Түзу сызықты бiрқалыпты үдемелi қозғалысты зерттеу.

Құрал-жабдықтар: науа, шарик, секундомер, өлшеуiш таспа.

Жұмыстың мақсаты: Түзусызықты тең айнымалы қозғалыс кезінде жүрілген жол мен уақыттың арасындағы тәуелділікті зерттеу.

1. Науаны стол бетіне орналастырыңдар.

2. Шарикті науамен еркін қозғалатындай жіберіңдер.

3. Шариктің қозғалыс уақытын секундамермен өлшеңдер.

4. Шариктің жүрген жолын сызғышпен өлшеңдер.

5. Шарикті әр түрлі қашықтықтан домалатып,3 рет тәжірибені қайталаңдар.

6. Өлшеу нәтижесін кестеге жазыңдар.

7. Тәуелділік графигін тұрғызыңдар.

№	S,cм	t,с	,
1	30	1,34	16,7	0,75	0,76	0,8	0,77
2	40	1,54	16,8
3	50	1,75	16,3

Математикалық маятниктің тербелісін үйрену. Маятниктің көмегімен еркін түсу үдеуін анықтау.

Жұмыстың мақсаты: математикалық маятник тербелісі периодының маятниктің ұзындығына, амплитудасына және массасына тәуелділігін эксперимент арқылы тексеру.

Құрал-жабдықтар:штатив, жібі бар шар, таразы, өлшеуіш сызғыш, транспортир, пластилин, магнит.

Гипотеза:

• Математикалық маятниктің периоды маятник ұзындығына тәуелді ме?

• Математикалық маятниктің периоды жүктің массасына тәуелді ме?

• Математикалық маятниктің периоды тербеліс амплитудасына тәуелді ме?

• Математикалық маятниктің периодыеркін түсу үдеуіне тәуелді ме?

1-тапсырма. Математикалық маятниктің тербелісін үйрену.

Жұмыстың барысы.

12. Тұрғыны үстелдің шетіне орнатыңдар.

13. Жіптің ұзындығынl₁ өлшеңдер.

14. Маятникті тепе -теңдік күйінен ауытқытып, N тербеліс жасауға кеткен t₁уақытты секундомер көмегімен өлшеңдер.

15. Маятниктің тербеліс периодын анықтаңдар

16. Ауытқу бұрышын өзгерте отырып, 3-4 пунттерді қайталаңдар.

17. Математикалық маятниктің периоды тербеліс амплитудасына тәуелділігі туралы қорытынды жасаңдар.

18. Матниктің ұзындығынl₁ өзгертпестен, оның массасын m₂арттырып, 3-4 пунттерді қайталапорындаңдар.

19. Математикалық маятниктің периоды жүктің массасына тәуелділігі туралы қорытынды жасаңдар.

20. Бастапқы m₁шардың массасынөзгертпей маятниктің ұзындығынl₂ өзгерте отырып, 3-4 пунттерді қайталаңдар.

21. Тербеліс периодының маятник ұзындығына тәуелділігі туралы қорытынды жасаңдар.

22. Абсолют және салыстырмалы қателікті анықтаңдар

23. Матниктің ұзындығын l₁ өзгертпестен, маятник астына магнит қойып,3-4 пунттерді қайталаңдар.

24. Тербеліс периодының еркін түсу үдеуіне тәуелділігі туралы қорытынды жасаңдар.

Тәжірибе №	m, кг	l, м	N	t, с	, 0	T, c
1	0.07	0.8	10	18.37	-	1.837
2		0.7		17.21	-	1.721
3	0.07	0.8		18.37	-	1.837
4	0.08			18.40	-	1.84
5	0.07	0.8		18.37	45	1.837
6				18.42	60	1.842

T₁= 2π T₂=

Есептелуі:

T₁= 2·3.14 = 6.28·0.28 = 1.79;

T₂= = 1.721;

· 100% = 3.8%

Қорытынды: Математикалық маятник периоды маятник ұзындығына тура пропорционал, еркін түсу үдеуіне кері пропорционал.

2-тапсырма. Маятниктің көмегімен еркін түсу үдеуін анықтау.

Жұмыстың барысы

1. Тұрғыны үстелдің шетіне суреттегідей орнатамыз. Оның жоғарғы жағына қысқыш бекітіп, оған жіпке байланған жүкті ілеміз. Жүк еденнен 3-5см жоғары тұруы керек.

2. Маятникті тепе-теңдік күйінен 5-8см-ге ауытқып жібереміз.

3. Маятниктің ұзындығын өлшеуіш таспамен өлшеп аламыз.

4. Толық 40 тербеліс (N) жасауға кеткен уақытты өлшеп алып, периодын табыңдар.

5. әжірибені бірнеше рет қайталап, уақыттың орташа мәнін

табамыз.

6. Уақыттың орташа мәні бойынша тербеліс периодының орташа мәнін анықтаймыз.

7. формуласы бойынша еркін түсу үдеуінің орташа мәнін есептеп шығаруға болады.

8. Өлшеу және есептеу нәтижелерін кестеге жазамыз:

Тәжірибе нөмірі	l, м	N	t,с	tорт., с		gорт,м/с2
1	1	40	81,85	80,71	2,01775	9,68	0.3
2			79,5
3			81,13

9. Еркін түсу үдеуінің алынған g_орт. орташа мәнін g=9.8 м/с² мәнімен салыстырамын.

10. Өлшеу дәлдігін бағалаймын.

Қорытынды. өлшеу қателігімен есептегенде еркін түсу үдеуінің шамасы мынаған тең болды: