарықтағы опер-р б/ша федералды комитет ФРЖ құрылғанына 20жыл болғаннан кейін 1933ж құрылды.Құрамына 12адам кіреді:7-ФРЖ Бсқару Кеңесі мүшелері,5-федералды резервтік банк-ден алынған өкілдер.Федералды Кеңес беру кеңесі 12адамнан тұрады.Мүшелері 1жылға федералды резервтік банк-ден тағайындалады.ФРЖ опер-н ж.а.-тын 12банк.Бұл банк-р ж/е олар-ң 25бөлімше-рі ірі қала-да орналасқан.АҚШ аумақтарында ФРЖ құрылуы тур заңға сәйкес 12федералды резервтік округқа бөлінген.Олар Орталық банк-ң банкноттары эмиссиялау,т.б. қызмет-ді атқарады.6000ком банктер.Ұлттық банк-р федералдық аудан-ң шегінде қызм етеді.Штат банк-рі штаттағы заң-ң негізінде қызм етеді ж/е олар-ң қызм-н қадағалауды штаттағы билік ұйым-ры ж.а.