74. Метады і прыёмы вывучэння літаратуры ў школе.

Метады навучання – гэта спосабы работы настаўнікаў і вучняў, пры дапамозе якіх дасягаецца авалоданне ведамі, уменнямі і навыкамі, фарміруецца светапогляд вучняў, развіваюцца іх здольнасці. 3 паняццем «метады навучання» цесна звязана паняцце «прыём» - частка метаду, яго прыватнае праяўленне, з дапамогай якога вырашаюцца канкрэтныя сітуацыі метаду.

У сучаснай метадычнай літаратуры існуюць розныя падыходы да класіфікацыі метадаў выкладання. Найбольш пашыранай з'яўляецца наступная класіфікацыя:

1. Метад творчага чытання.

Спецыфіка дадзенага метаду заключаецца ў актывізацыі мастацкага ўспрыняцця і эстэтычнага перажывання, якія з'яўляюцца першай і неабходнай ступенню ў разуменні літаратуры. Гэта чытанне не ў звычайным сэнсе, яно патрабуе спецыяльнай увагі да слова, фразы, рытму, інтанацыйнага малюнка. Дадзены метад утрымлівае ўсе метадычныя прыёмы: выразнае чытанне настаўніка, артыста, вучняў і т.д., а таксама не выключае кароткую гутарку, каментарый, самастойную інтэрпрэтацыю, разгляд ілюстрацый. Метад творчага чытання выкарыстоўваецца ў самым пачатку выву­чэння твора і пасля яго аналізу, калі твор успрымаецца вучнямі ўжо значна глыбей.

Асноўныя віды вучэбнай дзейнасці школьнікаў:

- Чытанне

- Слуханне

- Складанне планаў

- Пераказы

- Ілюстраванне

- Водгукі (вусныя і пісьмовыя)

2. Эўрыстычны метад.

Прызначаны для паглыблення першапачатковага эмацыянальнага ўспрымання школьнікаў, стымуляцыі іх інтэлектуальных магчымасцей. Задача настаўніка - шляхам разнастайных метадычных прыёмаў (гутаркі, заданні, пытанні, назіранні і г.д.) дапамагчы вучням знайсці праблемы, узнятыя аўтарам у творы, прааналізаваць іх адлюстраванне ў мастацкім тэксце. Эўрыстычны метад садзейнічае засваенню вучнямі метадаў аналізу літаратурнага твора, развівае крытычную думку.

Асноўныя віды вучэбнай дзейнасці школьнікаў:

- Падбор цытат і ўрыўкаў

- Адказы на пытанні

- Аналітычныя назіранні

- Выкананне заданняў

- Пастаноўка праблем

- Фармуляванне высноў

3. Даследчы метад.

Скіраваны на самастойную працу вучняў. Дадзены метад блізкі да эўрыстычнага, але функцыя настаўніка заключаецца не ў дапамозе вучням у аналізе матэрыялу, а ў тым, каб шляхам пастаноўкі праблемных пытанняў, даследчых заданняў нацэльваць на самастойнае даследаванне літаратурнага матэрыялу, выбудоўванне ўласных абгрунтаванняў і меркаванняў.

Асноўныя віды вучэбнай дзейнасці школьнікаў:

- Самастойны аналіз

- Супастаўленне

- Назіранне;

- канспектаванне;

- абмеркаванне;

- падрыхтоўка рэфератаў;

- складанне і каменціраванне табліц, схем.

4. Рэпрадуктыўны метад.

Вызначаецца тым, што вучні атрымліваюць веды ў гатовым выглядзе: праз слова або лекцыю настаўніка, з падручніка, дапаможніка і г.д. Гэты метад прадуктыўны толькі пры ўмове не механічнага запамінання, а асэнсаванага засваення, якому садзейнічаюць праблемнае выкладанне матэрыялу, шырокае выкарыстанне нагляднасці, звязаныя з пэўнай тэмай. Рэпрадуктыўны метад эфектыўны пры выкладанні вялікага, новага для вучняў матэрыялу, пры сістэматызацыі і абагульненні.

Асноўныя віды вучэбнай дзейнасці школьнікаў:

- Слуханне

- Запісы лекцыі

- Складанне планаў і тэзісаў

- Састаўленне сінхраністычных табліц

- Падрыхтоўка вусных адказаў