61. Беларускія літаратуразнаўчыя школы: асноўныя напрамкі і прадстаўнікі.

Бел.літ.школа пач.складацца толькі на пач.20 ст.У Расіі ў др.палове 19ст.Культ.гіст. школа заснавана на філасофіі пазітывізму ;адпавядала стану рускай літ-ры .Асн. прынцыпы:устанаўленне сувязі паміж фактамі грамадскай гісторыі і яе ўвасабленне ў літ-ры.Літ-ра успрымаецца выяўленнем нац.псіхалогіі ,літ-ра як псіхалагічны партрэт народа. 1) культ-гіст.школа імкн.разглядаць развіццё літ-ры ў гістарычным аспекце ад фальклорных асноў ,разглядала гісторыю літаратуы. 2) вывучэнне эстэтыч заканам.развіцця літаратуры,таму культурная. 3) паколькі літаратура ёсць адлюстраванне духоўнага партрэту этнаса ,то прадметам вывучэння станавілася ўся літаратурная творчасць,а не толькі знакамітых пісьменнікаў. Недахоп і недаацэнка творчасці іншых напрамкаў ,акрамя рэалізму.Тыповы прадстаўнік – М. Багдановіч, Карскі,Янчук ”Очеркі історіі бел. літ-ры”, Гарэцкі. Хрэстаматыі па гіст.бел.літ-ры:”Выпісы з бел.літ-ры” Гарэцкі ,Цяржынскі,Каравай.Хрэстаматыя па бел.літ.Ігната Дварчаніна. А.Навіна “Нашы песняры “ 1918першы звод навук.назіранняў над творч.нашаніўскай літ-ры. 1924г. Інбелкульт ,літ-зн.секцыя .,якая пачала распрац тэар. І гісторыка-літ. праблемы.У 1929 Інбелкульт – у АН БССР да гэтага часу склаліся тры асн.навук. напрамкі :1) культ-гіст.(Замоцін,Гарэцкі, тэар.праблемы – Баршчэўскі прав.жанравую класіфік.,тэорыя і гісторыя рамана,байкі і інш. Эл.жанраў) ; 2) сацыялагічны ( Піятуховіч) ; 3) фармальна- мастацкі ( Вазнясенскі). У 60-я з’яўл.акадэмія гісторыі бел.літ-ры. Рэалізм заўсёды там,дзе ёсць сацыяльны аналіз рэчаіснасці.Рамантызм-несупадзенне светл.ідэалаў і рэальнасці.

62. Тэндэнцыя ў развіцці сучаснай беларукай драматургіі.

Характарыстыка тэатральнага жыцця 80-90-х гг.

Нягледзячы на грамадскія пературбацыі, тэатральны працэс не спыніўся. У снежні 1987 г. пачалося рэфармаванне тэатральнага мастацтва. Цягнулася да 1989 г. у выніку тэатральнае мастацтва адаптавалася да рыначных умоў. З другога боку, актывізаваў тэатральнае жыццё нацыянальна-адраджэнскі рух на Беларусі. У тэатрах з’явілася запатрабаванасць. На пачатку 90-х гг. значна павялічылася колькасць тэатральных калектываў.

З’явіліся новыя формы тэатра. Напрыклад, “вольная сцэна”. Рэжысёр – Валерый Мазынскі. У 1992 г. заснаваны. Пазней гэты тэатр пераўтвораны – Рэспубліканскі тэатр беларускай драматургіі.

Новая драма – тэатр “Дзе-я?”. яго задача была – не толькі сучасныя аўтары, але і вяртанне забытых аўтараў (Ф.Аляхновіч, Л.Родзевіч).

Прыватны тэатр у Віцебску (?).

Тэатр аднаго актора “Зніч” пад кіраўніцтвам Ганны Дзягілевай. Монаспектаклі па паэзіі Уладзімера Караткевіча, Ларысы Геніюш.

5 вядучых тэатральных калектываў (пад непасрэдным кіраўніцтвам Міністэрства культуры):

1) Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы;

2) Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Якуба Коласа (Віцебск);

3) Нацыянальны акадэмічны тэатр рускай драматургіі імя Горкага;

4) Рэспубліканскі тэатр беларускай драматургіі;

5) Рэспубліканскі тэатр юнага гледача.

Захаваліся ўсе тэатры ў абласных цэнтрах. Актывізавалі дзейнасць рэгіянальныя тэатры (Пінскі, Мазырскі, Слонімскі драматычныя тэатры).

Актывізацыя тэатральнага жыцця і выяўленне новых тэндэнцый прывялі да з’яўлення новых адзнак і з’яў у драматургічным рэчышчы:

1. прыход у драматургію на рубяжы 80-90-х гг. новага пакалення драматургаў (Ул.Бутрамееў; Ул.Савуліч “Сабака з залатым зубам”; Г.Каржанеўская, А.Федарэнка), пісьменнікі з іншых палёў літаратуры звярнуліся да драматургіі (Іван Чыгрынаў – зборнік гістарычных п’ес);

2. з’яўленне ў беларускай драматургіі традыцый сусветнага драматычнага мастацтва (традыцый тэатра абсурду) – эксперыментальная тэндэнцыя. Мікола Арахоўскі – пачынальнік. Яго п’еса “Ку-ку”. Ігар Сідарук, Галіна Багданава і інш.

3. з’яўленне герменеўтычных п’ес (герменеўтыка –паўтарэнне, запаўненне прабелаў). Зварот да п’есы-рэмэйка. Гэта перастварэнне класічнага сюжэта, тэмы, матыва па прынцыпах, блізкіх новаму аўтару. Творчасць Сяргея Кавалёва (зб. “Стомлены д’ябал”, “Навука кахання”). П’есы “Магічнае люстра пана Твардоўскага”, “Трышчан ды Іжота”, “Чатыры гісторыі Саламеі”. Уладзімер Рудаў “Камедыя пра нешчаслівага селяніна Дзёмку…”.

4. тэматычнае абнаўленне драматычных твораў (з 90-х гг.). Пашырылася сучасная тэматыка:

- тэма Чарнобыля (Алег Ждан “Дагарэла свечачка”);

- тэма рэпрэсій (І.Чыгрынаў “Чалавек з мядзвежым тварам”).

Актывізавалася гістарычная тэма. Дамінуе ў 90-ыя гг.: А.Дудараў (“Купала”, “Князь Вітаўт”), Алесь Петрашкевіч (“Крыж Еўфрасінні Полацкай”).

Пазней, на мяжы 90-х – 2000-х, з’явілася рэлігійная тэма. 2 напрамкі:

1) адлюстраванне рэлігійнай барацьбы ў пэўны гістарычны час (“Звон – не малітва” І.Чыгрынава- супрацьстаянне паганства і хрысціянства);

2) зварот да біблейскіх сюжэтаў і герояў, але інтэрпэтаваных па-новаму (Андрэй Курэйчык “Страчаны рай”).

На сучасным этапе практычна зніклі 2 тэмы: гісторыка-рэвалюцыйная і ваенная.

5. У 90-ыя гг. у драматургію прыходзіць яшчэ адно пакаленне: Андрэй Курэйчык, Міхась Стрыжоў, Дзіяна Булыка, Святлана Бартохава.

6. Жанравае абнаўленне. Як і іншыя роды літаратуры, драматургія выяўляе актыўны жанравы пошук, асабліва шляхам сінтэзацыі разнародных элементаў (тэатральнае дзеянне і мультымедыйныя сродкі). П’еса-дэтэктыў, п’еса-меладрама, п’еса-фантасмагорыя.

7. удасканаленне тэхнічных магчымасцей сцэны. У выніку – з’яўленне ў драматычных творах далёка не драматызаваных прынцыпаў (адзінства часу, месца і дзеяння). А.Петрашкевіч “Крыж Еўфрасінні Полацкай” (дзеянне – у старажытнасці, ваенны час і ў сучаснасці).

Па азначэнні Пятра Васючэнкі, сучасная драматургія выяўляе 2 тэндэнцыі ў сваім развіцці:

1) эксперыментальная (пошук, наватарства, новыя ідэі);

2) традыцыйная (захаванне набыткаў як сусветнай, так і беларускай драматургіі).

Гэтыя тэндэнцыі суіснуюць.