Ток көзінің эқк-ін және оның ішкі кедергісін анықтау

Мақсаты: ток көзінің ЭҚК-ін және оның ішкі кедергісін анықтау

Керекті құралдар: ток көзі (4,5 В-тық батарея); амперметр; вольтметр

(6 Ом); жалғағыш сымдар.

Теориялық түсінік

Суреттегі сұлба бойынша реостат көмегімен тізбекке арналған Ом заңын

I= қолданып, тізбектегі ток күшін өзгертіңдер. Амперметр мен

вольтметрдің көрсетуі бойынша бірнеше өлшеулер жүргізіп, ЭКҚ-і мен ток

көзінің r ішкі кедергісін анықтаңдар.

Жұмыстың барысы:

1) Суреттегі сұлбаға сәйкес тізбек құрастырыңдар.

2) Реттегішті реостаттың ортасына қойыңдар.

3) көрсетуін жазып алыңдар

4) Реостаттың реттеуішін жылжыта отырып, жаңа орынға апарыңдар.

5) амперметрдің және вольтметрдің жаңа көрсетуін жазып алыңдар.

6) жоғарыдағы формулалары қолданып, ток көзінің электр

қозғаушы күші мен ішкі кедергісінің шамасын есептеңдер.

7) Өлшеу және есептеу нәтижелерін кестеге толтырыңдар.

8) Өлшеу қателігін анықтаңдар.

Өлшенді				Есептелді
							,%		,%	, %
0.1	0.2	6	5.5	0.15	5.75	7	6,66	4,3	3,5	46,6

=

=

=

=

= 6.66%

=

Қорытынды. Ток көзінің ЭҚК мен ішкі кедергісінің шамасын өлшеу қателіктері арқылы жазыңдар:

=(7 0.25)B

= (8.33 ) Ом

Шардың инерция моментін анықтау

Жұмыстың мақсаты: шардың инерция моментін тәжірибе арқылы анықтау

Теориялық түсінік. Шардың инерция моментін анықтау үшін , оның айналмалы қозғалысының кинетикалық энергиясы мен бұрыштық жылдамдығын білу керек, ол

,

Горизонталь В деңгейге қатысты А нүктесінде шар mgh потенциалдық энергияға ие болады. Шар науаның бойымен домалаған кездегі оның потенциалдық энергиясы дененің ілгерілемелі қозғалысының кинетикалық W_іл және айналмалы қозғалысының W_айн кинетикалық энергиясына айналады. Шар үшін В нүктесінде

теңдігі орындалады.

Осыдан: ,

Науаға қатысты массалар центрінің сызықтық жылдамдығы және шар бетінің айналу осінен барынша қашық нүктесінің сызықтық жылдамдығы массалар центріне қатысты өзара тең , сондықтан былай жазуға болады:

Сонда шардың инерция моменті үшін мынадай формула алынады:

.

В нүктесіндегі шардың массалар центрінің сызықтық жылдамдығын табу үшін шардың ұшу қашықтығы l мен оның үстел бетіне дейін қозғалыс уақытын t білу керек , яғни

.

Құрал- жабдықтар: зертханалық жұмысқа арналған штатив; доға тәріздес науа; диаметрі және массалары әр түрлі шарлар; өлшеуіш сызғыш; тіктеуіш; көшірме қағаз,секундомер.

Жұмыс барысы:

1. Науаның горизонталь бөлігінің үстел бетінен биіктігін Н өлшеңдер.

2. Шардың сырғанай бастағаннан науаның горизонталь бөлігіне дейінгі биіктігін h өлшеңдер.

3. Шардың Н биіктіктен құлағандағы горизонталь бойымен қозғалатын қашықтығын lөлшеу қажет. Шардың үстелге құлаған ізі қағазға төселген көшірме қағаздың көмегімен белгіленеді.

4. Шардың инерция моментін мына формуламен есептеңдер. мұндағы R- шар радиусы.

5. В нүктесіндегі шардың сызықтық жылдамдығын табу үшін шардың ұшу қашықтығы l мен оның үстел бетіне дейінгі қозғалыс уақытын t білу керек, яғни

6. Ұшу қашықтығы мына қатынастан табылады:

h, м	, м	H,м	L, м	J , кг м2	m, кг	R, м
0.1	0.49	0.39	0.29		0,017	0.006

Қорытынды: Шардың инерция моментін анықтау үшін , оның айналмалы қозғалысының кинетикалық энергиясы мен бұрыштық жылдамдығын анықтадым. Эксперимент нәтижесі бойынша шардың инерция моменті мынаған тең болды