Пайданы жалпы және шекті көрсеткіштерді пайдалану арқылы максималдау шарттары.
Максималды
пайдалылықтың тепе-теңдігін талдау мен
анықтау үшін жаңа экон-қ ұғымдарды
енгіземіз: жалпы өнім, орташа ж/е шекті
өнім. Жалпы
өнім
(ТР) – бұл өнімнің жалпы саны, осы
фактордың сандық анықталуы кезінде ж/е
басқада өзгермейтін өндіріс факторында
өндіріледі. Шекті өнім (МР) – бұл қосылған
өнім, осы өндіріс факторының бір бірлігіне
ұлғайған кезде алынады:
н/е
;
Шекті өнім еңбегінің қалай өзгеретіндігін
байқастық. Белгілі мәнділікке дейін ол
өсе түседі; онан соң төмендей бастайды.
Оның мән-мағынасы мынада: егер бір фактор
ұлғайса, ал басқа факторлар өзгеріссіз
қалады, онда өндіріс факторының қосымша
өнімі кеми бастайды.
Пайыз капитал меншік иесінің факторлық табысы ретінде.
Бугінде Казакстанда болып жаткан отпелі кезен капиталдын алгашкы корлануымен тенестіріледі. Алайда осы процестердін арасында толық сәйкестік жок, сондыктан уксастык шартты. Капиталдын алгашкы корлануы тусінігі ен бірінші А.Смит енбнгінде кездескен, кейіннен К.Маркстін «Капиталында» зерттелген.онын алгашкы магынасы феодализмнен капитализмге отудін материалдык жагдайларын дайындауда болды. Нарыкты катынастарга кошкен кезде капитал созі жиі аталатын болады бірак капитал деп кез келген акшаны айтады. Рас, кандайда бір капитал болмасын оз козгалысын белгілі акша сомасы турінде бастайды. Алайда акшанын акшамен жане акшанын капитал ретіндегі айырмашылыгы бар . акшалар оз бетінше капитал бола алмайды. Акшанын капиталга айналуынын басты шарты акша иегерінін нарыкта сондай тауарды табу мумкіндігі болып , ол жанаша кунды жасауга кабілетті , оданда коп озінін бай тургысынын кунды жасайды. Озінін басты енбегі капиталда К.Марк капиталдын бір катар аныктамасын берген. Кездейсок емес. Капиталдын бірінші томында капитал бул кұн. Капиталдын екінші томында капитал бул козгалыс екенін далелдейді. Капиталдын ушінші томында капитал бул зат емес, ол адамдар арасындагы белгілі когамдык катынастар екенін айткан.
Салық салу принциптері. Салық түрлері және қызметтері.
Салық-тұрғындар, кәсіпорын мен ұйымдардан занға негізделіп алынатын міндетті төлем жүйесі.Мақсаты-кәсіпорын,тұрғындар қаржыларын қоғамдық қажеттілікке тарту.Салық салудың принциптері:салық бар игіліктерге пропорционалды түрде қоғам мүддесіне сай алынады,салық табыс мөлшері мен әл-ауқаттылық деңгейіне тәуелді.Салықтың қызметтері:фискалды /тіркелген/ немесе жұмылдыру қызметі. Осы қызметте мемлекеттік бюджеттік шығындарды қаржыландыру үшін салық жинайды.Бөлу қызметі,мемлекет қаржының қайта бөлуді әр түрлі топтардың арасында,территория,облыс,аудандар б/ша жүргізеді.Реттеуші қызметі,мемлекет салықтың көмегімен тұтыну ж/е қорлану арасындағы пропорцияны реттейді.Ынталандыру қызметі,мемлекет өндіріс пен техникалық прогрессті дамыту үшін әр түрлі ынтландыру шараларын жүзеге асырады. Шектеу қызметі,мемлекет салық саясаты арқылы кейбір өндіріс түрлерінің дамуын тежейді н/е шектейді. Бақылау қызметі,қаржы көлемінің табысын есептеуді жүзеге асырады. Салық сипаты жағынан тікелей ж/е жанама болып бөлінеді.Тікелей салық мемлекет тарапынан кәсіпорын ж/е тұрғындар табыстарынан алынады.Жанама салықты мемлекет тікелей емес, баға арқылы айналдыра отырып алады.Оған-акциздер,кеден баж,қосымша құнға салынған салық жатады.Салыққа жеңілдіктер салық сияқты белгілі тәртіпке негізделген заң актілерімен айқындалады.Мынадай түрлері:салық объектісінің алынбайтын минимумы,кейбір адамдарды салық төлеуден босату,салық негізінен босату,салық несиесі ж/е т.б.Салық өсімі-салық салу бірлігіне деген мөлшері.Әдетте ол пайыз түрінде белгіленеді. Салық өсімі 3-ке бөл.: 1/прогрессивті,2/пропорционалды,3/регрессивті. Қ.Р.-да жалпы мемлекеттік ж/е жергілікті салықтар бар. Жалпы мемлекеттік салыққа: заңды ж/е жеке тұлғалардың айлығынан салық,қосымша құн,акциялар,бағалы қағаздар операцияларынан салық,арнайы төлемдер мен жер байлығын пайдаланғандар салығы.Жергілікті салықтарға заңды және жеке тұлғалар мүлкінің салығы., қозғалыс /транспорт/ құрал-жабдығы,кәсіпкерлікпен айналысатын заңды ж/е жеке тұлғаларды тіркеудегі алым. Еліміздегі экон.-қ саясат пен әлеуметтік жағдайды ескере отырып, салық салу тұжырымдамасы алдымен негізгі мынандай міндеттемелерді шешкені абзал: мемлекеттік б.-ң тұрақтылығы мен таластылығы, антиинфляциялық механизмді қалыптастыру ж/е меншік пен валюта тұрақтылығын қамтамасыз ету, кең масштабты инвестицияны қалыптастыру, меншік түріне қарамай барлық шаруашылық субъектісінің іскерлік белсенділігін барынша ынталандырады.