Дифракциялық тордың көмегімен жарықтың толқын ұзындығын анықтау.

Жұмыстың мақсаты: жарықтың спектрлерінің толқын ұзындығын дифракциялық тордың көмегімен тәжірибе арқылы анықтау.

Құрал-жабдықтар: жарықтың толқын ұзындығын анықтайтын аспап, дифракциялық тор, жарық көзі.

Теориялық түсінік.

Жарықтың дифракциясы дифракциялық тордың көмегімен жақсы бақыланады. Дифракциялық тордың формуласы dsin (1) бойынша түрліше ұзындықтағы толқындар үшін максимумдар түрліше бұрыштармен бақыланады. бұрышы аз және тор мен экранның aрақашықтығы саңылаудан толқынның максимумы бақыланатын b қашықтықтан үлкен болатындықтан, sin (2) деп алуға болады.

1. және (2) формулалардан

Осы формуланы пайдаланып түрлі спектрлердің толқын ұзындығын анықтауға болады

Жұмыстың барысы.

1. Өлшеу қондырғысын құрастырыңдар, экранды тордан 50 см қашықтықта орналастырыңдар.

2. Дифракциялық тор мен экрандағы сыңылау арқылы жарық көзіне қарай отырып, бекіткіштегі торды қозғап, дифракциялық спектрлер экран шкаласына параллель орналасатындай етіп орнату керек.

3. Э крандағы саңылаудан оң және сол жағында жатқан бірінші және екінші реттік спектрдің қызыл жарығының толқын ұзындығын келесі формула бойынша есептеймін:

   1. b_орт

   2. 𝝀=

4. Басқа түстердің толқын ұзындығын анықтау үшін жоғарыдағы формуланы пайдаланамын.

5. Өлшеу және есептеу нәтижелерін кестеге жазыңдар.

	Өлшенді			Есептелді
Түс	a, м	bоң , м	bсол, м	bорт, м	d, м	𝝀, м
қызыл	50·10-2	3.5·10-2	3.4·10-2	3.45·10-2	10-5	690·10-9
жасыл		2.7·10-2	2.6·10-2	2.65·10-2		530·10-9
көк		2.5·10-2	2.4·10-2	2.45·10-2		490·10-9
күлгін		2.2·10-2	2.1·10-2	2.15·10-2		430·10-9

1. Қызыл

b_орт= м

м

2. Жасыл

b_орт= м

м

3. Көк

b_орт= м

м

4. Күлгін

b_орт= м

м

6.Өлшеу қателігін төмендегідей есептеймін:

Қызыл: ;

Жасыл: ;

Көк:

Күлгін:

7.Алынған нәтижелерді кестедегі спектр түстерінің толқын ұзындықтарымен салыстырамын.

Қорытынды: тәжірибе барысында анықтаған жарықтың спектрлерінің толқын ұзындығы кестедегі толқын ұзындықтарының аралығына сәйкес келеді.

Спектр түсі	Толқын ұзындығы, нм
Қызыл	760-620
Жасыл	560-500
Көк	500-480
Күлгін	450-380

Жинағыш линзаның фокус аралығын және оптикалық күшін өлшеу.

Жұмыстың мақсаты: жинағыш линзаның фокус аралығын және оптикалық тәжірибе арқылы анықтау.

Құрал-жабдықтар: ток көзі, кілт, шам,экран.

Теориялық түсінік:

Әр түрлі оптикалық аспаптарда линзаны қолдану оның F фокустық қашықтығының қандай болатынына тәуелді. Линзаның D оптикалық күшімен қатар фокустық қашықтығы да берілген линза үшін оның оптикалық қасиетін сиппаттайтын маңызды тұрақты шама болып есептеледі.

Линзаның фокустық қашықтығын анықтайтын әр түрлі әдістер бар. Соның біреуін қарастырайық.

Жұмыстың барысы:

1. Т өмендегі сурет бойынша ток көзін , кілтті және шамды пайдаланып электр тізбегін құрастырамыз;

2. Шам мен экранды қарама-қарсы бағытта партаның екі шетіне орналастырып, олардың арасына жинағыш линза орналастырамыз.

3. Шамды жағып, экраннан шамның нақты кескіні көрінгенге дейін желоб бойынша линзаны жылжытамыз.

4. Алынған өлшемдерді пайдаланып, линзаның фокус аралығын және оптикалық күшті төмендегі формуламен есептеймін:

_;

5. _{Өлшемдердің салыстырмалы қателігін табыңдар.}

_{осыдан,}

_{Соңғы нәтижені мына түрде жазып көрсетіңдер:}

6. _{Өлшем нәтижиелерін төмендегі кестеге енгізіңдер.}

d, м	f, м		f, м	F, м

_{Қорытынды: жинағыш линзаның фокусы 100 мм деп берілген, бірақ өлшеу барысында өлшеу құралдарының қателігіне байланысты оның фокусы} м-ге _{тең болды}