10.Қаржылық көрсеткіштер

Қаржылық көрсеткіштер сан ж/е сапа түрінде белгілі бір қаржы-эк/қ категорияны, қосалқы категорияны қаржылық қатын/рдың элементін бейнелейді.Шар/қ жүргізудің төменгі буындарында мынадай аса маңызды абсолюттік қаржылық көрсеткіштер қолд/ды:өнімді өткізуден түсетін табыс;өткізілген өнімнің өзіндік құны; жалпы табыс; кезең шығысы; негізгі қызметтен түсетін табыс;табыс салығының сомасы; таза табыс.ШЖС-рдің көлемдік көрсеткіштері:инвестициялардың көлемі; жарғылық капиталдың мөлшері; өнд/к ж/е әл/к даму қорларының мөлшері;жабдықтаушылармен,тұтынушылармен,банкпен,бюджетпен есеп айырысудың көрсеткіштері;төленген дивиденттердің, үлестердің мөлшері; айналым қаражаттары көздерінің көлемі.Салыстырмалы көрсеткіштер: табыстылықтың деңгейі;акциялар б/ша табыстылық; негізгі ж/е айналым капиталдарын пайдаланудың көрсеткіштері;өтімділіктің көрсеткіштері. Айрықшылықты көрсеткіштер банк, сақтық қызметтерінде, зейнетақы және басқа қорларда пайдаланылады.Мем/к ұйымдар мен мекемелерде жалпы ж/е жеке элементтер б/ша шығыстардың көрсеткіштері қолд/ды.Жиынтық қаржы көрсеткіштеріне бюджеттің кірістері мен шығыстарының,сондай-ақ олардың жеке құрамдас бөліктерінің көрсеткіштері мен олардың үлес салмақтары; бюджеттер тапшылығының сомасы; мем/к бюджет кірістерінің, шығыстарының, тапшылығының ұлттық табысқа, жалпы ішкі өнімге қатынасы ж/е басқалары жатады.Ұлттық шар/қ деңгейіндегі қаржылық көрсеткіштер мем/ң қаржы ресурстарының ауқымы мен құрылымын, мем/к бюджет ж/е қаржы жоспарлары арқылы олардың бөлінуін, экономиканың түрлі салаларының рентабелділігін ж/е бюджетке төленетін табыстың үлесін сипаттайды.

11.Қаржылық бақылаудың қағидаттары мен элементтері

Қ.бақылау-қаржы жүйесінің барлық буындарының ресурстарын жасау, бөлу және оларды пайдаланудың негізділігін тексеруге бағытталған айрықша қызмет және қаржыны басқарудың функциялық эл. бірі. Мақсаты-ғылыми негізделген қаржылық саясатты, тиімді қаржылық механизмді қалыптастыруға жәрдемдесу. Міндеті-қаржы жоспарының орындалуын, қаржылық-шар.қ қызметтің ұйымдастырылуын тексеру. Түрлері: 1) қ.шаруашылық; 2) Қ.Бюджеттік – бюджеттен қаржыландырылатын мемл. кәсіпорындарды, мекемелерді, ұйымдарды бақылау. ; 3)несиелік-банктік – кредиттік ресурстарды қалыптастыру, қолма-қол ақшасыз есеп айырылысқанда т.б. бақылау. Сыныптамасы: 1) мемл-к – бұзушылықтарды анықтау, жою және болғызбау мақсатында бақылау объектілерінің Қ.Р бюджет және заңнамасын сақтауын тексеру ж-е талдау арқылы бақылау. 2)Қоғамдық-қоғамдағы қаржылық қатынастарды бақылау. 3)Тәуелсіз (аудиторлық)-ұйым мен кәсіпорын, компания, банк, сақтық компания иесінің қаржылық қызметінің жағдайын тексеру. Жүргізу уақытына және нысанына қарай: 1) Алдын-ала – ақшалай қорларды жасау, пайдалану жөніндегі операциялар істелінгенге дейін жүрг-н бақылау. 2) Ағымдағы – қаржы жоспарының атқарылу үдерісінде, шар.қ-қарж.қ операц.ды жүзеге асыру барысында жүрг-н тексеру. 3) Соңынан – қаржылық оперц-р жасалғаннан кейін жүрг-н бақылау. Тексеру объектісі б.ша: 1)құжатты-құжаттар, яғни ақшалай құжаттар:чектер, ордерлер, бағ. қағаздар тексеріледі.2)тақырыптық – бір моделдегі бірнеше кәсіпорындарда, мекемелерде н-е бірнеше министрліктерді қызметтің жеке мәселелерін бақылау.3) толық – белгілі кезеңдегі ШЖС-ң бүкіл қызметін тексеру. 4)Нақты – құжаттарды ғана емес, қолда бар ақшаны, матер-қ құндылық-ды да тексереді.