44. Я.Маўр—адзін з пачынальнікаў беларускай дзіцячай літаратуры, прадаўжальнік сусветных літаратурных традыцый.

45. Маральна-філасофскі змест творчасці м.Зарэцкага.

Нарадзіўся ў сям’і вясковага дыякана.Рэвалюцыя, служба ў арміі ўзбагацілі яго жыццёвы вопыт. У пачатку 20-х стаў актыўным членам “Маладняка”.У сваіх творах імкнуўся ўвасобіць устаноўкі “Маладняка” , аб гэтым сведчаць апавяданні “Камсамолка”, “Як Настулька камсамолкай зрабілася” . Рамантызацыя новага часу, шчырае захапленне рэвалюцыйнай эпохай выразна адлюстроўваліся ў гэтых апавяданнях, але назваць іх паўнацэннымі мастацкімі творамі цяжка . М. З. быў пісьменнікам вялікага творчага патэнцыялу. Ён імкнуўся паказаць, як адчуваў сябе звычайны “маленькі” чалавек у складаную крявавую эпоху. Аказалася лёс, жыццё простага чалавека, глабальная эпоха проста не жадала лічыцца. Драматызм гэтага становішча выдатна перададзены ў апавяданнях “На чыгунцы”, “Кветка пажоўклая”, “Адна партыя ў шашкі”.

У 1924-25 апавяданні набываюць новыя якасці, большасць апавяданняў на маральна-этычную праблематыку. Аўтарскія высновы ў іх неадназначныя. Для Марыны Гарновай з апавядання “Кветка пажоўклая”, грамадскае вышэй за асабістае, і таму яна ў імя так званых ідэалаў, рэвалюцыі адпраўляе на смерць брата, але душа і сумленне жанчыны проста не вытрымліваюць такога надлому. Увогуле творчая эвалюцыя пісьменніка ішла вельмі хутка. Апавяданне “Ракавыя жаронцы” напісана ўсяго праз некалькі гадоў пасля няўдалых вопытаў у галіне ідэалагізаванай прозы, а яно стала ўжо класічным узорам псіхалагчнага апавядання, надзвычай лаканічнага і адначасова лаканічнага ёмістага. Немалое месца займае тэма 2 светаў “Двое Жвіроўскіх” , але раскрываецца яна без шаблоннасці, схематызму., уласцівай маладнякоўскай прозе. Пісьменніка прыцягваюць і тэмы не вельмі папулярныя на той час: ён імкнецца даследаваць не змагара за новае жыццё, а наадварот, рэзка адмоўны тып чалавека – авантурыста, прайдзісвета, злачынцу. Пазіцыя мастака лагічная: з’ява існуе, значыць павінна быць адлюстраваная. Нельга тлумачыць усё перажыткамі мінулага. Менавіта такі прынцып пакладзены ў аснову аповесці “Голы звер” (1926). Яроцкі галоўны герой твора – ашуканец, маляр, авантурыст, які прыносіць няшчасце ўсім з кім мае справу. Ён пазбаўлены ўсякіх прынцыпаў і не толькі не хавае гэтага, а выстаўляе напаказ. Яго вобраз выпісаны вельмі ярка, рэльефна, каларытна. Негледзячы на тое, што Яроцкі персанаж адмоўны, да яго цягнецца і рамантычная Лідачка, і затурканы жыццём стары Шчупак. У гэтага махляра ёсць нейкае магутнае поле абаяльнасці.

Раман “Сцежкі-дарожкі” (1927). Апісваюцца падзеі рэвалюцыі і грамадзянскай вайны, сімвалічная: блытанымі сцежкамі ідзе па жыцці герой Васіль Лясніцкі ў гэтую неспакойную эпоху. Эпізоды з вясковага і гарадскога жыцця, сацыяльны фон на якім будуецца твор – дакладныя, натуральныя, праўдзівыя. Аўтар не забыўся і пра тое, што раман павінен будавацца не толькі на сацыяльным фоне, але і на глыбока асабістым, без чаго нельга ўявіць жывога чалавека: у думках, пачуццях, узаемаадносінах з іншымі людзьмі. Увогуле галерэя характараў у творы багатая.

Папсля выхаду яго з “Маладняка” на яго пачалі глядзець як на ворага, здрадніка справе пралетарыяту. Да яго ставіліся насцярожана, канфіскавалі раман “Крывічы”, які і сёння не знойдзены.

У 1929-30г. М.З. напісаў некалькі нарысаў: “Падарожжа на новую зямлю”, “Лісты да знаёмага”, “Вясна 1930 года”, дзе крытычна ацэньвае палітыку калектывізацыі. Раман “Вязьмо” (1932) востры і праўдзівы твор пра гады пералому. У рамане добра паказаны тыя, хто праводзіў калектывізацыю(Карызна, Пяцяроб, Зелянюк) і тыя хто стаў ахвярай гэтага эканамічнага эксперыменту. Першыя хоць усяго толькі малыя вінцікі вялікага механізму, па сваіх якасцях яўна не тыя людзі, якія маюць права распараджацца лёсамі іншых. Другім застаецца толькі паспачуваць. Абагульненне гаспадарак, стварэнне калгасаў стала складаным заблытаным вязьмом, бо калечыліся лёсы і душы многіх людзей. Вялікі клубок супярэчнасцяў стварылі па вёсцы пяцяробы, карызны і зелянкі – усе тыя хто давёў вёску да незайздроснага лёсу. Зразумела, што такое бачанне калектывізацыі было фактычна прысудам. Праз некалькі гадоў М.З. быў арыштаваны: спачатку высланы, у 1937 – расстраляны.